Inhoud
- Regels voor de opbouw van vakantierechten tijdens ziekte
- Omzetten ziektedagen in vakantiedagen
- Ziekmelding tijdens vakantie
- Ziektedagen ruilen tegen vakantiedagen
- Kan zieke werknemer met vakantie gaan?
- Uitbetaling vakantiedagen na periode ziekteverzuim
- Rijk aansprakelijk voor tekort vakantiedagen
- Waarde vakantiedagen bij einde arbeidsovereenkomst lager in geval van zieke werknemer
- Uitspraak Hoge Raad over vakantiedagen
- Hoge Raad oordeelt over ziektedagen bij vakantie werknemer
- Toelichting overheid berekening schadeclaims vakantiedagen
Regels voor de opbouw van vakantierechten tijdens ziekte
Als een werknemer ziek wordt, gelden er enkele bijzondere regels voor de opbouw van vakantierechten. In eerste instantie gaat de opbouw meestal gewoon door. Het recht op vakantiedagen vervalt bij ziekte als de werknemer zich schuldig maakt aan overtreding van de regels rond ziekte. Dit is het geval als:
- de ziekte veroorzaakt is door grove nalatigheid of opzet van de werknemer;
- de ziekte onnodig wordt gerekt;
- de zieke werknemer belangrijke informatie over zijn gezondheidstoestand heeft verzwegen toen hij werd aangenomen;
- de zieke werknemer door de werkgever aangeboden passend werk weigert.
In het Burgerlijk Wetboek staat geschreven dat de opbouw van de wettelijke vakantiedagen bij langdurige arbeidsongeschiktheid beperkt wordt tot de laatste zes maanden van de ziekte (
7:635, lid 4 BW). Een uitspraak van het Europese Hof van Justitie (januari 2009) verbiedt het voorstaande, zieke werknemers blijven vakantiedagen opbouwen, ongeacht de duur van hun ziekte. De uitspraak van het Europese Hof geldt alleen voor het wettelijk minimum aantal vakantiedagen, bovenwettelijke vakantiedagen mogen na zes maanden arbeidsongeschiktheid wel vervallen. Omdat het in dit geval gaat om een richtlijn, zal op termijn de Nederlandse wetgeving moeten worden aangepast, wanneer dit gebeurt is nog onduidelijk. Meer over dit onderwerp is te vinden in subrubriek
Europese richtlijnen en verordeningen.
Het Europees Hof van Justitie heeft zich in dezelfde zin (september 2009) uitgelaten: 'wie ziek wordt tijdens zijn vakantie, heeft het recht deze vakantie op een later tijdstip alsnog op te nemen.' Formeel gaat het hier om de wettelijke en niet om de bovenwettelijke vakantiedagen. Als een werkgever de bovenwettelijke vakantiedagen in geval van ziekte wil inhouden, doet hij er verstandig aan dit tevoren (liefst schriftelijk) vast te leggen.
Omzetten ziektedagen in vakantiedagen
Het is normaal gesproken niet toegestaan om ziektedagen aan te merken als vakantiedagen, de werknemer moet daarvoor toestemming voor geven. Een uitzondering op deze regel is als bij
CAO of (schriftelijke) overeenkomst eerder is vastgelegd dat (een aantal) ziektedagen kan worden aangemerkt als vakantiedagen. Een belangrijke voorwaarde voor het aanmerken van ziektedagen als vakantiedagen is dat de werknemer het wettelijk minimumaantal vakantiedagen behoudt. Een werknemer heeft recht op minimaal vier keer het aantal werkdagen per week aan vakantie. Het aanmerken van ziektedagen kan dus alleen met betrekking tot de bovenwettelijke vakantiedagen.
Als een werknemer in zijn ziekteperiode op vakantie gaat, dan mag de werkgever ook zonder toestemming van de werknemer vakantiedagen in mindering brengen. Wel moet de werknemer echt van vakantie hebben genoten en het moet om bovenwettelijke vakantiedagen gaan. Bovenwettelijke vakantiedagen zijn die vakantiedagen die de werknemer extra krijgt bóvenop het wettelijke minimumaantal van 20 dagen bij een fulltime dienstverband.
Ziekmelding tijdens vakantie
Meldt een werknemer zich vooraf of tijdens zijn vakantie ziek, dan mogen de wettelijke ziektedagen niet als vakantiedagen worden geboekt. Organisaties kunnen regels opstellen voor het tijdig melden van de ziekte en een verklaring van een arts eisen.
Ziektedagen ruilen tegen vakantiedagen
Ziektedagen mogen tegen bovenwettelijke vakantiedagen worden geruild, voorwaarde is dat deze afspraak tevoren is gemaakt en schriftelijk is vastgelegd.
Kan zieke werknemer met vakantie gaan?
In vervolg op de voornoemde wetgeving kan een werknemer wel op vakantie gaan. Sterker, de nieuwe vakantiedagenwetgeving stelt dat van de werkgever mag worden verwacht dat hij de zieke werknemer stimuleert met vakantie te gaan. Bij de gesprekken over de re-integratie moet de vakantie aan de orde komen. Alleen als een eventuele vakantie het herstel van de werknemer belemmert, kan de werkgever in overleg met de bedrijfsarts, de vakantieaanvraag van de werknemer weigeren.
Zie ook subrubriek
Vakantiedagen (wijzigingen vanaf 2012).
Uitbetaling vakantiedagen na periode ziekteverzuim
Het gerechtshof in Den Haag heeft op 15 oktober 2013 twee werknemers in het gelijk gesteld die de Nederlandse Staat aansprakelijk hadden gesteld, omdat zij door hun arbeidsongeschiktheid schade hebben geleden op het punt van de opbouw van vakantiedagen. Op grond van de destijds geldende Nederlandse wet was de opbouw van vakantiedagen bij arbeidsongeschiktheid beperkt. Die beperkte opbouw is in strijd met de
Europese Richtlijn 2003/88/EG. Bij het einde van het dienstverband met hun werkgever werden er daarom te weinig vakantiedagen afgerekend. De werknemers hadden de Staat aangesproken voor schade die zij daardoor leden.
NB: De Nederlandse staat legt zich niet neer bij de uitspraak van het gerechtshof over de opbouw van vakantiedagen tijdens ziekte, daarom gaat de staat bij de Hoge Raad in cassatie.
Rijk aansprakelijk voor tekort vakantiedagen
De overheid is aansprakelijk voor de schade die werknemers hebben geleden, omdat zij slechts gedeeltelijk vakantiedagen opbouwden tijdens hun verzuim. Dat is het oordeel van het gerechtshof in Den Haag in een zaak waarin twee werknemers de overheid voor de rechter sleepten.
Waarde vakantiedagen bij einde arbeidsovereenkomst lager in geval van zieke werknemer?
Hoe moeten openstaande vakantiedagen worden uitbetaald bij einde arbeidsovereenkomst als deze zijn opgebouwd tijdens ziekte? Gelijk aan de wettelijke loondoorbetalingsverplichting bij ziekte van 70% of 100% van het eerder overeengekomen loon? De
Rechtbank Zeeland-West-Brabant (2014) was hier duidelijk in, namelijk het volledige loon wat de werknemer had ontvangen als hij had gewerkt (inclusief alle beloningscomponenten), dus 100%.
Deze uitspraak werd in een soortgelijke procedure nog eens bevestigd door de Centale Raad van Beroep. https://lwa.amsterdam/lw-actualiteiten/zieke-werknemers-100-procent Uitspraak Hoge Raad over vakantiedagen kost Asscher 7 miljoen
Vóór 1 januari 2012 was in het Burgerlijk Wetboek geregeld dat een zieke werknemer alleen vakantiedagen opbouwde gedurende de laatste zes maanden van ziekte.
Het Europees Hof van Justitie heeft in 2009 geoordeeld dat deze beperkte opbouw van vakantiedagen bij ziekte in strijd is met de Europese ‘Arbeidstijdenrichtlijn’. Als gevolg van deze uitspraak is de wetgeving per 1 januari 2012 aangepast en bouwen werknemers die ziek zijn ook volledig hun vakantiedagen op.
De Hoge Raad heeft op 18 september 2015 geoordeeld dat de Staat aansprakelijk is voor de schade die werknemers hebben geleden (als gevolg van de wetgeving zoals deze gold vóór 1 januari 2012), doordat zij bij ontslag na langdurig ziekte te weinig vakantiedagen uitbetaald hebben gekregen. Het gaat om circa 1300 schadeclaims die nu in behandeling worden genomen.
Het ministerie
SZW beraadt zich op de werkwijze om deze claims in behandeling te nemen, maar geeft alvast aan dat werknemers bij het indienen van een claim in elk geval de volgende informatie moeten meesturen:
- de begin- en einddatum van de ziekteperiode;
- de datum waarop het dienstverband beëindigd is;
- de afrekening van vakantiedagen was bij het einde van het dienstverband;
- het uurloon dat de werknemer verdiende.
Begin 2016 is bekend geworden dat minister Asscher 7 miljoen euro reserveert om die werknemers te vergoeden die door voornoemde uitspraak van de Hoge Raad - eigenlijk gaat het om het niet uitvoeren van een Europese richtlijn - destijds te weinig vakantiedagen kregen.
Hoge Raad oordeelt over vakantiedagen zieke werknemer
Als een werknemer ziek wordt ná het vaststellen en vóór het ingaan van zijn vakantie en hij toch op vakantie gaat, kan zijn werkgever de vakantiedagen alleen afboeken met instemming van de werknemer óf als een schriftelijke overeenkomst dit mogelijk maakt. Dat verduidelijkte de Hoge Raad.
Eind 2017 diende een technicus van een vrachtautofabrikant een vakantieverzoek in voor medio 2018 van ruim vijf weken, dat zijn werkgever netjes binnen twee weken goedkeurde. Mede door een arbeidsconflict meldde de werknemer zich in januari van 2018 ziek. Vlak vóór de vastgestelde vakantie oordeelde de bedrijfsarts dat de werknemer niet arbeidsgeschikt was voor zijn eigen werk of voor ander werk in de organisatie. Zowel de bedrijfsarts als de leidinggevende van de werknemer tekenden geen bezwaar aan toen de werknemer meldde dat hij toch op vakantie zou gaan. De werkgever boekte vervolgens de 29 vakantiedagen af van het vakantiesaldo van de werknemer.
Ziektedagen en geen vakantiedagen
De werknemer was het hier niet mee eens en vorderde bij Rechtbank Eindhoven dat de afboeking ongedaan werd gemaakt en dat de werkgever – omdat de werknemer inmiddels uit dienst was – de vakantiedagen alsnog zou uitbetalen. Volgens de werknemer had de werkgever de vakantiedagen niet mogen afboeken, omdat hij tijdens zijn vakantie arbeidsongeschikt was en het dus niet om vakantiedagen maar om ziektedagen ging. De werkgever meende echter dat hij bij cao bevoegd was om de ziektedagen als vakantiedagen af te boeken én dat de werknemer hiermee had ingestemd. De kantonrechter stelde de werkgever in het gelijk. In het hoger beroep bij Gerechtshof ’s-Hertogenbosch trok de werknemer echter aan het langste eind.
Cao is wel een schriftelijke overeenkomst
De Hoge Raad verduidelijkte dat als een werknemer na de vaststelling van een vakantie ziek wordt en ondanks die ziekte toch op vakantie gaat, hij daarvoor geen vakantiedagen hoeft op te nemen, tenzij de werknemer hiermee heeft ingestemd óf een schriftelijke overeenkomst verrekening van de bovenwettelijke vakantiedagen mogelijk maakt (het ‘schriftelijkheidsvereiste’). Wettelijke vakantiedagen verrekenen met ziektedagen is niet toegestaan. Dezelfde voorwaarden gelden overigens als een werknemer tijdens zijn vakantie ziek wordt (artikel).
Dat de werknemer kenbaar had gemaakt dat hij ‘gewoon’ met vakantie wilde gaan, was volgens de Hoge Raad niet voldoende voor de werkgever om aan te nemen dat de werknemer had ingestemd met het aanmerken van ziektedagen als vakantiedagen. Uiteindelijk vernietigde de Hoge Raad de arresten van het gerechtshof, omdat het hof in het hoger beroep ten onrechte had geoordeeld dat een werkgever niet bij cao kan voldoen aan het schriftelijkheidsvereiste. De Hoge Raad verwees het geding naar Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden voor een verdere behandeling en beslissing.
Hoge Raad, 17 november 223, ECLI (verkort): 1603
Toelichting overheid berekening schadeclaims vakantiedagen
De toelichting beschrijft de wijze waarop de Staat de verzoeken tot schadevergoedingen beoordeelt in de zaken waarin de Staat aansprakelijk is gesteld voor de gemiste opbouw van vakantiedagen tijdens ziekte. Voor het behandelen van deze verzoeken en het berekenen van de omvang van de schade hanteert de Staat een uniforme methode.
De berekening van de schade is als volgt:
- Bij de berekening van de schadevergoeding wordt rekening gehouden met het brutoloon, 8% vakantietoeslag en het werkgeversdeel van de pensioenpremie. Dit is conform de gerechtelijke uitspraken door het Gerechtshof Den Haag en de Hoge Raad.
- Voor de berekening van het werkgeversdeel pensioenpremie wordt een standaard berekening gebruikt. De toelichting hierop kunt u hieronder lezen. De gekozen wijze zal voor de meeste indieners van verzoeken tot schadevergoeding voordelig zijn.
- Het aantal ‘gemiste’ vakantiedagen wordt berekend alsof u de gehele ziekteperiode 100% arbeidsongeschikt was.
- Als u kunt aantonen dat uw werkgever na twee jaar ziekte nog steeds loon doorbetaalde, wordt deze periode ook meegenomen voor de berekening van het aantal ‘gemiste’ vakantiedagen.
- De Belastingdienst beschouwt de schadevergoeding niet als loon. Dit betekent dat er geen loonheffing plaatsvindt.
- Uitsluitend het aantal misgelopen wettelijke vakantiedagen (4 werkweken per jaar) komt in aanmerking voor schadevergoeding. De gemiste bovenwettelijke (extra) vakantiedagen, die bijvoorbeeld in CAO’s of arbeidsovereenkomsten zijn afgesproken, komen niet in aanmerking voor schadevergoeding. Dit is conform het arrest van de Hoge Raad van 18 september 2015 en de reikwijdte van de Richtlijn.
Wanneer komt iemand in aanmerking voor een schadevergoeding?
- U kunt in aanmerking komen voor een schadevergoeding als u voldoet aan de volgende criteria:
- U bent tussen 23 november 1996 en 1 januari 2012 meer dan een half jaar ziek geweest terwijl u in loondienst was;
- én uw arbeidsovereenkomst is geëindigd voor of op 23 november 2016;
- én bij het einde van uw arbeidsovereenkomst heeft u geen verrekening of (volledige) uitbetaling ontvangen van de vakantiedagen die u had moeten opbouwen tijdens uw ziekte. Dit laatste punt ziet (logischerwijs) niet op de uitbetaling van de vakantiedagen die opgebouwd zijn tijdens de laatste 6 maanden van de ziekteperiode. Over deze laatste zes maanden van de ziekteperiode was uw werkgever immers ook al voordat de wetgeving werd gewijzigd, verplicht om uw misgelopen vakantiedagen uit te betalen.
De uiterste datum waarop een verzoek tot schadevergoeding kan worden ingediend is 23 november 2016. Sommige claims moeten echter eerder zijn ingediend. (Bron: Agentschap SZW)
