Inhoud
- Arbocatalogi, de opvolger van de Arboconvenanten
- Overleg
- Vertrouwen
- Door succes catalogi verdwijnen regels
- Staatssecretaris wil meer Arbocatalogi
- Ondersteuning
- Arbocatalogus weer actueel
- Wetswijziging Beleidsregel arbocatalogi 2010
- Arbocatalogus maximaal 6 jaar geldig
- Handreiking arbomaatregelen voor taal en veiligheidsrisico’s
- Beleidsregel arbocatalogi 2010 vervangen door Beleidsregel arbocatalogi 2019
- Lijst van 147 organisaties met goed getoetste arbocatalogi
- Overzicht wet- en regelgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden
- Arbovisie 2040
Arbocatalogi, de opvolger van de Arboconvenanten
Arbocatalogi, als opvolger van de Arboconvenanten, bevatten per sector afspraken tussen werkgevers en werknemers over meer veilige en gezonde arbeidsomstandigheden. Een Arbocatalogus is begrijpelijk, bevat risico’s en oplossingen en is maatwerk. De catalogus beschrijft technieken en manieren, goede praktijken, normen en praktische handleidingen voor veilig en gezond werken.
Overleg
Vakbonden en werkgeversorganisaties leggen de afspraken per sector vast in een Arbocatalogus. Daarin kunnen bedrijven vervolgens opzoeken op welke manier en met welke middelen zij hun werknemers voldoende kunnen beschermen. De wet geeft de partijen drie jaar (tot 2010) de tijd om een Arbocatalogus op te stellen. Tot die tijd, blijven de bestaande voorschriften van kracht. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (
SZW) stelt een subsidie beschikbaar van € 50.000 als sectoren een branche brede Arbocatalogus opstellen. De catalogus moet wel door een speciale commissie worden goedgekeurd.
Vertrouwen
De overheid gaat ervan uit dat werkgevers en werknemers in staat zijn om goede arbocatalogi op te stellen. Daarom worden de catalogi niet uitgebreid getoetst. Bekeken wordt of de totstandkoming goed verlopen is en of de catalogus adequaat is. Samengevat wordt getoetst:
voor welk werkgebied (branche/groep bedrijven) de catalogus bedoeld is;
- de catalogus beschikbaar is voor en bekend is bij (alle) werkgevers en werknemers;
- of bij navolging van de catalogus voldaan is aan de doelvoorschriften?
Catalogi die deze toets doorstaan, zijn een uitgangspunt voor de handhaving door de Inspectie
SZW (voorheen Arbeidsinspectie).
Door succes catalogi verdwijnen regels
Per 1 januari 2011 (was eerst 1 januari 2010) zijn 76 van de 92 beleidsregels voor arbeidsomstandigheden verdwenen. Dat kan, omdat de afspraken in sectorale Arbocatalogi zo succesvol waren, dat algemene regels overbodig werden. Via maatwerkafspraken in de Arbocatalogus en de RI&E is er een mogelijkheid om beter aan het wettelijke beschermingsniveau van werknemers te voldoen, aldus de werkgevers.
Een groot deel van de Arbobeleidsregels is daarom geschrapt. Van elf beleidsregels worden normen in de regelgeving opgenomen, zoals het werken met gevaarlijke stoffen en arbeid door zwangere vrouwen. Er zijn ook zes beleidsregels die worden aangehouden omdat er geen branchenormering is opgesteld; voor vijf beleidsregels geldt dat de branche nog tot 1 januari 2012 de gelegenheid heeft om tot brancheafspraken te komen, daarna zijn ook de laatste beleidsregels verdwenen.
Diverse beleidsregels hangen nu nog samen met NEN-normen (Nederlandse normen). Deze NEN-normen zijn afgesproken door het bedrijfsleven. Ze bevatten vaak procesbeschrijvingen, technische gegevens zoals tabellen met maten voor diverse materialen en bestemmingen. Doorgaans ligt de stand der techniek of wetenschap aan de norm ten grondslag. NEN-normen zijn niet openbaar. Daarom kunnen ze niet in een openbare arbocatalogus worden gepubliceerd. Maar de Inspectie
SZW neemt de actuele normen wel mee in haar handhaving.
De Staat en NEN nemen het standpunt in dat de normen geen algemeen verbindende voorschriften zijn. Normen zijn vastgelegde afspraken die worden gemaakt door en voor de markt. Het zijn handige richtlijnen. Iedereen is vrij om langs een andere weg dan een NEN-norm aan te tonen dat hij aan de wettelijke eisen heeft voldaan. Omdat de NEN-normen geen algemeen bindende voorschriften zijn, hoeven ze ook niet gratis te worden. Bovendien rust er auteursrecht op de teksten, waardoor ze niet vrij kunnen worden verspreid.
Staatssecretaris wil meer Arbocatalogi
Werkgevers en werknemers moeten de komende jaren meer doen om op brancheniveau arbocatalogi te ontwikkelen. Op dit moment vallen 4 miljoen werknemers onder 146 arbocatalogi, maar staatssecretaris De Krom wil dat meer branches arbocatalogi hebben voor hun werknemers. Hij vindt dat de sociale partners nu aan zet zijn. Zij moeten daarvoor snel met een concreet voorstel komen waarin staat hoe zij dit gaan oppakken voordat De Krom bereid is hieraan steun te geven. De Krom benadrukt dat de sociale partners en de branches nu aan zet zijn. ‘De overheid heeft de afgelopen vier jaar 16 miljoen euro geïnvesteerd in de ontwikkeling van arbocatalogi. Daarmee is goed werk geleverd waarmee een impuls is gegeven aan het belang van veilig en gezond werken. Ik vind het belangrijk dat er hier blijvend werk van wordt gemaakt, want we zijn er nog niet. De uitdaging zit hem nu in het verder uitwerken, uitbreiden en toepassen van de catalogi. Ik wil dat de arbocatalogus een praktische handleiding is voor op de werkplek.’
De arbocatalogus werd in 2007 ingevoerd als instrument om werkgevers en vakbonden zelf op de werkvloer te laten beslissen over maatregelen voor gezond en veilig werken. De afgelopen vier jaar zijn in 146 branches arbocatalogus waarmee 4 miljoen werknemers werken. (Bron:
SZW, Persbericht,17 feb 2011)
Ondersteuning
ArboFocus is een digitale tool (instrument) ontwikkeld door de werkgeversorganisaties de
AWVN en De Baak, en de medezeggenschapsopleidingsinstituten SBI en FNVFormaat om ondernemers en medezeggenschappers te ondersteunen bij het gebruiken van maatregelen vanuit de arbocatalogus in hun organisatie. De Tool bevraagt u in totaal 28 vragen als werkgever of als ondernemingsraadlid over vijf aandachtsvelden; de bedrijfscultuur, het arbobeleid, de besluitvorming en de betrokkenheid van de directie en medezeggenschap. Zie deze
tool.
Arbocatalogus weer actueel
De Arbocatalogus Rijk is uitgebreid met nieuwe informatie en concrete handreikingen om veilig en gezond te werken. De informatie is bedoeld voor zowel werknemers als werkgever. De beschreven maatregelen en middelen zijn afgestemd met de Arbowetgeving.
De Arbocatalogus Rijk telt drie delen:
- Beeldschermwerk
- Agressie en geweld
- Werkdruk en overige psychosociale arbeidsbelasting (PSA, omvat: werkdruk, arbeidsconflicten, seksuele intimidatie en pesten).
De arbocatalogus is sinds vier jaar toegankelijk via de website van het
A+O fonds Rijk.
Wetswijziging Beleidsregel arbocatalogi 2010
Arbocatalogi op branche, sectoraal of landelijk niveau kunnen door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid worden getoetst. Er wordt bekeken of de totstandkoming goed verlopen is en of de catalogus adequaat is. Tot nu toe was toetsing en vermelding in de beleidsregel niet mogelijk voor arbocatalogi van individuele bedrijven. De wetwijziging van artikel 3 van de Beleidsregel arbocatalogi brengt hier verandering in. (Bron: Min
SZW,
14 dec. 2016)
Arbocatalogus maximaal 6 jaar geldig
Voor verschillende beleidsregels golden verschillende geldigheidstermijnen. Dat werkte verwarrend. Dit en andere wijzigingen zijn vanaf 17 juni 2019:
- De geldigheidstermijn van een arbocatalogus is voortaan 6 jaar. Branches met arbocatalogi ouder dan 5 jaar ontvangen een brief. Die bevat het verzoek hun catalogus binnen één jaar te actualiseren en/of opnieuw voor toetsing aan I-SZW aan te bieden.
- Als eerste zullen alle branches met een arbocatalogus die voor 1 januari 2014 is opgesteld een brief ontvangen.
- In 2008 was sprake van een ‘marginale’ toets door I-SZW. Sinds 2016 voert zij ook een inhoudelijke toets uit. De Inspectie gaat na of de beschreven oplossingen afdoende zijn om aan de wettelijke voorschriften te voldoen. Ook bekijkt zij of de oplossingen aan de arbeidshygiënische strategie voldoen en of ze aan de stand der wetenschap en professionele dienstverlening voldoen.
- In de arbocatalogus moet vermeld zijn of bij de oplossingen met specifieke categorieën medewerkers rekening is gehouden, en zo ja, op welke wijze.
- In de arbocatalogus moet duidelijk zijn welke oplossing bij welk specifiek wettelijk voorschrift hoort.
- Bij een negatieve toets of als de branche de catalogus niet binnen 6 maanden ter toetsing aanbiedt, volgt verwijdering van de catalogus uit de bijlage bij de beleidsregel.
- Bij een positieve toets blijft de arbocatalogus in de bijlage bij de beleidsregel vermeld. De branche moet bij de arbocatalogus vermelden dat er een positieve toets is. En voor welke arbovoorschriften de arbocatalogus positief getoetst is.
Handreiking arbomaatregelen voor taal en veiligheidsrisico’s
Miscommunicatie door taal wordt steeds meer erkend als een belangrijk veiligheidsrisico. Bedrijven zoeken naar de juiste maatregelen om dit probleem te beheersen. Het probleem is in de praktijk echter niet simpel op te lossen. Het is complexer dan wordt gedacht. Maatregelen als Engels met elkaar spreken, foto's of plaatjes gebruiken om veilige en onveilige situaties te duiden, blijken in de praktijk niet of onvoldoende te werken. Onderzoek geeft aan dat het verkeerd omgaan met procedures en instructies de afgelopen jaren één van de oorzaken is van zware ongevallen. Het
SER Arboplatform en de Stichting van de Arbeid hebben deze handreiking laten ontwikkelen en actualiseren om dit risico de nodige aandacht te laten krijgen.
De handreiking is bedoeld als ondersteuning voor werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers van sectoren en branches die een arbocatalogus willen maken of uitbreiden. Er worden handvatten geboden om dit veiligheidsrisico helder te krijgen zodat op maat gemaakte maatregelen getroffen kunnen worden in de verschillende arbocatalogi. Werkgevers en werknemers kunnen hier dan in de eigen bedrijfssituatie mee aan de slag. Bij het lezen van deze handreiking en bij het vaststellen van de maatregelen geldt het uitgangspunt dat op branche- of sectorniveau een beslissing moet worden genomen of: a. in de eigen catalogus aandacht geschonken moet worden aan dit thema; b. men daarbij gebruik wil maken van het materiaal dat hier voorligt.
De vernieuwde handreiking Taal en veiligheidsrisico’s biedt u praktische handvatten om taal als oorzaak van veiligheidsrisico’s op het werk in te schatten. Ook biedt de handreiking bijpassende maatregelen en achtergrondinformatie.
(Bron:
SER, dec. 2019)
Beleidsregel arbocatalogi 2010 vervangen door Beleidsregel arbocatalogi 2019
Met ingang van 14 juni 2019 is de oude Beleidsregel arbocatalogi 2010 vervangen door de
Beleidsregel arbocatalogi 2019. De Beleidsregel voorziet ook in een overzicht van de wetsartikelen die per arbocatalogus aan de orde komen.
Lijst van 147 organisaties met goedgetoetste arbocatalogi
Min
SZW houdt de lijst van goedgetoetste arbocatalogi bij. Begin april 2020 waren dat er 147. Bent u geïntereseerd, zie deze lijst op de site van
Arboportaal.
Overzicht wet- en regelgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden
Op de site van het Ministerie van Sociale Zalen en Werkgelegenheid treft u een overzicht aan van de links naar wet- en regelgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden. Welgeteld treft u 347 resultaten voor wetgeving aan. (Bron: Min.
SZW,
mrt. 2021)
Arbovisie 2040
In 2020 is het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (
SZW) gestart met het traject om tot een Arbovisie 2040 te komen. Om huidige en toekomstige vraagstukken effectief aan te pakken moeten resultaten verbeteren en nieuwe en effectievere interventies worden ontwikkeld en geïmplementeerd. Dat is de uitdaging voor de komende jaren. Daarom komt het kabinet met een (nieuwe) Arbovisie 2040.
In de Arbovisie 2040 worden zeven hoofdlijnen voor het verbeteren van de veiligheid en gezondheid van werkenden geformuleerd. (Bron: Min.
SZW,
16 jun, 2021)
Ga terug naar subrubriek Arbeidsomstandigheden.
