Inhoud
- Wat staat er in een CAO?
- Afspraken over gezondheid niet in CAO
- CAO-beoordelingen
- CAO-fonds
- Gratis exemplaar
- Dispensatie
- Helft CAO’s heeft afspraak over arbeidsbeperkten
- Meer kwalitatieve afspraken in nieuwe CAO's
- Werkdruk vaker centraal in CAO
- Eisenpakket FNV anno 2019
- Recht op onbereikbaarheid
- Moeizame CAO-onderhandelingen
- 1e CAO afgesloten met 8% vakantiegeld voor ZZP’ers architecten bureaus
Wat staat er in een CAO?
De inhoud van een
CAO geeft aan welke arbeidsvoorwaarden, verzekeringen en regelingen binnen de onderneming of bedrijfstak aanwezig zijn. Het is een breed scala aan al of niet verzekerbare arbeidsvoorwaarden, verzekeringen variërend van aanvullende ziektekosten, WAO/WIA-hiaat tot (vervroegde) pensionering, ziektekosten- en verlofregelingen, overwerk
1 en reiskostenvergoedingen. Ook zaken als functiewaardering, salarisschalen, (flexibele) beloning en cafetariaplannen treft men in
CAO's aan.
1 In sommige
CAO’s is een leeftijdsgrens opgenomen waarboven de werknemer niet meer verplicht is overwerk te verrichten.
In de
CAO’s die in 2008/2009 zijn afgesloten, namen a.g.v. de kredietcrisis de loonstijgingen fors af, van 3,1% naar 2,3% vóór het afsluiten van het sociaal akkoord, verder naar 1,4% daarna. Afspraken over werkgelegenheidsgaranties en scholing maken steeds vaker deel uit van de
CAO`s. `Voorheen ging het vooral over loonstijgingen, nu gaat het ook over de aanvullende arbeidsvoorwaarden`, aldus de
AWVN.
Afspraken over gezondheid niet in CAO
Werkgevers zijn gebaat bij gezonde werknemers. Die presteren beter, melden zich minder vaak ziek en zijn op oudere leeftijd nog goed inzetbaar. Het is dus logisch dat werkgevers hun werknemers stimuleren gezond te leven, dus voldoende te bewegen en te letten op wat ze eten. Maar een gezonde levensstijl opleggen, dat kan niet.
Paul Rosenmöller, voorzitter van het Convenant Gezond Gewicht, vindt dat bedrijven te weinig doen om de gezondheid van werknemers te bevorderen. Daarom moeten afspraken daarover worden vastgelegd in de
CAO, stelt hij. Dat is echter volgens
VNO-NCW de verkeerde aanpak. De CAO wordt op deze manier een kerstboom van afspraken en regelingen. Afspraken over een gezonde leefstijl moeten werkgever en werknemer onderling maken. Dat kan via het overleg met de ondernemingsraad of op basis van het eigen human resources-beleid.
CAO-beoordelingen
De Belastingdienst beoordeelt sinds 2008 collectieve arbeidsovereenkomsten (
CAO’s) op gevolgen voor de loonheffingen, het gaat hier onder meer om de vaste kostenvergoeding. De
CAO-partijen ontvangen een brief met daarin de fiscale risico's.
CAO-fonds
Werkgevers en werknemers kunnen in een
CAO afspraken maken om geld in een
CAO-fonds te storten voor speciale gemeenschappelijke doelen, bijvoorbeeld voor scholing, werkgelegenheidsbevordering, arbeidsomstandigheden en kinderopvang. Het geld wordt betaald door alle werkgevers en werknemers die onder de werking van de
CAO vallen. Wanneer een
CAO voor een bepaalde sector algemeen verbindend wordt verklaard (zie rubriek verbindend verklaren), gelden de afspraken voor alle bedrijven in die sector, en betaalt ook iedereen mee aan de fondsen.
Sinds 1 januari 2003 zijn de eisen verscherpt waaraan de algemeen verbindend verklaarde fondsen uit de
CAO’s moeten voldoen. Zo moeten de
CAO-fondsen in de verantwoording over hun financiën duidelijk maken waaraan het geld is besteed. De regels voor de fondsen zijn gewijzigd om het handelen van deze fondsen doorzichtiger te maken. Bij de aanvang van de dienstbetrekking is de werkgever verplicht om de werknemer binnen een maand na de aanvang van de dienstbetrekking schriftelijk te informeren over zijn arbeidsvoorwaarden.
Gratis exemplaar
Is een
CAO van toepassing op de arbeidsovereenkomst, dan moet de werkgever dit aan de werknemer melden (bij voorkeur in de arbeidsovereenkomst) en aan hem een (gratis) exemplaar van de
CAO overhandigen.
Dispensatie
Ondernemingen die kunnen aantonen dat zij aan bepaalde artikelen van de
CAO niet kunnen voldoen (bijv. een bepaalde collectieve loonsverhoging), kunnen dan een dispensatieverzoek bij de betrokken
CAO-partijen indienen.
Helft CAO’s heeft afspraak over arbeidsbeperkten
Volgens werkgeversvereniging
AWVN bevat de helft van de CAO’s die in 2015 zijn afgesloten een afspraak in het kader van de Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten. Waarschijnlijk zal dit aantal in de loop van het jaar alleen maar toenemen. In 2014 waren zulke afspraken nog maar in een derde van alle CAO’s terug te vinden.
Meer kwalitatieve afspraken in nieuwe CAO's
CAO’s die in 2015 zijn afgesloten, bevatten meer afspraken over thema’s als duurzame inzetbaarheid, diversiteitsbeleid, banen voor personen met een afstand tot de arbeidsmarkt en mantelzorg.
In april kwamen 14 nieuwe
CAO’s tot stand met een gemiddelde loonstijging van 1,6 procent. Voor geheel 2015 bedraagt het gemiddelde eveneens 1,6 procent. Dat is het niveau waarop de loonontwikkeling zich al sinds het einde van 2013 bevindt. In de eerste vier maanden van 2015 werden 85
CAO’s afgesloten. Dat is aanzienlijk minder dan de 147 akkoorden die in andere jaren tot stand kwamen in dezelfde periode. (Bron:
AWVN,
6 mei 2015)
Werkdruk vaker centraal in CAO
In de Nederlandse
CAO’s is een trend zichtbaar: steeds vaker zijn afspraken over werkdruk onderdeel van het afsprakenpakket. Gold dit in 2016 nog voor ruim 10 procent van de
CAO’s, van de 200
CAO’s die de eerste zeven maanden van dit jaar vernieuwd werden, bevatte bijna 20 procent afspraken over werkdruk. Een goede ontwikkeling, vindt Jannes van der Velde, woordvoerder van de Algemene Werkgeversvereniging Nederland (
AWVN).
In de CAO’s worden vaker afspraken gemaakt over het aannemen van extra mensen, het inhuren van extra krachten of extra budget voor duurzame inzetbaarheid. In het onderwijs komt er een onderzoek naar de mechanismen die de werkdruk veroorzaken, in de financiële dienstverlening komt er voorlichting, specifiek voor jonge medewerkers. (Bronnen:
AWVN, AD, FCB en FNV, okt. 2018)
Eisen FNV anno 2019
Ter illustratie, een
eisenpakket voor de nieuwe
CAO banden- en wielenbedrijven:
- Een eerlijke loonsverhoging van 5%
- Afschaffing van jeugdlonen
- Minder werkdruk, meer invloed en zeggenschap over eigen werktijden en roosters
- Volledig vergoede functiegerichte opleidingen, actieve stimulering van scholing en loopbaanbegeleiding en scholingsvouchers
- Voortzetting generatiepactregeling waardoor oudere werknemers de mogelijkheid houden om minder te werken. Jongere medewerkers kunnen dan vaste banen krijgen
- Hogere overwerktoeslag in tijd of geld, ook voor leidinggevenden
- Uitzendkrachten na 9 maanden een vaste contract
(Bron: FNV)
CAO-afspraken
In deze jaarlijkse rapportage komen diverse onderwerpen aan de orde: contractloonmutatie, de onderkant van het loongebouw, duurzame inzetbaarheid, afstand tot de arbeidsmarkt en loondoorbetaling bij ziekte en arbeidsongeschiktheid. Daarnaast kunnen diverse onderwerpen incidenteel aan de orde komen. Zie
CAO-afspraken 2018,
Infographic of
Volledig rapport.
Wijzigingen CAO Uitzendkrachten
Op
29 juli 2019 waren de
CAO's voor uitzendkrachten
ABU en NBBU gereed, sterker qua inhoud waren ze identiek.
De inhoud van de veranderingen 2019 - 2021:
- vanaf 1 september 2019 geldt de inlenersbeloning ook voor toeslagen die fysiek belastende omstandigheden (toeslagen voor werken in koude, warmte of bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen).
- uitzendkrachten behouden hun rechten in het fase systeem als ze op verzoek van de uitzendonderneming binnen een concern naar een andere uitzendonderneming overgaan. Dit is ook van toepassing als de uitzendkracht bij opvolgend werkgeverschap overgaat naar een andere uitzendonderneming.
- vanaf 30 december 2019 worden de CAO's voor bij de ABU aangesloten werkgevers en de CAO voor de bij de NBBU aangesloten werkgevers geharmoniseerd en hebben beide CAO's nagenoeg dezelfde inhoud.
- vanaf 1 januari 2020 vallen payrollovereenkomsten niet meer onder de CAO voor uitzendkrachten. Voor reeds bestaande overeenkomsten is een overgangsregeling van toepassing.
- in fase A / 1-2 komt een minimale contractduur van 4 weken.
- de vakantietoeslag wordt verhoogd van 8 naar 8,33 procent.
- Bij ziekte is de loondoorbetaling in het eerste jaar 90% en in het tweede jaar 80%.
- alle uitzendkrachten krijgen 25 vakantiedagen per jaar. Vakantiewerkers hebben recht op 20 vakantiedagen op jaarbasis.
- aanpassing bijzonder verlof.
- verduidelijking tekst betreffende het recht op doorbetaling van het loon op feestdagen.
- de regeling voor scholing en ontwikkeling wordt verbreed naar een regeling voor duurzame inzetbaarheid.
(Bron en meer: Salaris informatie,
juli 2019)
Recht op onbereikbaarheid
Medewerkers in de gehandicaptenzorg hebben voortaan het recht onbereikbaar te zijn op vrije dagen. Het recht is voor het eerst vastgelegd in een
CAO, zegt vakbond FNV. Het moet een betere werk-privébalans opleveren voor werknemers, maar er moet ook ruimte blijven voor noodgevallen.
FNV stelt dat werknemers meer zeggenschap moeten krijgen over hun werktijden en vrije tijd. „Daar hoort bij dat werknemers zich niet onder druk gezet moeten voelen om hun mobiele telefoon of laptop onder privétijd in de gaten te houden”, aldus de vakbond. Daardoor zijn werknemers ook privé met hun werk bezig, en dat veroorzaakt stressklachten.
In februari 2019 diende Kamerlid Gijs van Dijk (PvdA) een voorstel in om het recht op onbereikbaarheid wettelijk vast te leggen. Zijn wetsvoorstel, dat in 2021 in werking moet treden, moet nog in behandeling worden genomen. (Bronnen: NRC, FNV e.a., september 2019)
NB: In Frankrijk bestaat er wetgeving waarin een recht op onbereikbaarheid voor werknemer is voorzien. In Duitsland zijn in de bedrijfsregeling van Volkswagen voorzieningen opgenomen rondom onbereikbaarheid.
Moeizame CAO-onderhandelingen
Het CNV slaat alarm om de moeizame
CAO-onderhandelingen in goedlopende en winstgevende sectoren. Steeds meer onderhandelingen lopen vast.
‘Meer dan een miljoen werkenden wachten momenteel op loonsverhoging, zowel in de publieke als private sector. Supermarkten, ziekenhuizen, metaalsector, banken, gemeenten. Dit gaat om sectoren die gewoon doordraaien, óf om sectoren die juist profiteren van de coronacrisis. Soms met miljarden extra omzet, zoals bij supermarkten en banken. Met hoge bonussen voor de top,’ stelt Piet Fortuin, CNV-voorzitter. (Bron: CNV,
7 mrt. 2021)
1e CAO afgesloten met 8% vakantiegeld voor ZZP’ers architecten bureaus
Met de nieuwe
CAO architecten bureaus is voor de allereerste keer in een
CAO, 8% vakantiegeld opgenomen voor ZZP’ers. Alle zelfstandigen werkzaam in de architecten branche hebben daar vanaf 2021 recht op. Ook wordt het minimumloon opgetrokken naar 14 euro per uur vanaf 1 januari 2022. De
CAO architecten bureaus geldt voor 9350 werknemers waarvan 3,5% ZZP’er is. (Bron: FNV,
21 mei 2021)
