Slaat de balans af en toe niet gewoon door?

Opinie  |  do 27 mrt 2025  |  Bron: HR-kiosk  |  Auteur: Andries Bongers  |  Trefwoorden: Werk-privé balans, Autonomie, Verlof, Vakantietoeslag, Vakantiedagen, Werk, Privé

Een balans hoort in evenwicht te zijn

Wanneer je een balans probeert te vinden tussen werk en privé, zul je regelmatig het gewicht van het product en de eisen van de organisatie moeten aanpassen. Wanneer je dit niet doet ontstaan er misverstanden, conflicten en vooral ontevredenheid. Deze ontevredenheid gaat uiteindelijk ten koste van de kwaliteit van het product.

Eerst wat historie . . . .

De 5-daagse werkweek bestaat pas een eeuw en in 100 jaar is er veel veranderd

In 1919 werd besloten dat een werkweek nog maar uit 48 uur mocht bestaan. M.a.w. alleen de zondag werd vanaf dat jaar niet meer gewerkt.
Een aantal jaren later werd op de zaterdag nog maar een halve dag gewerkt en dat duurde tot 1961. Een paar jaar daarvoor (ik begon in 1957 te werken) was je eenmaal per maand op de zaterdag vrij, je mocht zo’n halve dag niet ruilen met een collega.
Voor 1919 bestond er wel recht op een week vakantie, maar die dagen werden niet doorbetaald, laat staan dat er ook nog vakantietoeslag (8%) werd betaald. Het doorbetalen van loon over de vakantieperiode heet officieel vakantiegeld. Het bedrag dat bedoeld is om de vakantie te financieren heet officieel vakantietoeslag en wordt tegenwoordig ook wel vakantiegeld genoemd.

De arbeider werd uitgebuit

Tot het midden van de vorige eeuw werd de arbeider in principe uitgebuit, was de mening van de vakbonden. In de arbeidswetgeving werden allerlei regels ingevoerd om arbeid steeds veiliger te maken en werkgevers werden door de wetgeving en ook om economische redenen min of meer gedwongen om arbeid ook steeds aantrekkelijker te maken.
Ook werd in vele sectoren de Arbeidstijdverkorting (ATV) ingevoerd. In feite kwam deze verkorting van 5% van de arbeidsduur (13 dagen) tot stand door in een paar jaar tijd af te zien van 5% prijscompensatie. In plaats van 13 dagen extra verlof, kon ook gekozen worden voor een werkweek van 38 uren. Een paar jaar later werd het aantal werkuren (met behoud van salaris) in bepaalde sectoren 36 uren.
Daarbij werden de wettelijke verlofdagen (20) vaak nog aangevuld met 5 bovenwettelijke dagen, waardoor de totale vakantierechten inclusief de ATV-dagen, vaak ver boven de 30 dagen uitkomt. 
Van het oorspronkelijke doel van verlof "om te herstellen van de inspanningen van het werk" komt meestal niets terecht, omdat velen kiezen voor inspannende uitdagende vakantiereizen naar verre oorden en eerder vermoeid dan uitgerust terugkomen.

Werk-privé  of Privé-werkbalans?

Een zeer actueel thema is in de laatste jaren hoe de balans tussen werk en privé te bepalen. Werk-privé balans wordt omschreven als de integratie van werk- en privéleven doormiddel van een goede balans tussen werk- en privérollen. Door technologische ontwikkelingen in de maatschappij, zijn mensen ook vaak continue bereikbaar en zijn de grenzen tussen werk en privé een stuk vager geworden.  Men ervaart conflicterende omstandigheden tussen werkzaamheden en de thuissituatie. Zo kan bijvoorbeeld overwerk zorgen voor wrijving in huiselijke kring. Of kunnen verantwoordelijkheden m.b.t. werk botsen met privéafspraken?
De afgelopen jaren heb ik in meerdere artikelen en presentaties de vraag gesteld: Waarom kan werken niet gewoon leuk zijn?  Oftewel, waar moet werk, een functie, een hele organisatie aan voldoen wil de omgeving aantrekkelijk zijn?
Lees nog eens: We gaan het toch niet over werk hebben? | HR-kiosk.nl

Voor velen is werken zinvol, voor een enkeling is werken de zin van het leven