Inhoud
- Begrip
- EG-richtlijn
- Arbowet
- Arbobesluit: Artikel 5.11
- Arbobesluit: Art. 44
- Langdurig beeldschermwerk
- Waarom je ogen soms moe worden van een beeldscherm
- Beeldschermwerk veroorzaakt ook spanning
- Waarom al die beeldschermen je oud maken
- Maximaal 2 uur zonder onderbreken achter beeldscherm, vervalt
- Beeldschermwerk als belangrijkste risico
- Werkplekchecker nodig?
- Beeldschermwerk toegenomen tot ruim 4 uur per dag in 2019
Begrip
Met beeldschermwerk wordt meestal gedoeld op de computer ondersteunde werkzaamheden op een werkplek met een beeldscherm. Behalve het beeldscherm is meestal ook een toetsenbord en een muis e.d. aanwezig voor gegevensoverdracht en aansturing.
EG-richtlijn
In het Arbobesluit en de Arboregelingen zijn eisen opgenomen voor beeldschermwerk. Deze eisen zijn gebaseerd op de
EG-richtlijn nr. 90/270/EEG van 29 mei 1990, te weten:
- Beeldschermen die aan de NEN-EN-)ISO 9241-307. voldoen, voldoen daarmee aan eisen voor de leesbaarheid van het scherm. Daarnaast moet het beeldscherm nog kantelbaar en in hoogte instelbaar zijn.
- In het algemeen voldoet een kleurenscherm, hoewel voor alleen tekstverwerking ook monochroom schermen toepasbaar zijn. Donkere tekens op een lichte achtergrond hebben de voorkeur. Helderheid van de tekens op het beeldscherm moet kunnen worden ingesteld door de gebruiker. De schermgrootte (diagonaalmaat) ligt tussen 14 en 21 inches. Windows vereist een groot beeldscherm.
- De kijkafstand op een scherm bedraagt minimaal 50 cm.
- Het toetsenbord is een los onderdeel dat door een kabel met het beeldscherm-apparaat verbonden is. Het toetsenbord is zo dun mogelijk maximaal 4 cm in het midden. Het toetsenbord kan bij gebruik niet verschuiven.
- De muis kan bij langdurig gebruik gezondheidsklachten geven daarom dient een muis zo plat mogelijk te zijn, altijd dunner dan 4 cm., hij mag geen scherpe hoeken hebben, is neutraal van vorm, zowel links als rechts te gebruiken en is niet te snel ingesteld.
- De muis wordt vanuit de arm bediend, ligt voor in de hand. De arm wordt ondersteund door de tafel of polssteun of elleboogsteun van de stoel.
Voor eisen voor onder meer beeldschermwerktafel, tijdsduur van het beeldschermwerk en lichaamshouding wordt verwezen naar de sites van
Arboportaal en
Arbocatalogus.
Arbowet
In de Arbowet staat dat een werkgever het werk zo veel als mogelijk moet organiseren zodat het de veiligheid en gezondheid van medewerkers niet schaadt. Voor beeldschermwerk is de wetgeving gedetailleerd uitgewerkt. Zo staan er regels in het Arbobesluiten in de Arboregeling.
Belangrijke regels zijn:
- Een medewerker moet na elke twee uur beeldschermwerk minimaal 10 minuten ander werk doen of pauze nemen.
- Een beeldschermwerkplek moet zo veel mogelijk ergonomisch worden ingericht en op de eigen lichaamsafmetingen worden ingesteld. Daarom zijn er specifieke regels voor de stoel, het werkblad, het beeldscherm, de verlichting en eventuele hulpmiddelen
En verder:
- De werkgever is verplicht werknemers in de gelegenheid te stellen hun ogen te laten onderzoeken, om de zoveel tijd of zodra zich oogklachten openbaren.
- De werkgever is daarnaast verplicht een correctiemiddel te verstrekken als dit voor beeldschermwerk verplicht is (art 5.11 Arbobesluit). De werkgever is niet verplicht een varifocale bril te vergoeden. In de meeste regelingen is een maximumbedrag tussen de 150 en 200 euro per twee of drie jaar opgenomen. Als de werknemer voor extra comfort een varifocale* beeldschermbril wil of een speciaal montuur, kan hij die dan tegen meerprijs aanschaffen.
* Multifocale brillenglazen – ook wel varifocale of varifocus-brillenglazen, en in Vlaanderen ook doorvloeiglazen, genoemd (Engels: progressive lenses, of progressive addition lenses (PAL)) – zijn brillenglazen waarmee men niet alleen veraf en dichtbij maar ook op alle tussenliggende afstanden goed kan zien. Een multifocaal glas heeft, in tegenstelling tot een bifocaal glas, geen abrupte overgang tussen het leesgedeelte en het veraf gedeelte. Als iemand een leesbril nodig heeft (presbyoop is) en daarbij ook hypermetroop (verziend) of myoop (bijziend) is, kan deze persoon in plaats van bifocale glazen desgewenst multifocale glazen nemen. Multifocale glazen kenmerken zich door een van boven naar beneden geleidelijk toenemende sterkte. De sterkte aan de bovenzijde van het glas is die voor veraf zien (in het ideale geval dus nul of minimaal) en is aan de onderzijde die voor lezen (maximaal). (Bron: Wikipedia)
Arbobesluit: Artikel 5.11
Artikel 5.11. Maatregelen met betrekking tot de bescherming van de ogen en het gezichtsvermogen van de werknemers:
- Iedere werknemer die voor de eerste keer wordt belast met arbeid aan een beeldscherm wordt in de gelegenheid gesteld om voor de aanvang van die arbeid en op gezette tijden daarna een passend onderzoek van de ogen en het gezichtsvermogen te ondergaan.
- De werknemer wordt opnieuw in de gelegenheid gesteld een onderzoek te ondergaan, indien zich bij hem gezichtsstoornissen voordoen die het gevolg kunnen zijn van het verrichten van arbeid aan een beeldscherm.
- Indien de resultaten van het onderzoek dit vereisen, wordt de betrokken werknemer in de gelegenheid gesteld een oftalmologisch onderzoek te ondergaan.
- Indien de resultaten van het onderzoek dit vereisen en normale oogcorrectiemiddelen niet kunnen worden gebruikt, worden aan de betrokken werknemer speciale, met de desbetreffende arbeid verband houdende, oogcorrectiemiddelen verstrekt.
Arbobesluit: Art. 44
De kosten die zijn verbonden aan de naleving van de regels die bij of volgens de wet zijn gesteld, worden niet ten laste van de werknemers gebracht.
Red: In feite zegt de Arbowet en de fiscale wetgeving dat de werkgever een normale beeldschermbril onbelast mag vergoeden, maar is hiertoe niet verplicht. Alleen wanneer speciale oogcorrectiemiddelen vereist zijn, dan worden deze middelen kosteloos verstrekt. De werkgever en werknemer kunnen m.b.t. een normale beeldschermbril wel besluiten om de kosten te verrekenen met het bruto salaris (cafetariasysteem).
Langdurig beeldschermwerk
Langdurig werken achter een beeldscherm kan gezondheidsklachten aan armen, nek en schouders opleveren. Ook oogklachten komen vaak voor. Geïrriteerde ogen, een wazig zicht, concentratieproblemen, een algehele vermoeidheid: het zijn allemaal kenmerken van CVS, oftewel Computer Vision Syndrome. Deze kwaal ontstaat omdat bijna iedere beeldschermwerker tijdens het werk te weinig met zijn ogen knippert.
De oplossing is vrij eenvoudig:
- Wen eraan om voldoende te knipperen en wissel beeldschermwerk iedere 20 minuten af met minstens 20 seconden wegkijken (de 20/20-regel).
- Gebruik een wit toetsenbord. Onze ogen vinden het bijzonder vermoeiend om voortdurend tussen een zwart toetsenbord (donkere omgeving) en een wit scherm (lichte omgeving) te wisselen. Of leer blind typen.
- Kijk regelmatig even langs het beeldscherm de verte in. Plaats het beeldscherm daarom niet tegen een blinde muur.
Waarom je ogen soms moe worden van een beeldscherm
Door lange tijd achter een beeldscherm door te brengen, kunnen je ogen vermoeid raken. Dat komt meestal als gevolg van het samentrekken van de spieren rond je oog. Misschien heb je een bril nodig of heb je niet de juiste sterkte. Of is de beeldkwaliteit onvoldoende. Eén van de andere factoren die je ogen kunnen vermoeien, is schittering op je beeldscherm. Als je de helderheid van je beeldscherm aanpast, resulteert dat in een haast onmerkbare flikkeringen. Maar alles bij elkaar opgeteld op een dag, kunnen je ogen vermoeid raken.
De Japanse monitormaker
EIZO is specialist in hoogwaardige beeldschermen voor intensief gebruik. Zo heeft het speciale beeldschermen voor medische toepassingen, maar ook voor kantoorwerkers.
Beeldschermwerk veroorzaakt ook spanning
Ook in de kantooromgeving kunnen werknemers klachten krijgen door verkeerde arbeidsomstandigheden. Het is dus zaak dat de werkplek aan alle arbo-eisen voldoet. Vergeet daarbij niet de werknemers goed te instrueren over hun werkhouding. Zij moeten zelf namelijk ook iets doen om klachten te voorkomen. Dat begint al bij goed ademhalen.
Waarom al die beeldschermen je oud maken
Aaan woord is Willem van Rooij, eigenaar van Aktiefysio in Hilversum en al ruim dertig jaar fysiotherapeut: 'Absoluut’, zegt hij direct stellig als gevraagd wordt of er daadwerkelijk sprake is van een probleem. Het aantal jonge mensen dat langskomt in de praktijk is de laatste jaren aanzienlijk toegenomen, vervolgt hij. ‘Sterker nog, ik heb op dit moment meer jongvolwassenen en mensen van in de dertig en begin veertig in behandeling voor nek- en schouderklachten dan ouderen.’ Gezien de heftige vergrijzing is dat extra gek.
Een goede ontspanningsoefeningen voor je nek- en rugspieren: Ga rechtop zitten en doe je ogen dicht. Beeld je in dat iemand aan een touwtje je hoofd omhoog trekt. Adem door de neus in en duw de borst vooruit. Je schouders gaan omlaag en naar achteren. Blaas vervolgens de spanning via je mond eruit. Laat dan de kin op de borst zakken en maak kleine cirkelbewegingen met je hoofd, van je rechter- naar je linkerschouder. Haal je schouders zo hoog mogelijk op en adem in. Je spant nu je spieren aan. Laat de schouders vervolgens weer langzaam zakken, terwijl je de spanning uitademt. (Bron en meer: Intermediair, 12 feb. 2018)
Maximaal 2 uur zonder onderbreken achter beeldscherm, vervalt
De absolute norm voor pauzes bij beeldschermwerk van iedere 2 uur een onderbreking past niet bij de huidige variatie aan beeldschermwerk. Werken in de moderne tijd brengt allerlei vormen van beeldschermwerk met zich mee, zoals werken op de tablet, de mobiele telefoon, de laptop en plaats- en tijdonafhankelijk werk.
In plaats 'telkens na ten hoogste twee achtereenvolgende uren' is vervangen door 'op gezette tijden'. Aldus het verzamelbesluit, gepubliceerd in het Staatsblad d.d.
14 dec. 2018 (Artikel 1 X).
Beeldschermwerk als belangrijkste risico
Uit de Arbobalans 2018 blijkt dat het gemiddeld aantal uren beeldschermwerk van werknemers verder toeneemt. Werkgevers zien naast werkdruk en fysieke belasting, beeldschermwerk als belangrijkste arbeidsrisico. Omdat in alle branches en alle bedrijven beeldschermwerk voorkomt, is dit een vast onderdeel in de RI&E.
BAS is een checklist waarmee je op individueel niveau kunt bepalen óf, en zo ja welke risico’s aanwezig zijn door het werken met een beeldscherm. De eenvoudige checklist bestaat voor het grootste deel uit ja-nee vragen. Uit de resultaten van de beoordeling wordt duidelijk of het werk risico’s op het ontstaan van gezondheidsklachten met zich meebrengt en welke persoonlijke adviezen en verbeterpunten het risico omlaag kunnen brengen. BAS is gratis beschikbaar via
www.fysiekebelasting.tno.nl. (Bron en meer: BG Magazine,
20 feb. 2019)
Werkplekchecker nodig?
Het is tijd voor meer aandacht voor werkplek, werkhouding en beweging. De check kan tijdens het werk en op de werkplek, er hoeft geen adviseur ingehuurd te worden en productiviteitsverlies, gezondheidsklachten en ziekteverzuim worden voorkomen. Daar hebben werkgever én werknemer baat bij!
De
werkplekchecker kost € 25 excl.
BTW. Niet veel voor de betere werkhouding.
Beeldschermwerk toegenomen tot ruim 4 uur per dag in 2019
In 2019 besteedden werknemers gemiddeld ruim 4 uur per werkdag aan werkzaamheden met een beeldscherm, een half uur langer dan in 2005. Bijna 4 op de 10 werknemers werkten ten minste 6 uur per dag met een beeldscherm. Dit blijkt uit de nieuwste cijfers van de 15e Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (
NEA) van het CBS en TNO, een jaarlijks onderzoek dat in 2019 werd uitgevoerd onder ruim 58 duizend werknemers van 15 tot 75 jaar. (Bron en meer cijfers;
15 apr. 2020)
Ga terug naar subrubriek Arbeidsomstandigheden.
