Burn-out

Inhoud

1. Opgebrand zijn
2. Fases
3. Cijfers burn-outs
4. Schadevergoeding
5. Personeel heeft recht op onbereikbaarheid
6. Overheidsbeleid vergroot kans op burn-out
7. Is een werkgever altijd verantwoordelijk voor een burn-out?
8. Burn-out kliniek voor overspannen managers
9. Meer mensen met werkstress, jonge werknemers grootste risicogroep
10. Meer dan 1 miljoen Nederlanders had depressie
11. Tool voor meten te hoge werkdruk en ongewenst gedrag
12. Meer burn-outklachten onder vrouwelijke managers
13. Stress is besmettelijk
14. Week van de Werkstress 2016
15. Rol leidinggevende cruciaal bij voorkomen burn-outs
16. Wat leert de werkgever van burn-out?
17. Jongeren kennen de risico’s van burn-out
18. Burn-out komt door smartphoneverslaving
19. Aantal burn-outs zeer sterk gestegen
20. Week van de werkstress goed idee?
21. Werkgever aansprakelijk voor burn-out werknemer?
22. Medewerker is uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor burn-out
23. Waarom zoveel millennials thuis zitten met een burn-out
24. Jonge vrouwen relatief vaak vermoeid door werk
25. Een zesjesstudent krijgt geen burn-out
26. Werkgevers vaak bang voor hoogbegaafde werknemer
27. AMC vindt aanpak om risico op nieuwe depressie te verkleinen
28. Tien tips om je personeel te beschermen
29. Weinig begrip
30. Oplopend psychisch verzuim grote zorg voor MKB
31. Meer en minder vermoeidheidsklachten
32. Blunderen bij burn-outklachten
33. Meer burn-outklachten in 2018
34. Meer loon en hogere werkdruk bij Amerikaanse bedrijven
35. Burn-out toch niet officieel erkend als ziekte
36. Tegengestelde feiten en meningen
37. Grip krijgen op burn-out: 6 aandachtspunten
38. Vaker schadevergoeding bij burn-out
39. Kamerbrief tussenresultaten onderzoek burn-outklachten
40. Burn-out-behandelingen zelden effectief
41. Kans op burn-outs fors gestegen
42. Kwart werknemers ervaart minder werkstress door technologie
43. Corona verhoogt druk op werkende vrouwen
44. Meldpunt geopend voor doorgeven zorgwekkend gedrag
45. Burn-outklachten veroorzaakt door opeenstapeling van factoren
46. Duur burnout stijgt van 242 naar 290 dagen

---

Opgebrand zijn

Burn-out is een psychologische term voor het gevoel opgebrand te zijn, geen energie of motivatie meer vinden voor de bezigheden op het werk. Volgens opvattingen spelen vier factoren een doorslaggevende rol: geestelijke en lichamelijke uitputting, cynisme over het werk en twijfel aan de eigen competenties. Verondersteld wordt wel dat een burn-out kan ontstaan na een teveel aan stress* op het werk en vooral een risico is voor idealistisch ingestelde werknemers, omdat de confrontatie met de werkelijkheid juist voor deze mensen vaak nogal tegenvalt. *Er zijn vele definities van stress (Engels: spanning of druk).

De meeste brede omschrijving van stress is 'een reactie op elke prikkel of conditie die spanning veroorzaakt.' In een organisatie leidt stress tot fouten, conflicten op het werk, slechte relaties met klanten en lagere productie. Oorzaken van stress zijn onder meer werkdruk, reorganisaties en onzekerheid over de toekomst. Deze fase gaat gepaard met onder andere concentratie- en angststoornissen, overmatig piekeren en slaapproblemen. Tijdens de burn-out zelf voelt iemand zich fysiek en emotioneel helemaal leeg. Burn-in is de periode van fysiek en psychisch herstel. Hierbij moeten andere gedachten en ander gedrag worden `ingebrand`. De laatste fase wordt burnish genoemd. Dit is het glad polijsten van de burn-out en burn-in restanten.

Vaak wordt gesteld dat een burn-out niet verward dient te worden met overspannenheid of een depressie. Ze zouden alleen min of meer dezelfde symptomen hebben, maar (vaak) een andere oorzaak hebben en zouden dientengevolge ook anders behandeld dienen te worden. Deze opvatting staat tegenwoordig onder druk; de verschillen tussen deze psychische problemen lijken aanzienlijk kleiner dan de overeenkomsten*.

* Misschien dat het onderstaande raster u helpt de verschillen te zien en als u vindt van niet, dan heeft u ook gelijk:

	Overspannen	Burn-out	Depressie
Oorzaak	Opeenstapeling van stress gevende factoren of situaties	Langdurige chronische overbelasting	Onduidelijk
Symptoom	Opgejaagdheid, sterk wisselende stemmingen	Geestelijke en lichamelijke uitputting	Somberheid, stemmingsschommelingen, moedeloosheid, gevoelens van waardeloosheid, onzekerheid, negatief zelfbeeld, terugtrekken uit de (sociale) wereld.
Probleem	Onvermogen om probleemsituaties op te lossen	De energiehuishouding is verstoord	Onvermogen om ergens van te genieten. Gedachten aan de dood. Geen toekomst zien.
Werkgerelateerd	Niet noodzakelijk	Altijd	Een depressie heeft met alle aspecten van je leven te maken, dus óók je werk
Houding t.o.v. je werk	Onveranderd	Tegenzin, vaak cynisch	Niet van toepassing
Behandeling	Rust, je probleemoplossend vermogen vergroten	Terugwinnen van de regie op je leven	Psychotherapie en/of antidepressiva

(Tabel naar Donner-Quanjer en Van Gogh)

Volgens onderzoek blijkt een burn-out een werknemer gemiddeld een half jaar tot een jaar zoet te houden. Externe hulp is eigenlijk altijd vereist om een burn-out te verhelpen. Het lichaam is namelijk volledig tot stilstand gekomen en dient te worden 'gereset'. Verder is gebleken dat mensen in de leeftijdscategorie 25 tot 34 jaar de meeste kans lopen op een burn-out en dat vrouwen op burn-out gebied iets hoger scoren dan mannen: 11 tegen 10%. Werknemers in de horeca, het onderwijs en de zakelijke dienstverlening lopen de meeste kans op een burn-out.

NB: Vertel ongevraagd aan derden liever niet dat u een burn-out heeft/hebt gehad en vooral niet als solliciteert. Uw kans om een aanstelling te krijgen, wordt er niet beter op.

Fases

Voor werkgevers is het belangrijk om in een vroegtijdig stadium actie te ondernemen tegen een burn-out. Volgens bedrijfsarts Rob Hoedeman van HR- en arbodienstverlener 365 zijn er drie fases te onderscheiden:

1. In de eerste fase is er nog geen sprake van een burn-out, maar de werknemer krijgt geen energie meer van zijn werk.
2. In de tweede fase heeft de werknemer steeds langer de tijd nodig om bij te komen van zijn werk. In deze fase ontstaat ook een bepaalde afstand tot het werk.
3. In fase drie is er echt sprake van een burn-out.

Lees ook de column van Henk Kraaijenhof over het ontstaan en voorkomen van burn-out.

Cijfers burn-out

• uitval door spanningsklachten (gemiddeld 167 dagen verzuim)
• uitval door overspannenheid (gemiddeld 183 dagen verzuim)
• uitval door burn-out (gemiddeld 242 dagen verzuim)

(Bron: OR-informatie, 10 nov. 2016)

Schadevergoeding

Personeel heeft recht op onbereikbaarheid

Overheidsbeleid vergroot kans op burn-out

Is een werkgever altijd verantwoordelijk voor een burn-out?

Het Gerechtshof Den Haag oordeelde op 18 november 2014 die vraag ontkennend en bekrachtigde daarmee het vonnis van de kantonrechter. (Bron: Jurisprudentie)

Burn-out kliniek voor overspannen managers

In maart 2015 openen psychiater Bram Bakker en zakenman Erik de Vlieger een Nederlandse burn-out kliniek in de Portugese Algarve. Het initiatief is ontstaan door de toenemende behoefte van het bedrijfsleven aan snelle en intensieve zorg voor mensen met een burn-out. In Nederland kampt een op de zeven werknemers met een burn-out. Het gemiddelde ziekteverzuim is negen maanden. Dit kost bedrijven jaarlijks miljoenen. (Bron: BG Magazine, 9 mrt. 2015)

Meer mensen met werkstress, jonge werknemers grootste risicogroep

In 2014 zijn er meer werknemers met werkstress dan in de jaren daarvoor, dit blijkt uit de cijfers van CBS en TNO. In 2014 had 14,6% van alle werknemers burn-out klachten. Met name het risico voor de groep 25-35 jarigen is gestegen, tot 16,6%. Voor jongeren in deze leeftijdscategorie met een flexibel arbeidscontract is dit zelfs 19%. (Bron: TNO, 20 mei 2015)

Meer dan 1 miljoen Nederlanders had depressie

Acht procent van de Nederlanders van 12 jaar of ouder gaf in 2014 zelf aan een depressie te hebben of in het afgelopen jaar te hebben gehad. Dat komt overeen met ruim 1 miljoen mensen. Vrouwen gaven vaker aan een depressie te hebben dan mannen: 9 procent van de vrouwen tegenover 6 procent van de mannen.

Depressies lijken het vaakst voor te komen op middelbare leeftijd. Een op de tien 40- tot 50-jarigen geeft aan het afgelopen jaar depressief te zijn geweest. Na de ‘midlife’ periode geeft men minder vaak aan een depressie te hebben of te hebben gehad. Van de 65-plussers bijvoorbeeld gaf 6 procent aan het afgelopen jaar een depressie te hebben gehad. (Bron: CBS, 25 jan. 2016)

Tool voor meten te hoge werkdruk en ongewenst gedrag

Ruim een derde van het werkgerelateerde ziekteverzuim ontstaat door werkstress, onder andere door werkdruk en ongewenst gedrag op de werkvloer. Dit kost werkgevers veel geld. Op 27 juni 2016 lanceerde de Inspectie SZW daarom een online zelfinspectietool, waarmee werkgevers door de bril van de inspectie naar hun organisatie kunnen kijken. Zij kunnen zelf checken of zij hun werknemers voldoende beschermen.

Meer burn-outklachten onder vrouwelijke managers

Burn-outklachten komen meer voor bij vrouwen die manager zijn dan bij mannen met dit beroep. In 2015 had 14 procent van de vrouwelijke managers dergelijke klachten. Zij gaven bijvoorbeeld aan zich compleet uitgeput te voelen door hun werk of dat het veel van ze vergt om de hele dag met mensen te werken. Bij de mannen ging het om 10 procent. Dat blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2015, die door CBS en TNO wordt uitgevoerd.

Mensen met burn-outklachten voelen zich opgebrand door hun werk. Dit kenmerkt zich door gevoelens van extreme vermoeidheid en uitputting, die worden gemeten met vijf enquêtevragen. Bij de vrouwelijke managers gaf bijvoorbeeld 29 procent aan zich meerdere keren per maand leeg te voelen aan het einde van een werkdag. Ook zei 17 procent regelmatig emotioneel uitgeput te zijn of moe in de ochtend bij confrontatie met hun werk. Bij mannen lagen deze percentages 4 á 5 punten lager. Andere vermoeidheidsverschijnselen komen minder vaak voor, maar ook meer bij vrouwelijke dan bij mannelijke managers. (Bron: CBS, 7 juli 2016)

Stress is besmettelijk

Stress blijkt overdraagbaar te zijn: naar iemand kijken in een stressvolle situatie kan ook stress opleveren. Dat blijkt uit een studie van de Technische Universiteit van Dresden. Niet alleen het observeren van een persoon met stress zorgt ervoor dat er meer stresshormoon cortisol wordt aangemaakt, ook kijken naar video's van mensen in een stressvolle situatie, wakkert stress aan.

Het hormoon cortisol komt in ons lichaam vrij wanneer we gestrest zijn. Hierdoor is ons lichaam beter in staat om te gaan met spanningen. De onderzoekers ontdekten dat we ons niet zelf in een stressvolle situatie hoeven te bevinden om het hormoon aan te maken. Ook empathische stress is mogelijk. (Bron: HRSquare, 25 okt. 2016)

Week van de Werkstress 2016

In 2016 vindt de Week van de Werkstress plaats van 14 t/m 17 november. In het hele land organiseren bedrijven activiteiten om werkstress aan te pakken en het werkplezier te vergroten. Ieder organisatie kan meedoen aan de Week van de Werkstress. Vorig jaar waren er meer dan 100 bedrijven actief. (Bron en meer: Duurzameinzetbaarheid.nl)

Rol leidinggevende cruciaal bij voorkomen burn-outs

Bijna 2,7 miljoen werknemers in Nederland hebben te maken met een hoge werkdruk. Ongeveer een miljoen werknemers loopt het risico op een burn-out. Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van TNO en het CBS blijkt dat vooral werknemers met een hoge werkdruk en weinig steun van hun leidinggevende een hoog risico op een burn-out hebben. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid stelt dertien miljoen euro* subsidie beschikbaar voor onder meer de aanpak van werkstress door werkgevers. Dat maakte minister Asscher op 14 november 2016 tijdens de aftrap van de Week van de Werkstress (zie boven). (Bron: Rijksoverheid, 14 nov. 2016)

* Het geld, een totaalbedrag van 13 miljoen euro, komt uit het Europees Sociaal Fonds (ESF).

Wat leert de werkgever van burn-out?

Wanneer een werknemer van de trap valt, wordt de trap veiliger gemaakt. Maar wanneer een werknemer terugkeert na een burn-out, wordt vaak niets gedaan om een nieuwe burn-out te voorkomen.

En dat is vreemd. Want een burn-out is ook een bedrijfsongeval, vindt 65 procent van de werknemers die zelf een burn-out heeft gehad. Dit blijkt uit onderzoek van Zilveren Kruis, uitgevoerd door Kantar Public. Wat kunnen werknemers of werkgevers doen om een nieuwe burn-out te voorkomen?

"De werknemer krijgt een coach en gaat bijvoorbeeld op cursus mindfulness. Allemaal gericht op het beter omgaan met stress. Terwijl er meestal ook echt iets aan de werkzaamheden en omstandigheden binnen de organisatie zelf moet veranderen om een nieuwe burn-out te voorkomen. Door bijvoorbeeld meer hulpbronnen te bieden zoals afwisseling in werkzaamheden of constructieve feedback. Of door mensen meer vrijheid te geven in de manier waarop ze hun werk invullen. De leidinggevende speelt dus een belangrijke rol in het omgaan met een burn-out." (Bron en meer: Managers Online, 26 mei 2017)

Jongeren kennen de risico’s van burn-out

Voor millennials is de burn-out onderdeel van het dagelijks leven. Bijna veertig procent vindt het normaal om een burn-out te krijgen en iets meer dan een kwart denkt in het verleden een burn-out te hebben gehad.

Ondanks hun kennis op het vlak van een burn-out, vinden millennials het toch moeilijk om zich te wapenen tegen overbelasting. Een meerderheid (63%) van de duizend millennials die zorgverzekeraar Anderzorg ondervroeg over dit onderwerp zegt dat ze het moeilijk vinden om hun (werk)grenzen te bewaken.

Dit kan komen door de hoge eisen die ze aan zichzelf stellen. Millennials willen niemand in hun omgeving teleurstellen (90%), en of het nu gaat om sport, studie of werk, veel van hen (64%) zijn nooit tevreden met de resultaten.

Wanneer je kijkt naar het voorkomen van een burn-out, dan vindt bijna acht op de tien millennials dat het aan de werkgever is om hiervoor zorg te dragen. Tegelijkertijd is er een groot taboe op de burn-out. Meer dan de helft (60%) durft niet aan te geven wanneer de werkdruk te hoog is. (Bron: MT, 28 okt. 2017)

Burn-out komt door smartphoneverslaving

We gebruiken onze smartphone tegenwoordig overal voor. ‘Het gaat veel verder dan gebruik voor werk en plezier, het neemt ons hele leven over. We zijn verslaafd’, aldus Arianna Huffington, oprichter en CEO van welzijnsorganisatie Thrive Global.

Onderzoek onderbouwt de stelling van Huffington dat stress en burn-out steeds vaker voorkomende gevolgen zijn van werk. Uit recent Amerikaans onderzoek blijkt dat ruim 60 procent van de medewerkers minimaal drie dagen per week gestrest is door werk. (Bron: MT, 4 nov. 2017)

Aantal burn-outs zeer sterk gestegen

Het aantal burn-outs is fors gestegen. 15 procent van de Nederlandse vrouwen zegt een burn-out te hebben of te hebben gehad. Twee jaar geleden was dit nog 9,4 procent. Het aantal opgebrande of overspannen mannen steeg in diezelfde periode van 6 naar 9 procent.

Dit blijkt uit het Nationaal Salaris Onderzoek, waarvoor universiteit Nyenrode en het digitale tijdschrift Intermediair afgelopen voorjaar 72 duizend werknemers een enquête lieten invullen. Bijzonder aan de enquête is dat de werknemers niet alleen rapporteerden of ze in eigen ogen met een burn-out kamp(t)en, maar ook of de burn-out was vastgesteld door de bedrijfs- of huisarts. Dat bleek bij 92 procent van de burn-outslachtoffers het geval te zijn.

Als verklaring voor de toenemende burn-outs noemt Nyenrode-onderzoeker Jaap van Muijen de wildgroei van tijdelijke contracten. Uit onderzoek blijkt ook dat mensen met een vast dienstverband minder risico lopen op een burn-out. Een verband bewijzen is evenwel lastig, 'Het kan ook de andere kant op werken: mensen met een vast contract kunnen zich makkelijker ziek melden, bijvoorbeeld met een burn-out. Ze lopen immers minder kans op ontslag dan iemand met een tijdelijk contract.' (Bron en meer: De Volkskrant, 15 nov. 2017)

Week van de werkstress goed idee?

Week van de werkstress goed idee? Ja, al moet je een beetje oppassen met dit soort dingen. Eind jaren negentig hadden veel mensen last van RSI-klachten. Er kwam een grote campagne en die moest na een paar maanden stoppen omdat het aantal klachten niet af- maar juist toenam. Werkstress is er altijd en het is niet alleen negatief, maar ook nodig. Nu is er alleen maar aandacht voor de negatieve kant van stress en de connectie met werk. Maar stress ligt nooit alleen aan werk. Het is een combinatie van werk en privé, en heeft ook te maken met persoonlijkheid en de levensfase waar iemand in zit.’

Wat is dan wel een goede manier om werkstress te verminderen? ‘We zijn ongemerkt een slaaf van ons bestaan geworden. Met een smartphone verkoop je als het ware je ziel aan de duivel. We zijn vreselijk verslaafd en we hebben het niet eens door. We kijken gemiddeld tweehonderd keer per dag op onze telefoon, en dat heeft geen enkele functie. We zijn weerloos tegen de telefoon, en we zouden die weerloosheid moeten bespreken. Ik pleit dus voor een back to basics-dag. Een dag niet mailen, bellen of appen. Kijken hoe dat bevalt.’ (Bron: MT, 14 nov. 2017)

Werkgever aansprakelijk voor burn-out werknemer?

Op de website van de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde is te lezen dat het begrip burn-out allerlei verschillende interpretaties en definities heeft, hetgeen verwarrend kan zijn. In dit verband hebben bedrijfsartsen, huisartsen en psychologen in de multidisciplinaire richtlijn en de LESA Overspanning en burn-out (2011) een gezamenlijke definitie opgesteld: "Bij burn-out is sprake van een bijzondere vorm van overspanning. Overspanning leidt tot psychische en lichamelijke spanningsklachten en mensen kunnen niet goed meer functioneren (thuis, op het werk of op school). Bij burn-out duren deze klachten langer dan 6 maanden en staan gevoelens van moeheid en uitputting sterk op de voorgrond. burn-out hoeft niet door het werk te komen, maar kan ook door andere factoren veroorzaakt worden."

Teneinde zijn vordering tot vergoeding van schade als gevolg van een burn-out vergoed te krijgen, dient een werknemer allereerst te bewijzen dat zijn klachten door zijn werk en niet door bijvoorbeeld privéomstandigheden zijn ontstaan. Nu een burn-out door meerdere factoren kan worden veroorzaakt, is dit niet eenvoudig. Als een werknemer in dit bewijs slaagt, moet de werkgever aantonen dat hij zijn zorgplicht is nagekomen. Per situatie moet bekeken worden of een werkgever al dan niet aansprakelijk is voor de door de werknemer geclaimde psychische schade.

Uit de jurisprudentie volgt voorts dat in geval van een burn-out slechts met terughoudendheid een schending van de zorgplicht door de werkgever wordt aangenomen. Hierbij spelen de voorzienbaarheid van het (psychisch) letsel en de uitzonderlijkheid van de werkomstandigheden een belangrijke rol. (Bron: Vink & Partners, 15 okt. 2015)

Medewerker is uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor burn-out

Uit onderzoek blijkt dat een groot deel van de millennials de verantwoordelijkheid voor het voorkomen van een burn-out bij de werkgever legt. Volgens psycholoog Thijs Launspach moet de werkgever uiteraard een gezonde werkcultuur creëren, maar is het voorkomen van een burn-out vooral je eigen verantwoordelijkheid. (Bron: Management Team, 10 jan. 2018)

Waarom zoveel millennials thuis zitten met een burn-out

Volgens Launspach (psycholoog) zijn er een vijf redenen waarom millennials vatbaarder zijn voor een burn-out. ‘Deze redenen vormen een explosieve cocktail van prestatiedruk en stress. Ze zorgen voor torenhoge verwachtingen, waar ze eigenlijk nooit aan kunnen voldoen. Maar het idee dat ze niet aan die verwachtingen voldoen, is onverdraaglijk.’

Er zijn een aantal dingen die millennials en werkgevers kunnen doen om burn-outklachten te voorkomen. Zo zouden we vaker eerlijke en kwetsbare gesprekken met elkaar moeten voeren en kan extra coaching helpen om de verwachtingen bij te stellen. (Bron en meer: MT, 12 feb. 2018)

Jonge vrouwen relatief vaak vermoeid door werk

In 2016 gaf ruim 18 procent van de vrouwelijke werknemers van 25 tot 35 jaar aan last te hebben van psychische vermoeidheid door het werk. Minstens een paar keer per maand voelden zij zich emotioneel uitgeput door het werk, zwaar vermoeid of leeg aan het eind van een werkdag. Vrouwen in andere leeftijdsgroepen en mannen voelen zich psychisch minder vaak vermoeid.

Dat vrouwen vaker dan mannen last hebben van psychische vermoeidheid hangt ermee samen dat zij vaker extra hard of erg snel moeten werken, of heel veel werk moeten verrichten. Ook zien zij minder vaak dan mannen mogelijkheden om zelfstandig te beslissen hoe het werk wordt uitgevoerd, of om zelf de volgorde of het tempo van de werkzaamheden te bepalen. (Bronnen: CBS & TNO, 14 feb. 2018)

Een zesjesstudent krijgt geen burn-out

Bedrijven zoeken harde werkers, mensen die zich ten volle zullen inzetten voor het bedrijf en waarop de werkgever kan rekenen. Toch kan het voor de afdeling HR ook lonen om te kijken naar het tegenovergestelde. Waar snijden de sollicitanten de hoekjes af? Wanneer zeggen ze, ‘ok het is niet af maar ik vind het wel mooi geweest voor vandaag’? Kortom, wanneer zegt de sollicitant ‘nee’.

Want bij beroepsziekte nummer een, de burn-out, is perfectionisme een van de grootste risicofactoren. Alles zo goed mogelijk willen doen, geen nee durven zeggen, ook als dat ten koste gaat van de werknemer zelf. (Bron: MT, 1 mrt. 2018)

Werkgevers vaak bang voor hoogbegaafde werknemer

Het bedrijfsleven slaagt er niet in zijn hoogbegaafden* personeelsleden blijvend te boeien en te binden, met verstrekkende gevolgen, tot burn-outs aan toe. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Patricia van Casteren, psychologe bij Ascender. “Veel leidinggevenden zijn bang dat een hoogbegaafde hem of haar van de troon wil stoten”, stelt Van Casteren. “Maar hoogbegaafden zijn vaak niet op zoek naar leidinggevende functie. Ze zoeken vooral naar inhoudelijke betekenisgeving en kennisverwerving.” Ze willen vaak niet eens op de stoel van de leidinggevende zitten.

Uit het promotieonderzoek van Van Casteren blijkt dat wat de hoogbegaafde werknemer wil en hetgeen de leidinggevende biedt nog mijlenver uit elkaar ligt. “Hoogbegaafden hebben behoefte aan autonomie op de werkvloer “, stelt van Casteren. “Ze willen zelf bepalen hoe ze hun werkzaamheden moeten uitvoeren, waar ze dit doen, wanneer dit gebeurt en met wie ze samenwerken.” Krijgen ze deze ruimte niet, dan zijn de gevolgen voor velen van hen niet te overzien. (Bron: AllesoverHR, 17 mrt. 2018)

*Van hoogbegaafdheid is sprake bij een IQ vanaf 130. Naar schatting ruim 2 procent van de bevolking, zo’n 350.000 mensen, scoort zo’n hoog IQ. Het gemiddelde IQ is 100.

AMC vindt aanpak om risico op nieuwe depressie te verkleinen

Er is een nieuwe, verrassende manier gevonden om mensen met terugkerende depressies beter te beschermen tegen een terugval. Tot nu toe boden antidepressiva de beste bescherming. Maar nu blijkt dat het een stuk effectiever is om antidepressiva te combineren met een kortdurende preventieve cognitieve therapie. Mensen die beide dingen doen lopen 41 procent minder kans op een nieuwe depressie dan mensen die alleen pillen slikken.

Dit blijkt uit een studie van onder meer het AMC, de universiteit van Groningen, de VU en RadboudMC die is gepubliceerd in Lancet Psychiatry. Het is het eerste onderzoek naar de effectiviteit van drie verschillende manieren om de kans op een derde of vierde of vijfde depressie te verkleinen. Die manieren zijn: alleen medicijnen slikken; medicijnen slikken in combinatie met preventieve gesprekstherapie of medicijnen begeleid afbouwen in combinatie met preventieve gesprekstherapie. (Bron: NieuwsBreak / De Volkskrant, 10 apr. 2018)

Tien tips om je personeel te beschermen

Psycholoog Annita Rogier schreef het ‘Handboek coachen bij stress en burn-out’. Zij is voorzitter van de Vereniging van Erkende Stress en Burn-outcoaches (VESB). Rogier heeft zo’n 30 jaar ervaring met het begeleiden van mensen met stress- en burn-outklachten. De psycholoog geeft in haar handboek de volgende tien tips waarmee werkgevers hun medewerkers kunnen beschermen tegen burn-out:

• Maak stress bespreekbaar.
• Voorkom dat medewerkers voortdurend overwerken.
• Laat medewerkers weten met wie ze stressklachten kunnen bespreken.
• Eis geen continue verandering van je personeel.
• Heb respect voor het privéleven van medewerkers.
• Regel vervangend personeel bij verzuim.
• Laat medewerkers cursussen volgen over hoe ze tekenen van stress bij zichzelf kunnen herkennen.
• Bied cursussen aan die medewerkers weerbaarder maken.
• Promoot een gezonde levensstijl.
• Zorg dat leidinggevenden het goede voorbeeld geven.

(Bron en meer: Driessen, 10 aug. 2018)

Weinig begrip

Mensen met een burn-out, een overspannenheidsdiagnose of een andere depressie-variant, krijgen weinig begrip. Ondanks landelijke voorlichtingscampagnes en beter ingelichte (huis)artsen wordt nog altijd veel onzin verkondigd als het gaat om de vermoeide en overprikkelde mens. Dat alleen al is weinig bevorderend voor een spoedig herstel.

Zo is vaak het geluid te horen dat de mens van tegenwoordig maar weinig kan hebben, wat zoveel betekent als dat hij meteen op bed gaat liggen als het even tegenzit. Ook zou de moderne mens te gemakkelijk en te snel aan zijn vermoeidheid toegeven in plaats van dat hij zich er even koelbloedig overheen zet. Om dit argument kracht bij te zetten wordt dikwijls gezegd: “Tja, vroeger moesten mensen ook gewoon door met hun leven en hadden ze niet de tijd en gelegenheid om te klagen bij hun huisarts.” (Bron: De Telegraaf, 22 okt. 2018)

Oplopend psychisch verzuim grote zorg voor MKB

MKB-Nederland is bezorgd over de toename van het aantal ziektegevallen als gevolg van psychische klachten. Van het langdurend verzuim (langer dan zes weken) valt 34 procent van de medewerkers in het MKB om die reden uit, zo blijkt uit onderzoek van ArboNed. Juist voor kleine bedrijven is de impact enorm als iemand uitvalt.

Het gemiddelde verzuim van medewerkers in het MKB (tot 200 medewerkers) is in de eerste helft van 2018 licht gestegen naar 3,7 procent ten opzichte van 3,5 procent in 2017. Daarmee ligt het nog altijd een procent lager dan bij grotere bedrijven. Werknemers zijn niet alleen vaker ziek, ook duurt het herstel langer. Van het totale verzuim duurt 21 procent van het aantal meldingen langer dan zes weken.

MKB-Nederland trekt dit jaar samen op met ArboNed om mkb-ondernemers te ondersteunen bij het verlagen en voorkomen van verzuim door stress. Dat doen de twee organisaties onder meer met tips, een toolkit en regionale kennissessies. (Bron: MKB Nederland, 6 nov. 2018)

Meer en minder vermoeidheidsklachten

In 2017 gaf 16 procent van de werknemers van 15 tot 75 jaar aan zich minstens een paar keer per maand psychisch vermoeid te voelen door het werk. In 2015 meldde nog 13 procent van de werknemers deze klachten. Werknemers ervaren deze klachten bijna twee zo vaak als zelfstandig ondernemers. Dit meldt het CBS op basis van recente cijfers uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) en Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) van het CBS en TNO.

Enkele opmerkelijke verschillen:

• Werknemers van 25 tot 35 jaar meer moe dan in de andere leeftijdscategorieën
• Zelfstandig ondernemers van 35 tot 45 jaar meer dan in de andere leeftijdscategorieën
• Werknemers in vaste dienst meer dan flexwerkers
• Uitzendkrachten meer dan oproep- of invalkrachten
• Zelfstandigen met personeel meer dan zelfstandigen zonder personeel

Een verklaring waarom de ene categorie meer of minder vermoeidheidsklachten heeft dan de andere categorie, wordt niet gegeven.

(Bron: CBS, 13 nov. 2018)

Blunderen bij burn-outklachten

Uitval door burn-out. In het hele proces van burn-outklachten tot aan het re-integratietraject zijn dit de meest gemaakte fouten van HR die psycholoog en stresscoach Agathe Hania in haar werk tegenkomt. De eerste blunder: 'Een werknemer heeft al meerdere keren aangegeven dat de werkdruk te hoog is, maar op deze signalen en burn-outklachten worden (al dan niet door omstandigheden) nauwelijks tot geen acties ondernomen.' (Bron en meer blunders: Xperthractueel, 15 nov. 2018)

Meer burn-outklachten in 2018

Werknemers moeten steeds meer doen en hebben daar steeds minder zelf over te zeggen. Dit vertaalt zich in een stijging van de burn-outklachten bij werknemers. Maar niet alle werknemers hebben even vaak klachten. Ondanks de slechtere arbeidsomstandigheden rapporteren oproep- en invalkrachten en werknemers met een tijdelijk contract beduidend minder burn-outklachten dan werknemers met een vast contract of uitzendkrachten.

Werkgerelateerd verzuim, arbeidsongeschiktheid en zorgkosten bedragen bijna 9 miljard euro per jaar. Dit blijkt uit de Arbobalans 2018 die TNO op 7 februari 2019 publiceerde.

Meer loon en hogere werkdruk bij Amerikaanse bedrijven

Steeds meer mensen in ons land werken bij Amerikaanse of andere multinationals. Deze bedrijven betalen in doorsnee een hoger salaris dan niet-multinationals. Werknemers van multinationals maken ook meer overuren en ervaren een hogere werkdruk en meer psychische vermoeidheid dan werknemers bij niet-multinationals.

Van de ruim 13 duizend multinationals in ons land is ongeveer een op de vijf in Amerikaanse handen. Werknemers bij Amerikaanse bedrijven krijgen een hoger uurloon, maar maken ook meer (over)uren per baan. Het doorsnee aantal gewerkte uren per jaar bij Amerikaanse bedrijven was in 2016 bijna twee keer zo hoog als bij andere multinationals en ongeveer tweeënhalf keer zo hoog als bij niet-multinationals.

Werknemers bij Amerikaanse- en overige multinationals ervaarden in 2016 het vaakst enkele keren per maand of vaker psychische vermoeidheid door het werk (burn-outklachten). Bij werknemers van niet-multinationals gebeurde dat het minst vaak. Vooral bij vrouwen blijkt het aandeel met psychische vermoeidheidsklachten door het werk hoger te liggen bij zowel de Amerikaanse als overige multinationals. (Bron: CBS, 21 mrt. 2019)

Burn-out toch niet officieel erkend als ziekte

Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft een fout gemaakt bij de communicatie over de nieuwe catalogus met ziekten, symptomen en oorzaken van letsel zo meldt NOS. In eerste instantie vermeldde de organisatie dat burn-outs voortaan beschouwd zouden worden als een syndroom. Daar zijn ze echter van teruggekomen. Het staat in de hernieuwde catalogus als 'werkfenomeen'.

Wel is de definitie uitgebreid en staat er dat een burn-out veroorzaakt wordt door 'chronische stress op de werkvloer'. En dat een burn-out leidt tot een negatieve houding ten opzichte van het werk, vermoeidheid en dat de productiviteit afneemt.

Tegengestelde feiten en meningen

Over burn-out wordt veel geschreven. Over hetzelfde onderwerp kunnen de meningen botsen, ga serieus na waardoor de verschillen zijn ontstaan. Wat te zeggen over de volgende koppen:

• Burn-out in horeca toegenomen - CBS (2003)
• Extreem veel burn-outs in horeca (2012)
• Aantal burn-outs zeer sterk gestegen - FNV Horeca (2017)
• Minder burn-outs in de horeca (2019)

NB: Het werken in kantoortuinen is geen algemeen geaccepteerde risicofactor voor een burn-out. (Bron: Beroepsziekten.nl, 2 apr. 2020)

Grip krijgen op burn-out: 6 aandachtspunten

Elizabeth Grace Saunders is time management coach in de VS. Ze heeft vele klanten begeleid met burn-outverschijnselen. Uit die praktijk heeft ze in een artikel over burn-out zes aandachtsgebieden benoemd waardoor sommige mensen met een aanstaande burn-out weer blijer kunnen worden in hun huidige baan. Sommige mensen. Want soms is de kloof tussen je eigen persoonlijkheid en de kenmerken van de baan te groot geworden. En dan is een overstap inderdaad de betere oplossing.

De 6 aandachtsgebieden, voor de toelichting kunt u haar artikel (vertaald in het Nederlands) van 5 juli 2019 lezen:

• De werkdruk
• Te weinig autonomie
• Onvoldoende waardering
• Relaties
• Eerlijke behandeling
• De bedrijfscultuur

Vaker schadevergoeding bij burn-out

‘Werknemers stellen hun werkgever steeds vaker aansprakelijk voor de financiële gevolgen van een burn-out’, zegt Marcus Donker, teamleider Specialistische Rechtshulp bij DAS (25 oktober 2019). Zij eisen een schadevergoeding als zij bijvoorbeeld door een burn-out in de WIA terecht komen of in het tweede jaar van arbeidsongeschiktheid terugvallen in inkomen.

‘Werknemers stellen een werkgever aansprakelijk, omdat zij bijvoorbeeld niets gedaan hebben met signalen van overwerkt zijn en omdat ze verwachten dat daar een financiële vergoeding te halen valt’, stelt Donker van DAS. ‘Vaak gebeurt dit pas nadat een dienstverband beëindigd is, een tijdelijk contract niet wordt verlengd of er al sprake is van een arbeidsconflict. Kortom: het wordt een argument dat de werknemer inzet in een situatie waarin de verhouding tussen werkgever en werknemer al niet meer optimaal is.

Kamerbrief tussenresultaten onderzoek burn-outklachten

Het aantal werkenden dat kampt met burn-outklachten stijgt gestaag, zo blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van TNO en CBS over de jaren 2007 t/m 2018. Dat laat het eerste deel van het onderzoek naar burn-outklachten in relatie tot werk-privé omstandigheden en bredere maatschappelijke ontwikkelingen zien, dat onder andere door TNO in opdracht van het Ministerie van SZW wordt uitgevoerd.

Het tweede deel van het onderzoek, naar de oorzaken van deze stijging, wordt op dit moment uitgevoerd. Dit is te lezen in de brief van 19 december 2019 van staatssecretaris van Ark van SZW aan de Tweede Kamer.

Burn-out-behandelingen zelden effectief

Burn-out-coach is geen beschermd beroep, maar toch bestaat de indruk dat ervaringsdeskundigen een burn-out effectief kunnen behandelen. Veel andere behandelingen zijn niet effectief of wetenschappelijk verantwoord, waardoor het aantal burn-outs en de duur ervan de afgelopen jaren flink steeg. (Bron: Managers Online, 7 aug. 2020)

Kans op burn-outs fors gestegen

De coronacrisis en de onzekerheid over werk hebben de kans op burn-outs zó sterk doen stijgen dat hele bedrijfstakken erdoor stil kunnen vallen. Daarvoor waarschuwt het Centrum Preventie Stress en Burn-out (NCPSB), dat spreekt van ‘een nakende burn-out epidemie’ en werkgevers die niet zijn voorbereid op massale uitval van arbeidskrachten. Het centrum vreest vooral problemen in de zorg. (Bron en meer: OR Net, 17 aug. 2020)

Kwart werknemers ervaart minder werkstress door technologie

Werknemers staan over het algemeen positief tegenover nieuwe technologieën op de werkvloer. Ze zien technologie als mogelijkheid om hun carrière vooruit te helpen. Een derde (32 procent) van de werknemers zegt dat technologie een positieve impact heeft op de mate waarin ze nog kunnen groeien in hun huidige baan.

Tegelijkertijd blijkt het een positieve invloed te hebben op het stressniveau van de werknemer: bijna een kwart (23 procent) geeft aan dat ze minder stress ervaren door de komst van technologie. Dit blijkt uit een onderzoek van SD Worx en de Antwerp Management School, uitgevoerd onder 3.870 werknemers uit vijf verschillende landen.

Redactie: Als er één onderwerp is waar de meningen botsen, is dat "stress", zie de twee bovenstaande ervaringen. Het komt ons voor dat de oorzaak gelegen is in het generaliseren van het onderwerp in plaats van te erkennen dat stress sterk situationeel beperkt is. In onderneming A gaan werknemers gebukt onder de stress en een andere vrijwel gelijke onderneming komt de stress sporadisch voor.

Corona verhoogt druk op werkende vrouwen

Meer dan 60% van de vrouwen die zijn uitgevallen door stress of burn-out ervaren een groot taboe bij het bespreken van klachten met hun werkgever. Ook geeft een meerderheid van de vrouwen (60%) aan dat er niets werd gedaan toen zij de klachten aan hun werkgever kenbaar maakten. Hierdoor komt ondersteuning vaak te laat en is het risico op (langdurig) verzuim groot.

Corona kan er op termijn voor zorgen dat een toenemend aantal vrouwen uitvalt. Zo geeft 59% aan dat corona voor veel spanningen op het werk zorgt en voor bijna de helft van de vrouwen brengt het ook in hun privéleven veel spanningen mee. Ruim 40% van de vrouwen durft niet tegen haar leidinggevende te zeggen dat ze de werkdruk (eventueel gecombineerd met zorgtaken) momenteel niet aankan. Terwijl de coronacrisis juist druk zet op de werk-privébalans, die bij verstoring vaak leidt tot werkstress. (Bron: FFacts, 22 sep. 2020)

Meldpunt geopend voor doorgeven zorgwekkend gedrag

Het melden van zorgwekkend gedrag van iemand die in de war is en mogelijk hulp nodig heeft, kan sinds vandaag via een gratis telefoonnummer. Via dit meldpunt kunnen mensen die zich zorgen maken over een naaste in contact komen met zorgverleners in de buurt.

Het landelijk meldpunt Zorgwekkend gedrag werd gelanceerd door staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport). Het te bellen nummer is 0800-1205. (Bron: AD, 9 okt. 2020)

Burn-outklachten veroorzaakt door opeenstapeling van factoren

Op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deed TNO onderzoek naar de oorzaken, gevolgen en risicogroepen van burn-outklachten. Het aantal burn-outklachten stijgt namelijk gestaag sinds het einde van de economische recessie in 2013/2014.

Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Bas van ’t Wout heeft de Kamer hier middels een brief over geïnformeerd. Werkgebonden factoren, persoonskenmerken en maatschappelijk factoren blijken, al dan niet in combinatie, een belangrijke rol te spelen bij het ontstaan van burn-outklachten. (Bron: Arbo Portaal, 13 jan. 2021)

Duur burnout stijgt van 242 naar 290 dagen

In 2018 duurde een burnout gemiddeld 242 dagen, inmiddels is dat opgelopen naar 290 dagen. Dat komt onder meer door de coronacrisis, maar volgens Ellen Botman, CEO van Happy Brain® Clinics, ook doordat er nog veel onduidelijk is over effectieve behandeling van burnouts. (Bron: HR Praktijk, 1 apr. 2021)

Ga terug naar arbeidsomstandigheden.