Pas op voor bevlogen mensen

Opinie  |  ma 12 jan 2015  |  Auteur: Peter Rooze  |  Trefwoorden: Vitaliteitsmanagement, Duurzame inzetbaarheid, Vitaliteit, Burn-out, Stress

Een van de grootste misverstanden is dat bevlogenheid het antwoord is op werkstress. Bevlogen mensen hebben geen rem en veel energie. Aangemoedigd door hun omgeving vergeten ze tijdig rust te nemen. Bovendien bepalen ze de norm waaraan de omgeving moet voldoen. Met hun onverantwoordelijke gedrag plegen zij roofbouw op hun lichaam en op de organisatie waar ze werken.

Week van de stress

De Week van de Werkstress heeft de belangstelling voor inzetbaarheid en vitaliteit aangewakkerd. Het lijkt wel of de BV Nederland de focus heeft verlegd van een economische crisis naar een psychologische crisis.
 

Meer dan 1 miljoen Nederlanders met 'burn-out'-verschijnselen

Meer dan een miljoen Nederlanders kampt met 'burn-out'-verschijnselen als gevolg van stress. Volgens de Intermediair van 20 november jl. is werkstress één van de belangrijkste oorzaken van de ziekmeldingen. Gelukkig is er een remedie tegen werkstress, namelijk: bevlogenheid. Naar mijn mening zijn bevlogen mensen de eersten die in aanmerking komen voor een 'burn-out'. Bekende bevlogen Nederlanders die een 'burn-out' hebben gehad, zijn bijvoorbeeld mediatycoon Joop van den Ende, Leontien van Moorsel (viervoudig Olympisch kampioen wielrennen) en Arko van Brakel (directeur van het opleidingscentrum de Baak). Deze laatste twee waren ambassadeurs van de Week van de Werkstress. Allemaal waren dit bevlogen mensen: energiek en gepassioneerd. Bevlogenheid is zeker niet voorbehouden aan de 'happy few'.

Bevlogen mensen hebben een blinde vlek

Zo kent iedereen wel in zijn omgeving zo'n bevlogen persoon. Een eigenschap die deze 'achievers' gemeen hebben is hun blinde vlek: het feit dat ze ervan uitgaan dat energie gratis en onbeperkt verkrijgbaar is. Het maakt dat ze continu met hun rechtervoet op het gaspedaal staan en de rem vergeten. Vol gas de bocht in geeft een lekkere kick.Er zijn nog andere eigenschappen die deze bevlogen mensen delen, zoals het idee dat toegeven aan lichamelijke signalen van vermoeidheid een teken van zwakte is.
 

'Up-or-out' en uitgeput raken is een selectiecriterium

In de prestatiecultuur waarin zij verkeren, is het 'up-or-out' en is uitgeput raken een selectiecriterium. Continu op de zaak aanwezig zijn en werken in een hoog tempo worden aangemoedigd. Adrenaline, noradrenaline en cortisol houden hen op de been en dat geeft ze moed voor een nieuwe uitdaging. Zonder deze pepmiddelen worden ze onrustig en onaangenaam in hun gedrag. Voortdurend 'urgentie' creëren, maakt dat ze kunnen handelen en opvallen. Het lichaam snakt naar de beloning van deze heerlijke verslavende stofjes.

Successtress

Bevlogen mensen denken dat hun 'goede' handelen in een urgente situatie de basis is voor hun persoonlijke succes en bedrijfssucces. Zij zijn van mening dat alleen zij de uitverkorenen zijn die het hoofd koel houden en de juiste beslissing nemen. Het legitimeert hun 'zijn' en streelt het ego.   Successtress Mindfulness goeroe Jon Kabat Zinn noemt het boven beschreven verschijnsel 'de stress van succes'.  Successtress leidt ertoe dat de bevlogen persoon zijn privé-omgeving verwaarloost en zijn energiebronnen niet goed onderhoudt. Verjaardagen, sport, rapportbesprekingen van de kinderen, familieuitjes worden getrivialiseerd en ondergeschikt gemaakt aan het werk. Zoals het voorbeeld van de ambassadeur van de stressweek, Arko van Brakel, aantoont. Hij werkte namelijk 's nachts aan zijn conditie in zijn fitnessruimte aan huis in plaats van het bedrijven van de liefde in bed!
 

Bevlogen mensen hebben geen oog voor criticasters

Dat mensen aan de top zichzelf over de kop werken is op zich niet zo'n probleem. Ieder mens is verantwoordelijk voor zijn of haar gezondheid. Van topsporters en managers mag je verwachten dat zij de kennis, middelen en de positie hebben om maatregelen te nemen om uitval te voorkomen. Het probleem is echter dat het cultuurdragers zijn. Met hun gedrag bepalen zij een waarden- en normenpatroon waar iedereen in hun omgeving aan moet voldoen. Als ondergeschikte medewerker en afhankelijke kun je je niet onttrekken aan de wil en de levensvisie van de baas. In hun bevlogenheid hebben zij geen oog voor criticasters en 'loved ones' die proberen om de bevlogen leider op andere gedachten te brengen. Kortom: 'Resistance is futile'.

Overleven van een bevlogen baas

De enige manier om niet mee te gaan in deze 'achievers-cultuur' is dat je je onttrekt of weggaat. Helaas is dit vaak lastig, omdat de consequenties vergaand zijn. Los van de financiële consequenties wordt het nemen van ontslag of een andere wijze van disloyaliteit eerder gezien als teken van zwakte dan van sterkte. Daarom kiezen veel mensen tegen beter weten in om te blijven.
 

Rust is even belangrijk als inspanning

Ze ontwikkelen dan een overlevingsstrategie die zelfbescherming voorop stelt en betrokkenheid bij de organisatie tot het hoogst noodzakelijke reduceert. Een strategie waarin de aandacht voor 'rust' even belangrijk is als het leveren van 'inspanning'. Als het even kan, geven ze geen gehoor aan bijvoorbeeld avondsessies en overwerk. Activiteiten die niet bijdragen aan het persoonlijk belang worden vermeden. Met deze strategie overleven de medewerkers de bevlogen leider die op een zeker moment zijn eigen kaars uitblaast. En dan dooft het licht.