Inhoud
- Verplichting Arbowet
- Risico-inventarisatie (RI&E)
- Plan van Aanpak
- Week van de RIE
- Van Compliance naar Participatie
- Dood door schuld wegens o.m. ontbreken van RI&E
- Tal van bedrijven zonder RI&E
- Antwoorden op vragen over de RI&E
- Direct een boete
- Kosten en baten RI&E
- Heeft u uw coronaprotocol al in de RI&E opgenomen?
- Week van de RIE 2020
- Minister Koolmees onderstreept rol adviseur bij RI&E
- Risico-inventarisatie en evaluatie: stappenplan voor branche
Verplichting Arbowet
De Arbowet (hoofdstuk 2 / Artikel 5. Lid 3) bepaalt dat een organisatie op basis van de RI&E en Plan van Aanpak (PvA) moet opstellen. Binnen Arboconvenanten zijn branche specifieke RI&E ontwikkeld die ondersteuning bieden voor de inhoud van een PvA (voorheen Arbojaarplan en Arbojaarverslag genoemd).
Risico-inventarisatie (RI&E)
Primaire verantwoordelijkheid
De werkgever heeft de plicht een overzicht op te stellen van alle risico's die in het bedrijf of de instelling kunnen voorkomen. Met de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) kan het bedrijf gestructureerd de risico’s aanpakken waardoor de kans op gezondheidsklachten en ongevallen tot een minimum te beperken.
Inhoud RI&E
Een RI&E bestaat uit:
- Inventarisatie van de aanwezige gevaren en van de al genomen risico beperkende maatregelen op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn, ook met specifieke aandacht voor werknemers die behoren tot de ‘bijzondere categorieën van werknemers’ (bijvoorbeeld gedeeltelijk arbeidsgeschikten, zwangere vrouwen, jeugdigen en ouderen).
- De evaluatie van de risico’s die aan de gevaren zijn verbonden.
- De prioritering van de risico's.
- De vaststelling welke maatregelen genomen zullen worden: het Plan van Aanpak.
Uit de RI&E kan blijken dat specifieke nadere inventarisaties nodig zijn. Dit betreft bijvoorbeeld geluid, gevaarlijke stoffen, welzijn, machineveiligheid, biologische factoren en trillingen.
Meerdere vestigingen
Een van de belangrijkste eisen die aan een RI&E worden gesteld, is dat de RI&E volledig is. Dit betekent dat een RI&E voor alle locaties moet worden uitgevoerd.
Bijzondere categorieën
De RI&E dient risico's voor bijzondere categorieën werknemers, zoals werknemers jonger dan 18 jaar, zwangere werknemers, werknemers tijdens de lactatie en werknemers met een arbeidshandicap of gedeeltelijke arbeidsgeschiktheid, te beschrijven. (Bron: Arboportaal)
Plan van Aanpak
In een PvA kunnen de volgende onderwerpen aan de orde komen:
- het voeren Arbo- en ziekteverzuimbeleid; overleg tussen werkgevers en werknemer gevoerd over de arbeidsomstandigheden;
- voorlichting en opleidingen over het arbeidsomstandighedenbeleid in de onderneming;
- maatregelen n.a.v. beroepsziektes of bedrijfsongevallen;
- melding gevaren aan de werknemers;
- uitvoering van mogelijke aanwijzingen en eisen van de Inspectie SZW (vroeger Arbeidsinspectie);
- te publiceren overzichten van de ongevallen en het ziekteverzuim;
- bijstand die door bedrijfshulpverleners en de Arbodienst zal worden verleend.
Week van de RI&E
Week 24 - van 13 t/m 18 juni 2016 is gekozen om extra aandacht te schenken aan de vele aspecten van de RI&E. Wat doet uw organisatie daaraan?
Van Compliance naar Participatie
De Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) is een goed hulpmiddel om gestructureerd aandacht te besteden aan veilig en gezond werken in een bedrijf. Toch zien veel ondernemers een RI&E als een ‘moetje’. De RI&E wordt dan uitgevoerd omdat het verplicht is (compliance) en verdwijnt dan in een la totdat een Inspecteur van I-
SZW er bij een bezoek naar vraagt. Er zijn echter ook veel bedrijven die de RI&E uitvoeren vanuit de intrinsieke motivatie om veilig en gezond werken in het bedrijf te bevorderen. Deze bedrijven hanteren vaak een participatieve aanpak. Uit onderzoek blijkt dat participatie eerder tot innovatieve oplossingen en duurzamer veiligheidsgedrag leidt in vergelijking tot compliance (Rupert, 2013).
Traditioneel worden veiligheids- en gezondheidsvraagstukken vanuit een technisch of juridisch perspectief bekeken. In de praktijk blijkt echter dat slechts 20% van de arbeidsongevallen door techniek wordt veroorzaakt. In 80% van de gevallen zijn de ongevallen het gevolg van gedrag. (Bron: Riemaken.nl,
15 nov. 2016)
Dood door schuld wegens o.m. ontbreken van RI&E
Drie mannen overlijden in 2010 door inademing van het giftige H2S bij controle van een waterzuiveringsinstallatie. Dood door schuld was het oordeel van het Gerechtshof d.d.
8 maart 2017). Wat ontbrak er niet allemaal, een waslijst:
- geen risico-inventarisatie en -evaluatie
- geen informatie ingewonnen naar de mogelijke risico’s en gevaren van het werk in de installatie
- geen metingen, terwijl men had kunnen vermoeden dat zwavelwaterstofgas aanwezig was, met het risico op verstikking, bedwelming of vergiftiging.
- geen persoonlijke beschermmiddelen (PBM)
- geen voorlichting en instructies
Er volgde een veroordeling tot betaling van een geldboete van 130.000 euro, waarvan 50.000 euro voorwaardelijk.
Tal van bedrijven zonder RI&E
De controle op riskante situaties op de werkvloer staat onder druk. Mark Kuipers, hoogste baas van de Inspectie
SZW, vindt het “schokkend” dat veel bedrijven niet beschikken over de wettelijk verplichte RI&E. Bedrijven zeggen ‘Als het economisch meezit heb ik geen tijd voor arbeidsveiligheid en als het economisch tegenzit heb ik er geen geld voor’.
In 2016 vielen er 70 dodelijke slachtoffers op de werkvloer, 19 meer dan in 2015. Het aantal arbeidsongevallen zonder dodelijke afloop is ook gestegen, met 13 procent.
Opmerkelijk is dat in diverse branches het aantal periodieke veiligheidskeuringen in 2016 juist is gestegen, tot ruim 262.000 keuringen. In de eerste helft van 2017 is het aantal keuringen opnieuw gestegen. Bovendien eisen steeds meer opdrachtgevers dat medewerkers beschikken over een VCA
1-diploma. (Bron: AboutHRM, 5 dec. 2017)
1 VCA staat voor Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers
Antwoorden op vragen over de RI&E
Het doel van die RI&E is inzicht krijgen in de gevaren op het gebied van de arbeidsomstandigheden op het werk. Kortweg: wat zijn de risico’s in mijn bedrijf en hoe belangrijk zijn die ?
Klinkt niet zo moeilijk, maar veel werkgevers hebben vragen over de RI&E. Alle vragen over de RI&E hier even beantwoorden, gaat natuurlijk niet. Arbo Online begint met drie elementaire vragen, met antwoorden:
Wat verstaan we onder ‘risico’?
Een voorbeeld van een algemene formulering is: risico is de mogelijkheid van een ongewenst effect. Meer precieze verwoordingen maken gebruik van de begrippen kans en effect. Risico wordt dan opgevat als een functie van deze twee begrippen. Deze veelgebruikte omschrijving neemt in de praktijk vaak de vorm aan van ‘kans maal effect’, zie onder 'relative ranking-methoden'.
Hoe evalueren we risico’s?
In aanvulling op zo’n weging van ‘objectieve’ risico’s kan een extra stap nodig zijn. Die stap richt zich op aspecten die in de weging niet of onvoldoende aan de orde zijn gekomen. Voorbeelden? De omvang van de groep werknemers die het risico loopt. Of de mate waarin betrokkenen het risico kunnen vermijden.
Wat houdt relative ranking in?
Relative ranking of risico ranking is een techniek waarbij we de grootte van risico’s op een semi-kwantitatieve manier schatten. De uitkomst is relatief, die heeft dus geen absolute betekenis. Meestal combineert relative ranking een kans-parameter met een effect-parameter
Meer vragen over de RI&E met de antwoorden vindt u in de whitepaper Vijf vragen aan Porto Franco over de RI&E. (Bron: Arbo Online,
28 feb 2019)
Direct een boete
De helft van de bedrijven beschikt niet over een verplichte risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Staatssecretaris Van Ark is het beu. Zij heeft twee maatregelen genomen: de Inspectie
SZW kan in sommige gevallen direct een boete geven en de boetes zijn verhoogd. Een en ander is gepubliceerd in de Staatscourant van
22 juli 2019.
De situatie waarin de werkgever in het geheel niet beschikt over een Plan van Aanpak wordt nu aangemerkt als een overtreding met directe boete. Indien een tekortkoming wordt geconstateerd ten aanzien van de RI&E en/of het Plan van Aanpak wordt eerst een waarschuwing of eis opgelegd, voordat wordt overgegaan tot het opleggen van een boete.
De boetes worden voor bedrijven met 500 of meer werknemers verhoogd van € 3.000 tot maximaal € 4.500. Voor kleinere bedrijven of instellingen gelden de volgende maximale boetes:
- bedrijven of instellingen met minder dan 5 werknemers betalen 10%;
- bedrijven of instellingen met 5 tot en met 9 werknemers betalen 20%;
- bedrijven of instellingen met 10 tot en met 39 werknemers betalen 30%;
- bedrijven of instellingen met 40 tot en met 99 werknemers betalen 50%;
- bedrijven of instellingen met 100 tot en met 249 werknemers betalen 60%;
- bedrijven of instellingen met 250 tot en met 499 werknemers betalen 80%.
Ga terug naar subrubriek Arbeidsomstandigheden.
NB: Meer en bijgewerkte informatie, zie Ondernemen Met Personeel, 11 feb. 2020.
Kosten en baten RI&E
De redactie HR-kiosk verwijst naar twee publicaties:
Heeft u uw coronaprotocol al in de RI&E opgenomen?
Sociale partners hebben coronaprotocollen opgesteld voor hun sector. Daarin geven zij aan welke maatregelen zij in hun sector of branche nemen om besmetting met het coronavirus te voorkomen. Een coronaprotocol heeft echter geen juridische status binnen de Arbeidsomstandighedenwet. (Bron: HR Praktijk, 6 aug. 2020)
Redaktie: Geen wettelijke status betekent geen controle van de Inspectie SZW, dus ook geen boete. De kantonrechter kan als daarom wordt gevraagd geen uitspraak doen. Het is aan het Ministerie SZW met spoed met een wetsvoorstel te komen.
Week van de RIE 2020
Ondernemers kennen hun bedrijf als geen ander en weten over het algemeen goed wat er in hun organisatie speelt. Zo ook de belangrijkste risico’s op het gebied van gezond en veilig werken. Maar hoe ga je op een goede manier met die risico’s om? En welke risico’s zijn minder zichtbaar? De risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) helpt om op een gestructureerde manier de risico’s op een rijtje te zetten én een haalbaar plan van aanpak te maken om maatregelen te nemen.
Van maandag 21 tot en met vrijdag 25 september zijn er webinars, quickscans, kortingen en telefonische consulten over de RI&E. Een goed moment om de RI&E uit te voeren of up-to-date te maken. (Bronnen:
WeekvandeRi&e.nl en
FinFin, 8 sep. 2020)
Minister Koolmees onderstreept rol adviseur bij RI&E
Veel mkb-bedrijven hebben nog altijd geen RI&E. Het Ministerie van Sociale Zaken is daarom gestart met een meerjarenprogramma om ervoor te zorgen dat deze situatie verbetert. Minister Koolmees heeft afgelopen week de Tweede Kamer geïnformeerd over de plannen voor de komende jaren. Hierbij benadrukt hij het belang van de betrokkenheid van ‘belangrijke adviseurs van ondernemers, zoals financiële dienstverleners’. (Bron: Adfiz,
8 apr. 2021)
Risico-inventarisatie en evaluatie: stappenplan voor branche
AWVN heeft tussen maart 2020 en april 2021 samen met 17 branches en andere organisaties deelgenomen aan het project RI&E goed geregeld in het mkb (RI&E: risico-inventarisatie en evaluatie ) van
MKB-Nederland, dat is opgezet met steun van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Gezond en veilig werken is belangrijk, en de aandacht daarvoor neemt de laatste jaren terecht toe. Bedrijven in Nederland zijn verplicht om eventuele risico’s in kaart te brengen met een RI&E en een plan van aanpak te maken. (Bron: AWVN,
10 jul. 2021)
