Inhoud
- Wet
- Recht op aantallen vakantiedagen
- Vrijstelling aanspraak
- Opbouw vakantiedagen
- Europese richtlijnen
- Twee aaneengesloten weken of tweemaal een week vakantie
- Geen loon, toch opbouw
- Opnemen van verlof
- Teveel genoten verlof
- Negatief saldo
- Alleen werknemer kan vakantiesaldo opmaken
- Acht vakantiedagen over in 2014
- Naslag
- Helft werkenden kiest geld boven vakantie
- Rijksoverheid start proef vrijwillig delen van verlof
- Factsheet Verlof delen
- Geef-een-dag-campagne
- Onbeperkt verlof
- Vrije dagen vergeleken met andere landen
- Is de bouwvakvakantie nog van deze tijd?
- Onbeperkte vakantiedagen positief beoordeeld
- Groeiende trend: onbeperkt vakantiedagen opnemen
- Kwart mensen vindt vakantie te duur
- Onbeperkt vakantiedagen opnemen
- Geen loon bij vakantie oranje gebied
Wet
Vakantie betekent vrijstelling van de verplichting tot het verrichten van arbeid, onder doorbetaling van loon. De vakantieregeling is neergelegd in Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek (artikel
7:634 en verder) en strekt ter bescherming van de rechten van werknemers. De bepalingen hebben daarom een dwingend karakter: van de regeling mag niet ten nadele van werknemers worden afgeweken.
Formeel is er een verschil tussen vakantie en verlof. Bij een vakantie mag de werknemer bepalen wat hij/zij gaat doen. Verlof vraagt een werknemer veelal aan voor een speciaal doel of vanwege bepaalde omstandigheden. In de praktijk is er vaak geen verschil tussen vakantie en verlof.
Recht op aantallen vakantiedagen
De werknemer verwerft over ieder jaar waarin hij gedurende de volledige overeengekomen arbeidsduur recht op loon heeft gehad, aanspraak op vakantie van ten minste vier maal de overeengekomen arbeidsduur per week of, als de overeengekomen arbeidsduur in uren per jaar is uitgedrukt, van ten minste een overeenkomstige tijd. Bij een fulltime arbeidsovereenkomst heeft de werknemer dus recht op twintig vakantiedagen per kalenderjaar, we noemen dit ook wel de wettelijke of minimumvakantie. Voor parttimers wordt het aantal vakantiedagen - vaak in uren uitgedrukt - pro rata vastgesteld. Bij
CAO of arbeidsovereenkomst wordt dit aantal vaak verhoogd, de 'bovenwettelijke vakantie-aanspraken'.
Veel werkgevers hebben geen verlofreglement , laat staan een goede Personeelsgids. U wilt al een tijdje zo iets maken, maar komt er niet toe? Vraag dan de hulp van onze Business Partner De Bongerd VOF.
Vrijstelling aanspraak
Aanspraken op vakantie- en compensatieverlof zijn vrijgesteld als zij aan het einde van het kalenderjaar recht geven op verlof van maximaal 50 maal de arbeidsduur per week. Bij een fulltime dienstverband zijn dit 250 dagen verlof (5 dagen per week maal 50 weken). Bij een parttimedienstverband wordt het aantal dagen naar evenredigheid verlaagd. Voorbeeld: Als een werknemer 4 dagen per week werkt, is het maximumaantal vrijgestelde verlofdagen 4 x 50 = 200.
Als een werknemer aan het einde van het kalenderjaar meer verlofdagen dan het maximumaantal heeft gespaard en meeneemt naar het volgende kalenderjaar, dan is de aanspraak op de dagen boven het maximumaantal belast.
Als een werknemer in de loop van het jaar uit dienst gaat, moet de loonheffingen op dat moment worden ingehouden. Bij de berekening gaat men uit van het uurloon dat de werknemer op dat moment krijgt.
Opbouw vakantiedagen
Voor de opbouw van de vakantiedagen geldt het kalenderjaar als uitgangspunt. De wet spreekt over minimaal 4 weken vakantie, maar de meeste
CAO's kennen in geval van een fulltime dienstverband gemiddeld 25 verlofdagen per jaar. Het wettelijk minimum is gebaseerd op de 'recuperatiefunctie': rust is belangrijk voor het welzijn en het functioneren van de werknemer. Daarom is het laten uitbetalen of schrappen van het wettelijk minimum aantal vakantiedagen per jaar verboden.
Europese richtlijnen
Ook de Europese richtlijnen spreken van een recht op vier weken vakantie. Dat is de op het continent aanvaarde norm voor de jaarlijkse 'hersteltijd' die werknemers nodig hebben om bij te komen van gedane arbeid. Dat Amerikanen met twee weken genoegen moeten nemen, Japanners met een week en dat het gros van de werkenden elders in de wereld nooit een dag vrij heeft, doet daar niets aan af.
Twee aaneengesloten weken of tweemaal een week vakantie
De werkgever moet de werknemer in de gelegenheid stellen om per kalenderjaar ten minste twee aaneengesloten weken (meestal 10 vakantiedagen) of tweemaal een week op te nemen (
BW 7:638, lid 3). Hiervan kan ten gunste van de werknemer worden afgeweken.
Geen loon, toch opbouw
De werknemer kan geen aanspraak maken op vakantie over dagen waarop hij geen loon ontvangt. Dit geldt echter niet als de werknemer afwezig is door:
- het vervullen van een kortdurende overheidsverplichting;
- een bijeenkomst van de vakvereniging (mits hij vooraf toestemming heeft gevraagd);
- onvrijwillige werkloosheid, bijvoorbeeld tijdens een staking of bij werktijdverkorting;
- zwangerschapsverlof;
- het vervullen van leerplicht, bij minderjarigen die nog enkele dagen per week onderwijs moeten volgen;
- ziekte.
Opnemen van verlof
Een werkgever mag - in overleg met de
OR - schriftelijke regels over het opnemen van verlofdagen opstellen. Mogelijkheden zijn:
- opnemen vakantiedagen tijdens een bedrijfssluiting (bijvoorbeeld tussen de Kerstdagen en Nieuwjaar);
- verbod vakantiedagen op te nemen tijdens een nader bepaalde drukke periode;
- het opnemen van vakantiedagen binnen een afdeling zodanig dat de afdeling blijft functioneren (denk aan het opnemen van vakantiedagen tijdens schoolvakanties);
- verbod (meerdere) vakantiedagen op te nemen tijdens de proeftijd.
NB: De werkgever mag een werknemer niet verplichten om vakantiedagen of onbetaald verlof op te nemen, behalve als dit in zijn arbeidsovereenkomst of in de betreffende
CAO staat.
Teveel genoten verlof
Een werknemer die bij het einde van de arbeidsovereenkomst nog vakantieaanspraken heeft, heeft recht op een uitkering in geld van die aanspraak op vakantie. In de praktijk komt het echter ook geregeld voor dat werknemers die hun arbeidsovereenkomst opzeggen, op dat moment meer vakantiedagen hebben opgenomen dan ze tot dat moment hadden opgebouwd.
Uit jurisprudentie valt op te maken dat als een werknemer teveel vakantie heeft opgenomen, daaruit niet zonder meer de verplichting voortvloeit om die uren aan de werkgever te vergoeden. Dat kan alleen als bij de opname van de vakantiedagen een expliciete afspraak is gemaakt dat teveel opgenomen vakantiedagen terugbetaald moeten worden als bij het einde van het dienstverband nog niet voldoende vakantiesaldo is opgebouwd,
zie de jurisprudentie.
Advies: Maak sowieso een verlofreglement en registreer het vakantiesaldo van uw werknemers. Een werknemer die geen vakantiedagen meer heeft openstaan, hoeft u uiteraard geen vrij te geven. Doet u dat wel, dan komen bij beëindiging van het dienstverband de te veel opgenomen vakantiedagen voor rekening van de werkgever.
De achterliggende gedachte daarvan? U mag er als werkgever niet van uitgaan dat de werknemer zelf goed op de hoogte is van zijn vakantiesaldo. Registreer daarom zorgvuldig het vakantiesaldo van uw werknemers, zodat u weet hoeveel vakantiedagen nog uitstaan op het moment dat iemand vrij wil nemen.
Voorkom dat u niet kunt verrekenen: leg afspraken schriftelijk vast. U kunt echter voorkomen dat u niet kan verrekenen als een werknemer bij uitdiensttreding meer vakantiedagen blijkt te hebben opgenomen dan hij had uitstaan.
Kom daarvoor schriftelijk met de werknemer overeen dat hij, in geval van beëindiging van het dienstverband vóórdat alle reeds opgenomen vakantiedagen alsnog zijn opgebouwd, geen aanspraak heeft op loon over die te veel opgenomen vakantiedagen.
U kunt dat met een standaard beding in de arbeidsovereenkomst opnemen. Het is echter nog niet duidelijk of dat volstaat. Wij adviseren in afwijking van het reglement, per geval - schriftelijk met de werknemer overeen te komen dat verrekening kan én zal worden toegepast.
Worden vakantie-uren met het bruto inkomen verrekend, dan is de waarde van een verlofuur afhankelijk van de werkuren per week maandsalaris/173,33
Negatief saldo
Uit jurisprudentie is gebleken dat indien een werknemer een negatief vakantiesaldo heeft, de werkgever gerechtigd is het opnemen van vakantiedagen - die dus op een toekomstig positief verlofsaldo in mindering moeten worden gebracht - te weigeren.
NB: Het recht om bijzonder verlof i.c. kort- of langdurend zorgverlof et cetera op te nemen, staat hier los van.
Top 5 misvattingen vakantiedagen
Volgens de Landelijke Ontslaglijn zijn deze misvattingen de volgende:
- de werkgever kan beslissen wanneer de werknemer met vakantie moet;
- als een werknemer tijdens zijn vakantie ziek wordt, kost hem dat vakantiedagen;
- een werknemer die zijn vakantiedagen niet voor het einde van het kalenderjaar opmaakt, is deze dagen kwijt;
- tijdens een ziekteperiode bouwt de werknemer geen vakantiedagen op;
- de werkgever stelt het aantal vakantiedagen vast waarop de werknemer recht heeft.
Alleen werknemer kan vakantiesaldo opmaken
Als een werknemer zonder toestemming van de werkgever afwezig is, mag de laatste, de uren die de werknemer niet heeft gewerkt, niet verrekenen met de vakantiedagen van de werknemer. De juiste sanctie is een waarschuwing, zo nodig gevolgd door het stopzetten van het loon, aldus
jurisprudentie.
Acht vakantiedagen over in 2014
Nederlanders hielden gemiddeld acht vakantiedagen over in 2014, zo blijkt uit een onderzoek van MasterCard over het vakantiegedrag van Nederlanders. Toch wil de overgrote meerderheid van de Nederlanders voor geen goud vakantiedagen inruilen voor meer salaris. Alleen jongeren vormen hierop een uitzondering. (Bron: AllesoverHR,
6 feb. 2015)
Red.: Alleen de bovenwettelijke dagen mogen verkocht worden. Wanneer van de 8 dagen er 3 wettelijk zijn, dan zullen deze 3 verlofdagen (bij wet)op 1 juli 2015 vervallen, tenzij anders geregeld.
Naslag
Meer informatie is te vinden in
Handboek Loonheffingen 2017. Ga naar dit handboek.
Helft werkenden kiest geld boven vakantie
Het opnemen van vakantiedagen voor een paar weken zomerplezier is voor veel werkenden niet vanzelfsprekend meer. Bijna driekwart (72 procent) van hen besteedt het geld (ook) aan heel andere zaken. Zo geeft 57% aan een deel voor een verbouwing of renovatie te gebruiken. 43% besteedt een deel aan de zorg voor familieleden. Bovendien zou de helft van werkend Nederland graag zelf beslissen of vakantiedagen in tijd of geld worden uitgekeerd. (Bron: Randstad,
24 jun. 2015)
Rijksoverheid start proef vrijwillig delen van verlof
Werknemers bij het Rijk kunnen bij wijze van proef bovenwettelijke verlofdagen met collega’s gaan delen. Op die manier kunnen mensen die bovenwettelijke verlofdagen over hebben hun collega’s helpen die tijd nodig hebben voor bijvoorbeeld mantelzorg. Het delen van verlofdagen is wettelijk al mogelijk maar gebeurt in de praktijk nog maar weinig.
Uitgangspunt van het delen van verlof is dat het vrijwillig gebeurt, een werkgever mag in geen geval werknemers dwingen verlofdagen af te staan. Bovendien geldt het alleen voor bovenwettelijke verlofdagen. Dat betekent dat alle werknemers in alle gevallen recht blijven houden op het wettelijk aantal verlofdagen.
De gemeente Amsterdam heeft al goede ervaringen opgedaan met het vrijwillig delen van verlofdagen. In 2015 schonken 87 ambtenaren in totaal 170 verlofdagen aan 43 mantelzorgende collega’s. De gemeenten heeft inmiddels besloten het systeem definitief in te voeren.
Factsheet Verlof delen
Op 11 augustus 2016 heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een factsheet gepubliceerd waarin de regels voor het delen van verlofuren tussen collega’s worden beschreven en uitgelegd.
Voor het delen van verlof gelden de volgende voorwaarden:
- De werkgever bepaalt of het delen van verlof binnen de organisatie mogelijk is. Het is aan te bevelen om bij deze beslissing de ondernemersraad te raadplegen.
- Deelname is altijd vrijwillig. Een werkgever mag in geen geval werknemers dwingen verlofdagen af te staan of op te nemen.
- Alleen bovenwettelijk vakantieverlof mag worden gedeeld.
- Verlofdagen kunnen ook onder andere omstandigheden worden gedeeld maar zijn bedoeld om in geval van bijzondere of onverwachte mantelzorgsituaties in te zetten. Het delen van verlof kan alleen een oplossing bieden als andere verlofmogelijkheden, zoals zorgverlof of calamiteitenverlof, voor de aanvrager onvoldoende toereikend zijn.
- Bij werkgevers waar het delen van verlof mogelijk is moet duidelijk zijn vastgelegd onder welke voorwaarden en in welke situaties verlofdagen gedeeld mogen worden.
Geef-een-dag-campagne
Unicef komt met een plan op de proppen om werknemers hun overgebleven vrije dag(en) te laten schenken aan het goede doel. In Nederland hebben we 93 miljoen vrije dagen open staan met z’n allen, dat zijn ruim 14 dagen per werknemer, zo meldt Unicef in een
persbericht op de site. Dat is voor sommige werkgevers een probleem, omdat zij de bovenwettelijke vrije dagen van deze werknemers als schuld op de balans moeten zetten. Als werknemers een ‘stuwmeer’ van vrije dagen opbouwen, kan dat flink in de kosten lopen voor de werkgever, die het afkoopgeld moet reserveren en dit nergens anders aan uit kan geven.
Onbeperkt verlof
Bij Bynder - cloudsoftware bedrijf in Rotterdam - bepalen medewerkers zelf hoeveel vrije dagen ze opnemen. Na een jaar proefdraaien blijkt dat er geen misbruik wordt gemaakt van het onbeperkt verlof.
Een jaar geleden besloot oprichter Chris Hall het aantal vaste vakantiedagen overboord te gooien. Iets dat volgens hem goed past bij een relatief jong bedrijf dat in meerdere tijdzones tegelijk werkt. Het experiment is geslaagd, laat hij een jaar later weten. “De belangrijkste reden om onbeperkt verlof in te voeren was dat we wilden dat onze mensen voldoende rust zouden nemen. We wilden een duidelijk signaal afgeven, zodat niemand zich beperkt zou voelen. Daarom zijn we heel blij om te zien dat er afgelopen jaar gemiddeld ook daadwerkelijk meer vrije dagen zijn opgenomen.”
Het mooie van de nieuwe regels is volgens Hall juist dat je er geen misbruik van kán maken. “Het is precies onze bedoeling dat mensen meer vrij nemen en daar doen we dan ook zeker niet moeilijk over. In de praktijk zien we nu dat het allemaal zo’n vaart niet loopt, de uitschieters liggen rond een maand. Medewerkers nemen hun verantwoordelijkheid en denken ook in het bedrijfsbelang.” (Bron: MT, 11 jan. 2017)
Vrije dagen vergeleken met andere landen
De Volkskrant vergeleek op
20 april 2017 het aantal vrije dagen in Nederland met andere landen. De uitkomst is dat Nederland qua aantal ongeveer onderaan staat (20 wettelijke dagen + 8 feestdagen), met als uitblinker Zweden dat liefst 39 (25 + 14) dagen kent.
Red.: Wat Nederland betreft, is in de vergelijking niet meegenomen het aantal ATV/ADV dagen die vele ondernemingen kennen en de vrije dagen die de Wet Arbeid en Zorg ons voorschrijft. Een overzicht van (de meeste) verlofdagen treft u aan in het Overzicht verlof- en vakantiedagen.
Is de bouwvakvakantie nog van deze tijd?
De bepaling dat bouwvakkers in de maanden juli en augustus drie weken collectief met vakantie moeten, is 36 jaar geleden uit de
CAO geschrapt, een formele verplichting is er dus niet meer.
FNV vindt de bouwvakvakantie een antiquiteit uit de vorige eeuw. 'Het is niet meer van deze tijd, de achterban heeft een sterke behoefte om vakanties meer over het jaar te spreiden. Dat geldt niet alleen voor oudere bouwvakkers zonder schoolgaande kinderen. 'Het speelt bij alle leeftijden.'
Werknemers in de bouw denken daar vaak anders over. Volgens de enquête van marktonderzoeksbureau USP Marketing Consultancy blijkt dat een meerderheid (55 procent) van de aannemers in de woning- en utiliteitsbouw (bedrijfspanden, kantoren, overheidsgebouwen) gesloten is tijdens de bouwvak. Van de totale bouwsector zegt 33 procent dicht te zijn tijdens die drie weken, 5 procent meer dan in de enquête van twee jaar geleden. (Bron: Volkskrant, 25 jul. 2017)
Onbeperkte vakantiedagen positief beoordeeld
Nederlanders staan positief tegenover onbeperkte vakantiedagen voor medewerkers, zo blijkt uit onderzoek van Sprout. Ondernemers, managers en andere werknemers denken dat het een goede toevoeging kan zijn voor hun organisatie. De meerderheid overweegt zelfs de regeling in te voeren bij diens bedrijf. ‘We vinden het een raar idee dat je werknemers als kinderen behandelt.’
Je medewerkers onbeperkt vakantiedagen geven; het klinkt als een flink ondernemersrisico. Straks gaat je personeel immers massaal op wereldreis en kun je de tent opdoeken. Toch wordt de regel - met succes - toegepast bij groeiende startups en scaleups, zoals het Nederlandse
Bynder en
Helloprint. Geef je je werknemers meer vrijheden, dan bevorder je hun creativiteit, stellen zij. (Bron: Sprout,
5 apr. 2018)
Groeiende trend: onbeperkt vakantiedagen opnemen
Banen waarbij werknemers een ongelimiteerd aantal verlofdagen krijgen nemen toe in Nederland. Tussen juni 2016 en mei 2017 groeide het aantal banen met onbeperkte vakantiedagen met 58% ten opzichte van de 12 maanden daarvoor (van 77 naar 122). In het afgelopen jaar (juni 2017 tot mei 2018) steeg het aantal verder met nog eens 88% (van 122 naar 230).
Hoewel tussen juni 2015 en mei 2016 de banen met onbeperkte vakantie voornamelijk te vinden waren in de Randstad, heeft het concept zich inmiddels door bijna heel Nederland verspreid. Uitzondering is provincie Drenthe.
Het is opvallend dat vacatures die onbeperkt verlof in het vooruitzicht stellen gemiddeld 19 dagen langer online staan dan andere vacatures, wat erop kan wijzen dat deze arbeidsvoorwaarde vooral wordt gebruikt om kandidaten te vinden voor posities die moeilijk te bezetten zijn, aldus Joblift, 28 mei 2018)
Kwart mensen vindt vakantie te duur
Een kwart van de Nederlanders zegt dit jaar niet met vakantie te gaan. 54 procent van hen geeft aan dat vakantie te duur is. Vorig jaar vond nog 42 procent vakantie te duur. Dat blijkt uit de
Nibud Vakantiegeldenquête 2018. Van de mensen met een beneden modaal inkomen zegt ruim 40 procent dit jaar niet met vakantie te gaan. In 2017 was dat nog ruim een derde. Ook gebruiken zij vaker het vakantiegeld om schulden af te lossen of betalingsachterstanden weg te werken. (Bron: Fok.nl, 27 jun. 2018)
Onbeperkt vakantiedagen opnemen
Werknemers van trainings- en adviesbureau UPD hoeven vanaf dit jaar geen toestemming meer te vragen. Het bureau wil hen stimuleren meer te letten op de balans werk-privé. Softwarebedrijf Nerds & Company heeft er al langer ervaring mee. ‘We maken nu meer verre reizen en nemen een dag vrij als we ergens nodig zijn.’
Gemiddeld nemen medewerkers zeven extra vakantiedagen op, sinds de regeling van kracht is. Het aantal verre reisbestemmingen is spectaculair toegenomen: dit jaar staan Colombia, Vietnam, Japan en Zuid-Afrika op het programma. Maar de extra dagen gaan ook op aan verbouwingen, verhuizingen en mantelzorg.
Onbeperkte vakantiedagen brengen ook risico’s met zich mee. Zo gaan vitale en ambitieuze medewerkers nauwelijks op vakantie, omdat ze zich compleet ingraven in hun werk. Chantal van der Lelie in het AD: ‘Dat is de reden dat wij minimaal 20 vakantiedagen hebben ingesteld, in plaats van maximaal.’
Het veelvuldig opnemen van vakantiedagen kan volgens de arbeidsrecht-deskundige ook een vlucht zijn bij niet goed functioneren of niet op de goede plek zitten. Als een werknemer erg veel dagen opneemt, terwijl er geen regels zijn over een maximum aantal dagen, kun je daar als bedrijf niet makkelijk wat van zeggen. (Bron: Xpert, 3 aug. 2018)
Geen loon bij vakantie oranje gebied
Wat gebeurt er met loondoorbetaling als een werknemer aan het eind van de vakantie in quarantaine moet omdat hij terugkomt uit een oranje gebied? Moet de werkgever wel of niet het loon doorbetalen?
Wie nu op vakantie gaat naar Kroatië, Zweden, Bulgarije of Roemenië – gebieden waarvoor een negatief reisadvies (code oranje) geldt – moet bij terugkomst, op dringend verzoek van de overheid, twee weken in thuisquarantaine. Zo moeten coronabesmettingen voorkomen worden. Die thuisquarantaine kan ook gevolgen hebben op het werk, zegt arbeidsjurist Pascal Besselink van juridisch dienstverlener DAS. “Als je als werknemer zelf het risico neemt om naar zo’n gebied te gaan, wetende dat je bij terugkomst twee weken in quarantaine zou moeten, mag de baas gedurende die twee weken je loon inhouden”. (Bron: Trouw,
25 jul. 2020)
Ga terug naar subrubriek Vakantiedagen (arbeidsrecht).
