De dertiende maand is een uitkering die gelijk is aan het bruto maandsalaris. De oorsprong van de dertiende maand is vaak de winstdeling, die jarenlang werd uitgekeerd en waarbij geleidelijk aan sprake werd van verkregen recht. In sommige organisaties wordt de dertiende maand nog steeds afhankelijk gesteld van de gemaakte winst.
NB: Een eindejaarsuitkering en een 13e maand kunnen van elkaar verschillen. Een eindejaarsuitkering is vaak afhankelijk van de winst van de organisatie en kan daarom elk jaar anders uitpakken. Een 13e maand is een eenmalige extra betaling ter hoogte van het in de arbeidsovereenkomst vastgestelde bruto maandloon, exclusief vakantietoeslag.
Uit het Nationaal Beloningsonderzoek 2014 bleek dat 18% van de deelnemers een eindejaarsuitkering heeft. Als er een eindejaarsuitkering is, wordt dat door 96% van de deelnemers als percentage van het salaris betaald (gem. 6%) en 4% als vast bedrag (gem. € 375).
Het Nederlandse belastingstelsel is progressief: hoe hoger het inkomen, hoe meer een werknemer belasting betaalt. De 13e maand komt bovenop het reguliere loon en valt daardoor automatisch in het hoogste tarief dat op iemand van toepassing is.
Werkgevers willen steeds meer af van de traditionele dertiende maand die ze rond de jaarwisseling betalen. Een vaste dertiende maanduitkering kan problemen geven voor bedrijven als de resultaten tegenvallen. Beloningsdeskundigen concluderen dat werkgevers vanwege de crisis bezuinigen op de arbeidsvoorwaarden. Bonussen die samenhangen met de bedrijfswinst of de prestaties van een werknemer nemen sterk in populariteit toe. De dertiende maanduitkering zal niet snel helemaal tot het verleden behoren. Sociale partners hebben de bonus meestal vastgelegd in de CAO. Hierdoor zijn veel werkgevers er voorlopig aan gebonden. (Bron: DeStem, dec. 2009)
Op 5 december 2014 heeft staatssecretaris Wiebes van Financiën de memorie van antwoord inzake het wetsvoorstel Belastingplan 2015 naar de Eerste Kamer gestuurd. Op de vraag 'Waarom kan een gebruikelijke eindejaarsuitkering wel als werkkosten worden aangewezen en het gebruikelijke vakantiegeld en een gebruikelijke bonus niet?' zegt hij het volgende:
'Feitelijk wordt gevraagd naar de gebruikelijkheidstoets in relatie tot het aanwijzen van loon in geld als eindheffingsbestanddeel en meer in het bijzonder naar de eindejaarsuitkering (gedeeltelijk), het vakantiegeld en de bonus. De genoemde loonbestanddelen vormen loon in geld waarover in beginsel bij de werknemer belasting wordt geheven, zoals dat past bij het draagkrachtbeginsel. Het gaat bij de toepassing van de werkkostenregeling niet om de vraag of het gebruikelijk is een dergelijk loonbestanddeel in geld te ontvangen, maar om de vraag of het gebruikelijk is om een dergelijk loonbestanddeel aan te wijzen als eindheffingsbestanddeel, waarbij de belasting niet voor rekening van de werknemer komt.'
De Belastingdienst zegt hierover het volgende:
De werkkostenregeling biedt veel vrijheden, maar kent 1 belangrijke beperking, de zogenoemde gebruikelijkheidstoets. De gebruikelijkheidstoets houdt in dat de vergoedingen, verstrekkingen en terbeschikkingstellingen die u aanwijst als eindheffingsloon, niet meer dan 30% mogen afwijken van wat in vergelijkbare omstandigheden gebruikelijk is. Het bedrag dat boven de 30%-grens uitkomt, is loon van de werknemer
De gebruikelijkheidstoets is voor bijzondere situaties. Wij gaan ervan uit dat een vergoeding, verstrekking of terbeschikkingstelling van maximaal € 2.400 per persoon per jaar in ieder geval gebruikelijk is. Als wij vinden dat de vergoedingen, verstrekkingen en terbeschikkingstellingen ongebruikelijk zijn, moeten wij dat aantonen.
Dat laatste houdt in feite in, dat de Belastingdienst praktisch geen probleem zal maken bij een onbelaste vergoeding van maximaal € 2.400 en dat de Belastingdienst bij een hoger bedrag nog steeds zelf zal moeten aantonen, dat het ongebruikelijk is.
Het onderwerp 13e maand komen we in Handboek Loonheffingen 2017 tegen bij de cafetariaregeling en bij de berekening van de uitkering bij overlijden.
Uit onderzoek blijkt dat een eindejaars bonus in 2015 het meest uitgekeerd wordt in het onderwijs (58%) en in de zorg (55%). En helaas het minst vaak in de horeca of het toerisme (6%).
De (vaste) dertiende maand wordt relatief vaakst gegeven in de financiële dienstverlening (24%) en de productiesector (22%), het minst vaak in de horeca (7%).
Een (variabele) winstuitkering kom je vooral tegen in de productiesector (22%) gevolgd door de financiële sector (18%). (Bron: Monsterboard, april 2016)
Voor de toepassing van de Wet Minimum Loon en Vakantietoeslag blijkt als het gaat om het betalen (verplicht) van vakantietoeslag over de 13e maand nogal wat verwarring te bestaan.
De mening van HR-kiosk is dat over een vast overeengekomen 13e maand wel VT betaald moet worden, maar over een eindejaarsuitkering, die afhankelijke is van een prestatie of een bepaalde winst, geen vakantietoeslag verschuldigd is. Het criterium hier is: is het vast overeengekomen loon of een eenmalige uitkering. Zie ook