Wordt in het kader van arbeidsvoorwaarden een dienstwoning ter beschikking gesteld, dan moet de economische huurwaarde, verminderd met de ingehouden huur, als belastbaar loon worden opgegeven. Als de werknemer de woning bewoont om zijn dienstbetrekking (beter) te kunnen vervullen, is sprake van een ‘dienstwoning’. Bij een dienstwoning mag worden gewerkt met de besparingswaarde. Dit is de waarde die de werknemer zou hebben besteed aan huur als aan hem de woning niet ter beschikking zou zijn gesteld. De wet stelt het besparingsvoordeel uit dienstwoning forfaitair (vast bedrag) op 18% van het jaarloon op basis van een 36-urige werkweek*. Als de huurwaarde van de dienstwoning hoger is dan het bedrag dat de werknemer normaliter aan huur zou uitgeven, kan hij aan de Belastingdienst vragen deze lagere besparingswaarde bij beschikking vast te stellen.
* Bij een arbeidsduur van meer dan 36 uur per week mag geen herrekening plaatsvinden
De vergoeding of verstrekking is dus belast. De vergoeding of verstrekking is echter onbelast voor zover de waarde van de dienstwoning meer is dan 18% van het jaarloon van de werknemer bij een 36-urige werkweek. Is de vaste arbeidsduur minder dan 36 per week, dan moet het loon worden herrekend tot 36 uur. Het bedrag boven deze waarde is onbelast.
De economische huurwaarde van een woning is € 600 per maand. De werknemer die voor zijn werk in dit huis woont, heeft een jaarloon van € 32.000. Hij werkt 32 uur per week. Het jaarloon bij een 36-urige werkweek is 36/32 x € 32.000 = € 36.000. Dit is € 3.000 per maand. De vrije verstrekking per maand is € 600 -/- 18% van € 3.000 = € 60. (Bron: Belastingdienst)
De kosten van tijdelijke huisvesting buiten de woonplaats kan de werkgever voor een periode van maximaal twee jaar vrij vergoeden. Deze kosten doen zich voor als de werknemer als gevolg van overplaatsing zijn oude huis nog aanhoudt (bijvoorbeeld omdat de oude woning nog steeds te koop staat) en hij daarnaast de kosten van de nieuwe woning nabij de nieuwe arbeidsplaats moet betalen. Als samenhangend met tijdelijk werk elders een tijdelijke woning ter beschikking is gesteld en de eigen woning aangehouden wordt, vindt evenmin bijtelling plaats.
De vrije vergoeding/verstrekking van huisvesting buiten woonplaats ter zake van dienstbetrekking geldt maximaal voor een periode van 2 jaar.
Deze regeling geldt niet voor extraterritoriale werknemers, zie subrubriek Buitenlandse werknemers.
Ten opzichte van de Uitvoeringsregeling loonbelasting 2001 zijn op enkele plaatsen inhoudelijke aanpassingen en vereenvoudigingen aangebracht. Deze betreffen onder meer de waardering voor het genot van een dienstwoning, we citeren het Ministerie van Financiën (DB 2010-178M) letterlijk:
'Volgens de nieuwe uitvoeringsregeling wordt het voordeel van het genot van een ter beschikking gestelde woning - waarvan het gebruik voor de behoorlijke vervulling van de dienstbetrekking is vereist - ten hoogste gesteld op 18% van het op jaarbasis geldende loon exclusief de waarde van het woongenot bij een overeengekomen arbeidsduur van 36 uur per kalenderweek. Als voorwaarde voor deze forfaitaire maximering geldt dat het gebruik van de ter beschikking gestelde woning is vereist voor de behoorlijke vervulling van de dienstbetrekking (dienstwoning). Van een dienstwoning is sprake in een situatie dat een werknemer zijn werkzaamheden vanuit de dienstwoning moet verrichten en redelijkerwijs niet kan afzien van gebruik van de ter beschikking gestelde woning. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan de portierswoning, de brugwachterswoning of de pastorie.' Zie deze Uitvoeringsregeling 2011, artikel 3.11.
Voor vergoedingen en verstrekkingen geldt binnen de werkkostenregeling (WKR) een normbedrag voor zakelijke huisvesting. Zie ook Werkkostenregeling Direct belastbare vergoedingen en voordelen.
In de werkkostenregeling valt de dienstwoning in de categorie 'Posten die blijven bestaan'. Dit betekent dat als de werkgever aan een werknemer een woning ter beschikking stelt of de kosten van een woning vergoedt, de terbeschikkingstelling belastbaar loon voor de werknemer is. Ook nu is de waarde van de terbeschikkingstelling maximaal 18% van het jaarloon van de werknemer bij een 36-urige werkweek. Bij een vaste arbeidsduur van minder dan 36 uur per week moet het loon worden herberekend tot 36 uur.
Voor het normbedrag voor huisvesting op de werkplek en inwoning geldt in 2021 een normbedrag van € 5,70 per dag. Dit is inclusief energie, water en bewassing. U moet dit bedrag bij het loon van uw medewerker tellen of onderbrengen in de vrije ruimte. Bij inwoning en huisvesting op de werkplek die niet aan de eisen voldoet kunt u denken aan agrarisch personeel op de werkplek, matrozen die permanent aan boord wonen of verblijf van medewerkers bij een vaste arbeidsplaats zoals op een boorplatform of in een kermiswagen.
Als u aan medewerkers huisvesting op de werkplek aanbiedt die nodig is voor het behoorlijk vervullen van de dienstbetrekking, kan deze onder voorwaarden onbelast blijven. Denk aan brandweerlieden die op de kazerne slapen, medewerkers in de zorg met slaapdiensten in een gezinsvervangend tehuis of medewerkers die aan boord van een schip verblijven. De voorwaarden zijn:
Meer informatie is te vinden in Handboek Loonheffingen. Ga naar subrubriek Loon- en inkomstenbelasting en klik bij Handboeken Loonheffingen op het door u gewenste jaar.