Inhoud
- Wat is een onregelmatigheidstoeslag
- Geen wettelijke basis
- Werkgevers morrelen aan toeslag ongunstige uren
- ORT tijdens vakantie?
- FNV wint hoger beroep over onregelmatigheidstoeslag tijdens vakantie
- ORT-verplichting in de zorg
- Ploegentoeslag ook betalen tijdens vakantie
- Inconveniententabel, hoe bereken je een ploegentoeslag
- AWVN-onderzoek: minder en lagere onregelmatigheidstoeslagen
Wat is een onregelmatigheidstoeslag
Een onregelmatigheidstoeslag (ORT) komt voor op werk met onregelmatige arbeidstijden, zoals zaterdag, zon- en feestdagen of avond- en nachtdiensten. De hoogte van de toeslag kan variëren naar gelang het tijdstip en het soort dag waarop de werkzaamheden worden verricht.
De onregelmatigheidstoeslag is belast.
Geen wettelijke basis
De wet schrijft geen onregelmatigheidstoeslag voor. In een CAO kan deze toeslag wel zijn opgenomen.
Werkgevers morrelen aan toeslag ongunstige uren
Werkgevers hebben de aanval geopend op de toeslagen voor 'onaangename' uren. In steeds meer CAO's worden de regelingen voor avond- en weekendwerk versoberd en anders worden ze in elk geval ter discussie gesteld. In de supermarkten, de metaal en de ouderenzorg bijvoorbeeld willen de werkgevers af van de onregelmatigheidstoeslagen. Gemeenteambtenaren hebben alleen in bepaalde gevallen nog recht op extra geld.
Het is een trend die aansluit bij de maatschappelijke ontwikkeling van het Nieuwe Werken, zegt de woordvoerder van werkgeversvereniging AWVN. 'We kunnen in de avonduren boodschappen doen. Het werken op die uren is daardoor normaal geworden en dat vertaalt zich in de toeslag, die wordt lager.'
Niet alleen werkgevers hebben profijt van flexibel werken, vindt de AWVN. 'Door slimmer te roosteren kunnen ze kosten besparen. Maar werknemers kunnen de kinderen naar school brengen en staan bijvoorbeeld minder in de file doordat ze steeds meer zelf kunnen bepalen wanneer ze werken. En doordat ze werk en privé kunnen combineren, zijn werknemers bereid loon in te leveren.'
ORT tijdens vakantie?
In de afgelopen periode zijn er meerdere proefprocessen gewonnen rondom het doorbetalen van de ORT tijdens de vakantie. Dit in navolging op een vonnis van het Europese Hof van Justitie dat oordeelde dat een werknemer die een onregelmatigheidstoeslag ontvangt ook tijdens vakantie en verlof recht heeft op deze toeslag. (Bron: Rendement, 3 jul. 2015)
FNV wint hoger beroep over onregelmatigheidstoeslag tijdens vakantie
FNV Zorg & Welzijn heeft in hoger beroep van de rechter gelijk gekregen in verschillende zaken over doorbetaling van de onregelmatigheidstoeslag tijdens vakanties en verlof. De zaak is aangespannen voor leden die werkzaam zijn als triagist* op huisartsenposten in Zuid-Holland.
* Een triagist fungeert als poortwachter voor spoedeisende hulp op een huisartsenpost. Hij/zij beoordeelt de zorgvraag van de patiënt op urgentie en ontwerpt vervolgens een vervolgtraject (consult, zelfzorgadvies, bezoek huisarts, et cetera).
Sinds 1 januari 2014 ontvangen werknemers van huisartsenposten op grond van de
CAO Huisartsenzorg onregelmatigheidstoeslag over opgenomen verlof- en vakantie uren. Eerder was dit niet het geval. Triagisten kregen tijdens verlof en vakantie enkel hun basisloon uitbetaald. Uit uitspraken van het Europese Hof van Justitie bleek dat medewerkers op grond van een uitzonderingsbepaling in de vorige
CAO ten onrechte geen onregelmatigheidstoeslag hebben ontvangen. Het lukte niet om rechtstreeks afspraken te maken met de werkgevers over het nabetalen van deze gemiste toeslag. Daarom stapten de leden van FNV Zorg & Welzijn eind 2014 naar de rechter. (Bron: FNV, 15 sep. 2016)
ORT-verplichting in de zorg
Uit
rechtspraak is gebleken dat werkgevers in de zorg vaak niet of nauwelijks ontkomen aan na- en doorbetaling van de (gemiddelde) onregelmatigheidstoeslag aan hun werknemers tijdens perioden van vakantie.
Voorbeeld: de
CAO VVT 2014-2016 verplicht niet tot doorbetaling van ORT tijdens vakantie. Kantonrechters oordelen desalniettemin dat de gemiddelde ORT wel degelijk verschuldigd is indien de ORT ‘intrinsiek samenhangt’ met de overeengekomen werkzaamheden van de werknemer. Dat is veelal het geval. Werkgevers in de sector VVT kunnen tegenwoordig daarom met aanzienlijke ‘ORT-claims’ van werknemers en ex-werknemers geconfronteerd worden. Die claims kunnen tot wel vijf jaar terug gaan. (Bronnen: BDO en Rechtspraak)
Ploegentoeslag ook doorbetalen tijdens vakantie
In lijn met het Europese Hof is de Nederlandse rechter (sinds 2011) van oordeel dat toeslagen die intrinsiek samenhangen met de werkzaamheden van een werknemer, ook tijdens vakantie aan de werknemer moeten worden uitbetaald. Voor een antwoord op de vraag wanneer er sprake is van een `intrinsieke verbondenheid’ kijkt de rechter naar de volgende elementen:
Is de toeslag structureel van aard? Hierbij wordt onder meer gekeken naar de loonstroken over de relevante periode en naar de vraag of de werknemer zonder vakantie de toeslagen wél zou hebben ontvangen.
Is de toeslag substantieel, zijn bijvoorbeeld de vaste lasten van de werknemer erop afgestemd?
Zijn er relevante afspraken gemaakt in de arbeidsovereenkomst, zoals het verplicht moeten draaien van een bepaald aantal onregelmatige diensten?
Zijn er relevante afspraken gemaakt met de werkgever over de uitoefening van de functie?
Met betrekking tot het laatste element kan worden gedacht aan de situatie waarbij de werknemer met de werkgever heeft afgesproken vrijwel uitsluitend nachtdiensten te draaien, zonder dat dit in de arbeidsovereenkomst is vastgelegd.
Geldt dit alleen voor de onregelmatigheidstoeslag?
Hoewel het grootste deel van de jurisprudentie gaat over doorbetaling van de onregelmatigheidstoeslag tijdens vakantie, is deze daartoe niet beperkt. Een werkgever kan ook verplicht zijn andere toeslagen dan de onregelmatigheidstoeslag door te betalen (mits zij uiteraard intrinsiek verbonden zijn met de werkzaamheden). Denk bijvoorbeeld aan ploegentoeslag, bonussen, provisies en overwerkvergoedingen.
Ook dient de werkgever over de ploegentoeslag en overwerk 8% vakantietoeslag te betalen.
Inconveniententabel, hoe bereken je een ploegentoeslag?
Omdat de klassieke nachtdienst en verschoven uren niet meer zo exact worden beleefd en uitgevoerd - ook in de weekenden werken en op christelijke feestdagen - is er een zogenaamde inconveniententabel of toeslagmatrix ontwikkeld. Ieder uur van de week krijgt een toeslag, afhankelijk van de beleving van het ongemak. Die beleving is vaak maar tijdelijk en zal door de jaren heen veranderen. Ook kunnen ploegen qua tijdsperioden verschillen.
Welke negatieve waarde het werken op onregelmatige tijden heeft is discutabel. Wat voor de een zeer ongelegen uitkomt, kan voor de ander nauwelijks een probleem zijn.
Zo is de toeslag voor het werken op zaterdag en zondag historisch gezien altijd veel hoger vergoed dan overwerk door de week. Die beleving is niet voor iedereen hetzelfde.
Welk percentage zet je dan bij ieder uur. Over het algemeen wordt werken vanaf 7 uur in de ochtend tot 6 uur in de avond als normaal gezien (dus geen toeslag).
In onderstaande tabel, zie je wat de resultaten zijn. Uiteraard kunnen de percentages bij ieder uur gewijzigd worden en wordt het gemiddelde percentage in een Excelmodel vanzelf berekend.
|
Van
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23
|
|
Tot
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23
|
24
|
|
ma
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
|
di
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
|
wo
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
|
do
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
|
vr
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
32%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
0%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
|
za
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
50%
|
75%
|
75%
|
75%
|
75%
|
75%
|
75%
|
75%
|
75%
|
75%
|
100%
|
100%
|
|
zo
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
100%
|
50%
|
50%
|
AWVN-onderzoek: minder en lagere onregelmatigheidstoeslagen
De afname in aantal en hoogte van onregelmatigheidstoeslagen illustreert de verdere ontwikkeling naar een 24-uurseconomie. Dat concludeert
AWVN op basis van een vergelijkend onderzoek naar onregelmatigheidstoeslagen. Hierin zijn onregelmatigheidstoeslagen van 100 ondernemings- en bedrijfstakCAO’s vergeleken met diezelfde CAO’s in 2015. Onder de onderzochte CAO’s vallen 2,9 miljoen werknemers. (Bron:
AWVN,
7 jan. 2021)
