Steeds vaker worden in cao's afspraken gemaakt om werk en privé beter te combineren en werknemers duurzaam inzetbaar te houden, denk aan sparen voor verlof of een persoonlijk budget (salaris of vrije dagen), thuiswerken en een flexibeler personeelsbeleid. Informeer bij uw werkgever welke regelingen er zijn. (Bron: Steunpunt Mantelzorg,
Het voorstel van het CDA om voor mantelzorgers de partnervrijstelling in de erfbelasting te laten terugkeren en daarvoor aan te sluiten bij de gemeentelijke blijk van waardering, is volgens staatssecretaris Wiebes van Financiën geen goed plan.
Op 15 september 2015 heeft de staatssecretaris in een brief aan de Tweede Kamer laten weten dat hij niet van plan is de partnervrijstelling in de erfbelasting op een andere wijze voor mantelzorgers te laten voortbestaan. Aansluiten bij de gemeentelijke blijk van waardering is volgens de staatssecretaris niet mogelijk, omdat gemeenten op grond van de Wmo 2015 onder meer vrij zijn om te bepalen hoeveel mantelzorgers per cliënt een blijk van waardering kunnen krijgen. Het koppelen van de Successiewet 1956 aan de gemeentelijke blijk van waardering zou betekenen dat aanzienlijk grotere aantallen mensen voor de partnervrijstelling in de Successiewet 1956 in aanmerking zouden komen. Een gemeentelijke maatwerkregeling met autonome beleidsvrijheid leent zich bovendien niet als basis voor een vrijstelling in een generieke landelijke regeling.
Het door de wetgever gemaakte onderscheid tussen gehuwde mantelzorgers die samenwonen met een erflatende ouder en ongehuwde mantelzorgers is niet in strijd met het vrij genot van eigendom in artikel 1 EP EVRM.
Sinds de herziening van de Successiewet 1956 worden alleen personen die wederzijds en tegelijkertijd een zorgverplichting aangaan, als partner aangemerkt. Inwonende kinderen worden sinds de herziening van de SW niet aangemerkt als partner, ook niet als ze mantelzorger zijn. Op deze manier wil de wetgever voorkomen dat de partnervrijstelling van ruim zes ton wordt toegepast op meerrelaties. Dit zou immers met zich brengen dat meermalen gedurende het leven de partnervrijstelling zou kunnen worden toegepast. Als jurisprudentie (11 maart 2016)
Staatssecretaris Martin van Rijn (VWS) stelt vanaf volgend jaar 2 miljoen extra beschikbaar voor vrijwilligers die ondersteuning bieden bij palliatieve zorg. Hierdoor kunnen deze vrijwilligers niet alleen actief zijn bij mensen thuis of in hospices, maar ook in bijvoorbeeld verpleeghuizen en verzorgingshuizen.
Nederland kent circa 11.000 vrijwilligers die dit werk doen. Zij ondersteunen de mensen die palliatieve zorg ondergaan, de mensen om hen heen en de professionals die deze zorg verlenen. Voor hun inzet ontvangen zij geen vergoeding. Het geld dat in de regeling palliatieve terminale zorg omgaat wordt onder meer besteed aan training en coördinatie van de inzet van vrijwilligers. (Bron: Rijksoverheid, 20 mei 2016)
Rijksoverheid start proef vrijwillig delen van verlof
Werknemers bij het Rijk kunnen bij wijze van proef bovenwettelijke verlofdagen met collega's gaan delen. Op die manier kunnen mensen die bovenwettelijke verlofdagen over hebben hun collega's helpen die tijd nodig hebben voor bijvoorbeeld mantelzorg. Het delen van verlofdagen is wettelijk al mogelijk maar gebeurt in de praktijk nog maar weinig.
Uitgangspunt van het delen van verlof is dat het vrijwillig gebeurt, een werkgever mag in geen geval werknemers dwingen verlofdagen af te staan. Bovendien geldt het alleen voor bovenwettelijke verlofdagen. Dat betekent dat alle werknemers in alle gevallen recht blijven houden op het wettelijk aantal verlofdagen.
De gemeente Amsterdam heeft al goede ervaringen opgedaan met het vrijwillig delen van verlofdagen. In 2015 schonken 87 ambtenaren in totaal 170 verlofdagen aan 43 mantelzorgende collega's. De gemeente heeft inmiddels besloten het systeem definitief in te voeren. Ook de gemeente Den Haag heeft aangekondigd deze mogelijkheid aan de ambtenaren te bieden.
Meer mogelijkheden mantelzorg
Werknemers krijgen van hun werkgevers steeds meer mogelijkheden om mantelzorgtaken uit te voeren. Een derde van de ondernemingen biedt inmiddels extra verlof bovenop de wettelijke mogelijkheden. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van 3 jaar geleden.
Werkgevers bieden in de praktijk bijna allemaal (88 procent) een of meerdere bovenwettelijke regelingen om medewerkers in staat te stellen hun werk te combineren met privétaken. Daarbij gaat het om mogelijkheden om de werktijden aan te passen (73 procent van de werkgevers), calamiteitenverlof (73 procent), mantelzorg (33 procent), mogelijkheden om in deeltijd te gaan werken (73 procent), ondersteuning bij kinderopvang (4 procent) en mogelijkheden om extra verlof in te kopen (60 procent).
De belangrijkste redenen voor werkgevers om werknemers te faciliteren op dit vlak zijn werknemerstevredenheid (voor 51 procent van de werkgevers een overweging) en lager ziekteverzuim (36 procent).
AWVN concludeert op basis van het onderzoek dat werkgevers hun verantwoordelijkheid nemen op het vlak van (mantel-)zorgverlof en dat verdere verruiming van de wettelijke mogelijkheden onwenselijk is. (Bron: AWVN, 27 okt. 2016)
Mantelzorgers vaak zwaarbelast
Een op de zeven mantelzorgers geeft aan de zorg voor familie of bekenden zwaar of zeer zwaar belastend te vinden, of zelfs overbelastend. Deze groep geeft op gemiddeld 28 uur per week aan mantelzorg te doen, tegenover de 8 uur van de overige mantelzorgers.
In 2015 gaf bijna 15 procent van de Nederlanders van 16 jaar of ouder mantelzorg aan een bekende uit zijn of haar omgeving, zoals een partner, kind of vriend. Dit komt neer op ongeveer 2 miljoen mensen. Gemiddeld besteedden zij 11 uur per week aan zorg. Het leeuwendeel (86 procent) van de mantelzorgers biedt deze hulp aan een familielid. Vrouwen zeggen vaker mantelzorg te verlenen dan mannen. Het gemiddeld aantal uren geboden mantelzorg verschilt niet tussen vrouwen en mannen. (Bron: CBS, 9 nov. 2016)
Werkgevers maken mantelzorg bespreekbaar
Op 24 februari 2017 tekenden negen werkgevers op het Haagse stadhuis een intentieverklaring om zich te committeren aan het bekend en bespreekbaar maken van mantelzorg op de werkvloer.
Mantelzorg wordt steeds belangrijker. Op dit moment is 1 op de 6 werknemers in Nederland mantelzorger (
SCP, 2016). In de zorg verleent al 1 op de 4 werknemers naast hun baan mantelzorg. De komende tien jaar zal het aantal mantelzorgers waarschijnlijk verdubbelen. Het is daarom belangrijk goede mogelijkheden te bieden om werk en mantelzorg te combineren. (Bron en meer: PW De Gids,
24 feb. 2017)
Demissionair kabinet veegt gehate mantelzorgboete van tafel
Ouderen die bij hun kind inwonen, worden definitief niet gekort op hun
AOW-uitkering. De zogenoemde mantelzorgboete, die in 2019 zou ingaan, is van de baan. Dat blijkt uit de voorjaarsnota die het demissionaire kabinet-Rutte II 31 mei 2017 aan de Tweede Kamer stuurde.
Een ouder die bij zijn of haar kind intrekt, zou onder de kostendelersnorm, zoals de maatregel officieel hete, ongeveer 300 euro op de
AOW-uitkering worden gekort. De uitkering zou dan niet langer 70 procent van het minimumloon zijn, maar 50 procent.
De 214 miljoen euro die de maatregel had moeten opleveren wordt nu op andere plekken gevonden. Omdat het kabinet demissionair is mag het eigenlijk geen belangrijke nieuwe besluiten nemen. Maar in dit geval gaat het om intrekken van al bestaande beleidsplannen, is de redenering. (Bronnen: Volkskrant en NOS, 1 juni 2017)
Druk op werkende mantelzorger stijgt
Jaarlijks voert de stichting
Werk&Mantelzorg een onderzoek uit onder werkende mantelzorgers. Uit het onderzoek blijkt dat over de periode 2014 tot februari 2017 het aantal werkende mannen met zorgtaken is gestegen van 1 op 9 (2012) naar 1 op 7 (2017).
Gemiddeld is inmiddels 1 op 5 werknemers in Nederland mantelzorger. In de zorgsector is dit 1 op 4. Bijna 1 op 4 (23%) werkende vrouwen verricht mantelzorgtaken, versus 1 op 7 mannen (14,3%). Verder blijkt dat mantelzorgers minder positief zijn over de combinatie werk en mantelzorg. (Bron:
AWVN,
19 jul. 2017)
Mannelijke mantelzorgers vaker ondersteund dan vrouwelijke
Ruim een miljoen Nederlanders die in loondienst zijn, zeggen zorg en arbeid te combineren. Vooral onder werkende 50-plussers is het aandeel mantelzorgers groot; een vierde zorgt naast het werk nog voor iemand.
Ruim de helft van de mannen (56 procent) die werk en zorg combineren, geeft aan dat hun werkgever er op een of andere manier rekening mee heeft gehouden. Bij vrouwen is dat slechts 34 procent. In die gevallen toont de werkgever begrip, geeft extra verlof of is flexibel in werktijden. Een andere verklaring voor het verschil tussen de percentages mannen en vrouwen die door hun werkgever worden ondersteund, is het feit dat vrouwen vaker in deeltijd werken dan mannen. (Bron: Managersonline,
14 nov. 2017)
Aantal mantelzorgvriendelijke bedrijven verdrievoudigd
Stichting Werk&Mantelzorg heeft in 2017 aan 100 organisaties de Erkenning ‘Wij werken mantelzorgvriendelijk’ uitgereikt. Een groei van 200% ten opzichte van voorgaande jaren. Het totale aantal mantelzorgvriendelijke bedrijven en gemeenten in Nederland komt hiermee op 275. Het geeft aan hoe mantelzorgvriendelijk het Nederlandse bedrijfsleven is, maar er valt nog veel te winnen.
Werkgevers en organisaties die de combinatie werk en mantelzorg mogelijk maken, krijgen door Werk&Mantelzorg de Erkenning voor mantelzorgvriendelijke werkgever toegekend. De Erkenning is geen keurmerk, maar een beloning en aanmoediging om de combinatie werk en mantelzorg in de eigen organisatie te waarborgen. (Bron: AllesOverHR, 4 jan. 2018)
In de toekomst veel minder mantelzorgers
In 1975 stond de zorgratio* voor Nederland nog op 30. Daarna zette een sterke daling in waardoor het cijfer in 2015 terecht is gekomen op 15. In de toekomst gaat de daling verder en zal in 2040 naar verwachting op 6 uitkomen. Dit betekent dat de zorgratio de afgelopen 30 jaren halveerde en de komende decennia nog sterker zal dalen.
* Zorgratio: Het aantal potentiële mantelzorgers voor elke 85-plusser.
Voorstel EU-richtlijn voor opname ouderschapsverlof van vier maanden door mantelzorgers
Nederland heeft tegen Europese voorstellen voor partner- en ouderschapsverlof gestemd. De voorgestelde richtlijn wordt echter gesteund door de meeste
EU-landen waardoor nu verder onderhandeld zal worden met het Europees Parlement en de Europese Commissie.
Voor het ouderschapsverlof kunnen ouders maar ook mantelzorgers volgens de
EU-richtlijn vier maanden opnemen. Minimaal anderhalve maand moet worden doorbetaald. Het Nederlandse recht op ouderschapsverlof bedraagt 26 keer het aantal uren dat per week wordt gewerkt en is onbetaald. (Bron: Hart van Nederland, 21 jun. 2018)
Combinatie mantelzorg en werk begint meer problemen op te leveren
De bedrijven doen volgens de werkgeversorganisaties wat ze kunnen om hun werknemers ruimte te bieden voor zorg, maar er zitten volgens hen grenzen aan wat mogelijk is. Vooral kleine bedrijven worstelen met een werknemer die minder inzetbaar is, zegt woordvoerder Mieke Ripken van de werkgeversorganisaties
VNO-NCW en MKB-Nederland. ‘Het werk moet worden gedaan, daar wordt een werknemer voor betaald. Werknemers zijn geen boemannen. Maar we moeten ervoor waken dat het probleem van de een automatisch het probleem van de ander wordt.
Nederland vergrijst en het kabinet verwacht met de in 2015 doorgevoerde hervorming van de zorg dat mensen meer voor elkaar gaan zorgen: de participatiesamenleving. Daarnaast zijn meer ouderen en vrouwen gaan werken – uitgerekend de groepen die het vaakst mantelzorg verlenen. (Bron: De Volkskrant,
28 aug. 2018)
Lager opgeleiden zorgen beter voor elkaar dan hoger opgeleiden
Of het volgende 'mantelzorg' is niet geheel zeker. Feit is dat uit onderzoek bleek dat gemiddeld 41 procent van de lager opgeleiden iemand dagelijks of wekelijks te helpen, tegenover 28 procent van de hoog opgeleiden. Vooral in de 'zwaardere categorieën', zoals iemand gezelschap houden of helpen met aankleden of douchen, doen laag opgeleiden meer. Hoog opgeleiden scoren alleen beter in de categorie iemand helpen bij de administratie, financiën of de computer.
Er zijn geen grote verschillen naar regio. Wel blijkt dat men buiten de Randstad en op het platteland vaker helpt uit ‘noaberplicht’, terwijl men dat in de stad doet uit genegenheid of liefde. (Bronnen: ANP,
I&O Research en Skipr,
23 nov. 2018)
Meer aandacht voor vervangende zorg bij mantelzorg
Voormalig staatssecretaris Clémence Ross-van Dorp wordt aangesteld als landelijke aanjager respijtzorg. Zij gaat zich inzetten om deze vorm van tijdelijke vervangende zorg te verbeteren en breder beschikbaar en bekend te maken voor mantelzorgers.
Respijtzorg is vervangende zorg waarbij iemand anders de zorg tijdelijk overneemt van een mantelzorger. Op die manier krijgt de mantelzorger even vrije tijd en kan op adem komen. In de praktijk blijkt dat de beschikbare respijtzorg niet altijd goed aansluit bij de wensen van de mantelzorger of degene waar hij of zij voor zorgt. Ook zijn mantelzorgers onvoldoende bekend met de mogelijkheden van respijtzorg en ervaren zij soms drempels om de zorg uit handen te geven. (Bron: Rijksoverheid,
1 feb. 2019)
Mantelzorger zoekt flexibele baas
Mantelzorgers met een baan hunkeren naar flexibelere werktijden en meer begrip van hun baas en collega’s. Het zou hun leven dragelijker maken. Dat blijkt uit een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat zo’n 3800 werkende mantelzorgers vroeg naar hun kwaliteit van leven.
Mensen die naast hun baan een familielid, vriend of buur helpen verzorgen, vinden dat over het algemeen goed te combineren. Totdat die ‘mantelzorg’ meer dan acht uur in de week beslaat en gecombineerd moet worden met werken. Mensen die dat doen zijn veel minder tevreden over hun leven en ervaren grote tijdsdruk. Om het vol te houden zijn een meedenkende houding van de baas en mogelijkheden om flexibel te werken cruciaal.
Dit blijkt uit een onderzoek dat het Sociaal en Cultureel Planbureau (
SCP) deze woensdag publiceert, waarvoor onder meer 3.800 werkende mensen werden bevraagd. Het is één van de eerste grote onderzoeken naar mantelzorg, werk en de invloed op de kwaliteit van leven. (Bronnen:
SCP, NRC en De Telegraaf,
13 feb. 2019)
Mantelzorg vraagt om maatwerk van werkgevers
Het aantal mensen dat niet deelneemt aan de arbeidsmarkt vanwege zorg voor een gezin of huishouden is vanaf 2008 met bijna een derde afgenomen. In 2018 gaven 211 duizend vrouwen en 12 duizend mannen zorgtaken als reden om niet te kunnen of willen werken. In 2008 ging het om 305 duizend vrouwen en 8 duizend mannen. De afgelopen vijf jaar bleef de omvang van deze groep vrijwel constant.
In 2018 behoorden 3,8 miljoen mensen van 15 tot 75 jaar niet tot de beroepsbevolking. Het gaat om degenen die geen betaald werk hebben, niet op zoek zijn naar werk, en/of niet op korte termijn beschikbaar zijn om te kunnen starten. Een groot deel hiervan, 1,5 miljoen, noemt hoge leeftijd als reden om niet te werken. De 223 duizend personen die aangaven niet te kunnen of willen werken omdat ze voor een gezin of een huishouden zorgen, vormden 6 procent van de niet-beroepsbevolking.
Daarnaast zijn er ook mensen die wel willen werken, maar een zorgreden opgeven waarom ze niet werken. Zij geven aan dat de combinatie van zorg en arbeid te grote druk geeft, dat ze geen geschikte betaalde kinderopvang kunnen vinden of dat schooltijden niet goed aansluiten. Van degenen met kinderen in de leeftijd tot 13 jaar ging het in 2018 om 20 duizend personen, van wie de meesten vrouw zijn (86 procent). (Bron:
CBS,
13 aug. 2019)
Wel of geen beloning voor mantelzorg, of anders
De beloning voor mantelzorger loopt per gemeente sterk uiteen, een jaarlijkse vergoeding van € 200 of € 15 of een attentie (bijv. bos bloemen) of helemaal niets.
Tot 2015 konden mantelzorgers van het rijk op een zogeheten "mantelzorgcompliment" van € 200 aanspraak maken. Sinds de gemeentes dit van het rijk hebben overgenomen, gaat het alle kanten uit.
Belangenorganisatie Mantelzorg.nl zette in 2019 gegevens van een aantal gemeenten op een rijtje. In 42 gemeenten krijgen mantelzorgers niks, in 36 andere plaatsen kon de organisatie niks vinden over de manier waarop zulke vrijwillige hulpverleners toch een waardering namens de gemeente kunnen krijgen.
En tenslotte gemeente Utrecht: "In Utrecht wonen minstens 25.000 mantelzorgers.
Steunpunt Mantelzorg Utrecht is de plek waar mantelzorgers, vrijwilligers, beroepskrachten en beleidsmakers elkaar ontmoeten. Hier kunt u kennis en ervaringen uitwisselen over mantelzorg. We verbinden en versterken, zodat mantelzorgers beter worden gehoord en beter worden ondersteund. Als mantelzorger kunt u zich gratis inschrijven bij het Steunpunt.
Zijn de reiskosten van openbaar vervoer, die ik als mantelzorger ontvang belast?
Reiskosten die u maakt voor de verzorging van een familielid zijn in bepaalde gevallen aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. De omkeerregel is, dat wanneer kosten in principe aftrekbaar zijn, deze ook onbelast vergoed mogen worden.
De reiskosten die worden vergoed zijn dus niet belastbaar en hoeft u dus ook niet als inkomen op te geven, mits deze reiskosten niet bovenmatig zijn. De criteria hiervoor zijn of € 0,19 per km (heen en terug) of de kosten van openbaar vervoer.
Adviesaanvraag over de combinatie van werk en mantelzorg
