Inhoud
CAO
Per
CAO is vastgelegd dat dakdekkers volgens een tropenrooster werken als de temperatuur 25 graden of meer bedraagt. Bij 40 graden Celsius mogen ze met het werk stoppen met behoud van loon. Vakbond CNV Vakmensen heeft dat met werkgevers afgesproken in een principe-akkoord over een nieuwe
CAO. (Bron: ANP, 26 apr 2012)
Arbowet
In de Arbowet artikel 6 staat dat de temperatuur op de werkplek niet nadelig mag zijn voor de gezondheid van de werknemer, maar noemt geen specifieke waarde. Punt is dat niet alleen de omgevingstemperatuur bepaalt of we het warm hebben, ook de relatieve luchtvochtigheid, de luchtsnelheid, de warmtestraling, de kleding en de fysieke inspanning spelen een rol.
Wel is bepaald dat werkgevers er alles aan moeten doen om gezondheidsklachten en -schade te voorkomen. Als werken bij een hoge temperatuur niet kan worden voorkomen, dan moet de werkgever:
- Nagaan of werken in de warmte noodzakelijk is;
- De duur van de werkzaamheden in de warmte verkorten;
- Werkzaamheden afwisselen met werk op een koelere plek;
- Koele dranken aanbieden;
- Persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar stellen.
Risicogroepen
Risicogroepen
Beroepen als bakkers, koks, tuinmannen, mijnwerkers, bouwvakkers, arbeiders in de papier-, staal- en glasindustrie, brandweerlieden, politiemedewerkers en werkers aan de weg hebben regelmatig te maken met warmte.
Extra risico
- zwangere werknemers
- werknemers met een slechte conditie
- werknemers met een extreem laag gewicht (minder dan 50 kilo)
- werknemers met een hoog vetgehalte
- werknemers met hart- en vaatziekten
- werknemers die geneesmiddelen gebruiken
(Bron: Ondernemen met personeel (
23 aug. 2016)
Tips
De Zaak stelde de volgende tips op voor het werken tijdens warm weer:
Tropenrooster
Een tropenrooster vereist enige flexibiliteit, maar is in een klein bedrijf vaak redelijk eenvoudig in te voeren. Denk aan een (tijdelijke) werkweek van bijvoorbeeld zes uur 's ochtends tot twee uur 's middags.
Zet elektrische apparaten uit
Elektrische apparaten produceren warmte. Zet daarom de apparatuur die je niet gebruikt uit. Denk daarbij ook aan de verlichting. En vervang bijvoorbeeld gloeilampen door energiezuinige led-verlichting.
Zorg voor voldoende luchtstroming
Gebruik bijvoorbeeld ventilatoren.
Airconditioning/klimaatbeheersingsinstallatie
Een airconditioning is zinvol als hij op de juiste manier wordt gebruikt. Laat het apparaat instellen door iemand die er verstand van heeft.
Ventileer 's nachts
Verder kan het raadzaam zijn de airco 's nachts maximaal te laten ventileren en deze koude lucht de rest van de dag te laten recirculeren.
Gebruik zonwering
Met name aan de buitenkant van de ramen (dit scheelt een tot twee graden t.o.v. zonwering aan de binnenzijde). Doe de zonwering niet naar beneden wanneer de zon vol op de ramen staat, maar daarvóór. De zonwering werkt namelijk ook isolerend, waardoor de binnengekomen stralingswarmte van de zon niet weg kan.
Natuurlijke ventilatie
De natuurlijke ventilatie van het pand blijft belangrijk. Het openzetten van ramen en deuren kan zinvol zijn, maar houd ze gesloten tijdens de uren dat het buiten warmer is dan binnen. Het afplakken van ventilatieroosters, die zich vaak bovenin het raam bevinden, is niet aan te raden. Ook al kan er met een oostenwind op het raam flinke koude lucht door binnenkomen.
Ga minder strikt om met kledingvoorschriften
In sommige beroepen is het 'not done' om in korte broek te werken. Bijvoorbeeld omdat representativiteit vereist is. Laat bij extreme hitte de gezondheid voorgaan en laat als het even mogelijk is het taboe op de korte broek tijdelijk varen.
Drink veel
Maar géén alcohol.
Verlaag de vochtigheidsgraad
Bij een hoge relatieve luchtvochtigheid verdampt zweet minder makkelijk, waardoor de koelende werking vermindert.
Plaats planten
Planten gaan de negatieve invloeden van warmte in werkruimten tegen. Zij houden het klimaat namelijk gezonder en stabiel.
Arbo-portaal
Ook
Arbo-portaal geeft een reeks tips en instructies.
Vuistregels voor kantoren en kleine werkruimtes
(NB: Het gaat hier om een indicatie en niet om wettelijke grenswaarden)
- In de zomer is de ideale temperatuur tussen de 23 en 26 graden Celsius.
- Bij temperaturen boven de 26 graden Celsius is er sprake van een extra lichamelijke belasting en moet worden nagedacht over maatregelen.
- Voor licht fysiek kantoorwerk geldt een maximum van 28 graden Celsius.
- Voor intensief lichamelijk inspannend werk geldt een maximum van 26 graden Celsius, mits er een duidelijk voelbare luchtstroom is. Zonder voelbare luchtstroom mag het niet warmer zijn dan 25 graden Celsius.
- Voor zeer lichamelijk inspannend werk geldt een maximum van 25 graden Celsius, mits er een voelbare luchtstroom is. Anders mag het niet warmer dan 23 graden Celsius zijn.
Nationaal hitteplan
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) besluit in samenspraak met het KNMI of het Nationaal Hitteplan wordt afgekondigd. Daarvoor moet sprake zijn van ‘aanhoudend warm weer’. Vier dagen boven de 27 graden is een goede indicator. Daarnaast spelen ook de luchtvochtigheid en de binnentemperatuur mee in de beslissing om het plan af te kondigen.
Het RIVM presenteerde enkele tips:
- Drink voldoende. Vooral voor ouderen is dit extra belangrijk, ijsjes zijn onvoldoende.
- Draag dunne kleding die enige bescherming biedt tegen verbranding door de zon. Loszittende kleding kan ook helpen.
- Zoek de schaduw op.
- Smeer de huid in met zonnebrandcrème. Veel en dik smeren met een hoge factor, is het advies.
- Beperk lichamelijke inspanning in de middag.
- Houd de werkplek/woning koel door tijdig zonwering, ventilator of airconditioning te gebruiken.
- Let extra op mensen in je omgeving die zorg nodig hebben.
NB: Het Nationaal hitteplan staat los van de term hittegolf. Er is pas sprake van een officiële hittegolf als het in een periode van minimaal 5 dagen minstens 25 graden is, waarvan op 3 dagen minstens 30 graden (gemeten door het KNMI in De Bilt).
Inspectie SZW
De Inspectie heeft mede tot taak na te gaan of organisaties de
ARBO-wet naleven, dus ook te nemen maatregelen in geval van extreme en/of regelmatige hitte. Voor organisaties waar regelmatig sprake is van hitte, verdient het aanbeveling dit een plaats in de RI&E (Risico-Inventarisatie en -Evaluatie) te geven.
Hittestresscalculator
Voor warmteverlet zijn er weinig regels. Om objectief vast te stellen of het te warm is, kan de werknemer de
hittestresscalculator van
FNV-Bondgenoten gebruiken*. Voer de temperatuur en de luchtvochtigheidsgraad in en er komt een cijfer uit. Onder 25 graden is er geen enkel probleem. Komt het daarboven, dan zijn extra drinken of extra pauzes nodig. Boven 44 graden is doorwerken meestal niet verantwoord meer.
* Niets gaat boven een deskundige die hiervoor heeft gestudeerd, bijvoorbeeld een arbeidshygiënist(e)
Record tot 40 graden
Op 24 en 25 juli 2019 kan het record van 38,6 graden gebroken worden. Waarschuwingen zijn er volop, onder meer:
- Automobilisten moeten naast water ook een paraplu meenemen.
- Blijf tussen 1 en 4 binnen.
- Bij zorgcentra gaat het hitteprotocol in.
- Zwemwater wordt afgeraden vanwege de blauwalg.
- Op evenementen en stations komen extra waterpunten.
En verder,
Arbo Online wil dat we beslagen ten ijs komen en geeft 10 wenken om warmte te weren.
In heel Nederland, behalve in het Waddengebied, is
code oranje van kracht wegens de voorziene extreme hitte. Dat meldt het KNMI. In het Waddengebied geldt code geel.
Record gebroken
Blij of niet blij, feit is dat het warmterecord op 24 juli 2019 werd gebroken: 38,8 graden in Gilze-Rijen. En 5 minuten later bleek Eindhoven met 39,3 graden de 'kampioen'.
Keuken te heet voor personeel
Een willekeurig voorbeeld van de vele organisaties die vanwege de hitte moesten sluiten: Taverne Paulus in Hilvarenbeek houdt woensdag en donderdag (24 en 25 juli 2019) de deuren gesloten. De temperatuur in de kleine keuken van de horecazaak loopt namelijk zo hoog op, dat het er voor het personeel bijna niet uit te houden is.
,,Het wordt buiten 40 graden maar in de keuken kun je daar nog wel 10 graden bij optellen door alle machines die daar staan te draaien. Dan kun je nog wel de bedrijfskleding aanpassen, maar op een gegeven moment houdt het gewoon op en moet je een keuze maken.”
En nog een (grappig) voorbeeld: Op zijn werk woedde al langer een discussie over het dragen van korte broeken. Toen het vorige week, met temperaturen boven de 30 graden, nog steeds niet mocht, besloot Pim het anders op te lossen. Vanochtend verscheen Pim in een rok op kantoor ,,Held word ik genoemd, mensen vinden het heel dapper", vertelt hij aan de telefoon.
Thuiswerken in hitte niet verantwoordelijkheid werkgever (??)
Nederland werkt massaal thuis terwijl we midden in een hittegolf zitten. Maar waar de werkgever op de werkvloer wel verantwoordelijk is voor een koele werkplek, geldt dat niet voor thuis, blijkt uit navraag bij werkgeversvereniging
AWVN en vakbond FNV. "De werkgever is niet verplicht om voor een koele werkplek thuis te zorgen", zegt een woordvoerder van werkgeversvereniging
AWVN. "En hoeft ook de kosten van bijvoorbeeld een ventilator of airco niet te vergoeden."
Er zijn wel handvatten om het verhitte thuiswerkleed te verzachten. In overleg met werkgever kunnen werktijden worden aangepast. "Bijvoorbeeld werken aan de randen van de dag als het koeler is in je werkruimte". Ook adviseren zowel de werkgevers als de vakbond dat werknemers vaker pauze zouden moeten nemen, in een koele ruimte. "En vaker douchen." (Bron: NU,
11 aug. 2020)
Redactie: De opvatting van de AWVN is nogal discutabel. Immers daar waar de werkgever het "thuiswerken" goedkeurt, heeft de werkgever ook te maken met de Arbowet. De werkgever is dus ook verantwoordelijk voor veiligheid en gezondheid. Of de werkgever nu wel of niet verplicht is voor een koele werkplek te zorgen, kan discussie ontstaan. Maar geen discussie over het feit dat de werkgever wel een ventilator of airco onbelast beschikbaar mag stellen. De kosten vergoeden is weer een andere optie, waar de fiscus geen goedkeuring aan hecht. Maar beschikbaar stellen mag dus wel. Meubilair e.d. dat beschikbaar wordt gesteld blijft eigendom van de werkgever en kan op enig moment door de werknemer overgenomen worden tegen de restprijs. (Andries F. Bongers)
Lees ook
Hitte en eenzaamheid per gemeente in kaart gebracht
Hitte vormt een groot risico voor de gezondheid van kwetsbare mensen, zoals eenzame ouderen. Met de hitte- en eenzaamheidskaart kun je als gemeente zien waar actie nodig is. ‘Zo voorkom je dat mensen die ziek zijn geweest door corona ook nog een klap krijgen door de hitte.’
De hitte- en eenzaamheidskaart was in het najaar van 2019 al beschikbaar voor de G40-gemeenten. Half juni kwam er een nieuwe versie voor alle gemeenten met stedelijk gebied in Nederland. Sinds begin augustus is de kaart ook te vinden op het dashboard duurzame leefomgeving van waarstaatjegemeente.nl. (Bron: Gemeente.nu,
11 aug. 2020)
Strengere Arbo-regels nodig bij werken in hitte
In veruit de meeste arbocatalogi en cao's ontbreekt een duidelijke norm om te bepalen wanneer het te heet is om te werken. Dat zegt onderzoeker Jan Popma van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Werknemers worden steeds vaker blootgesteld aan hitte op de werkplek. Dit fenomeen, bekend als hittestress, vormt een risico voor de gezondheid en veiligheid van werknemers. Werkgevers hebben een zorgplicht om deze risico’s te beperken. Dat kan door effectief arbobeleid toe te passen.
Onduidelijk
Popma analyseerde voor het Europese onderzoeksproject ‘ADAPTHEAT’ de afspraken die gelden op brancheniveau in Nederland. Daaruit blijkt dat het onduidelijkheid is wanneer het te warm is om te werken. In het verleden gold een wettelijke grenswaarde, maar die is in 2013 afgeschaft. “Afspraken in arbocatalogi en cao’s vullen deze leegte niet of nauwelijks op”, zegt Popma. “Wanneer er wel grenswaarden genoemd worden, verschillen deze bovendien per catalogus of cao, wat kan leiden tot rechtsongelijkheid en rechtsonzekerheid.”
Er zijn maar weinig catalogi die omschrijven hoe hitte op de werkvloer gemeten moet worden, terwijl daar wel wetenschappelijke overeenstemming over is.
Maatregelen niet toereikend
De in de arbocatalogi voorgestelde maatregelen om de risico’s van hitte te voorkomen of te beperken, zijn volgens Popma ook niet altijd toereikend. ‘’Het accent ligt sterk op persoonlijke bescherming, terwijl echt preventieve maatregelen veel minder voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan aanpassingen aan gebouwen of organisatorische maatregelen zoals tropenroosters.
Op basis van het onderzoek van Popma doet het ADAPTHEAT-project een aantal voorstellen voor een effectief hittebeleid. De arbeidshygiënische strategie is daarbij het uitgangspunt. Hier staan technische oplossingen voorop, zoals koeling op de werkplek. Het gaat ook om organisatorische maatregelen.
Persoonlijke beschermingsmiddelen moeten eerder als sluitstuk van de preventieve aanpak gezien worden.
Redactie: Ook het FNV meldt dat er onvoldoende maatregelen zijn en normen voor het werken tijdens een hittegolf.
De omstandigheden per beroepsgroep en per organisatie zijn zo verschillend, dat ook afspraken in cao's tekort schieten. We willen alles tot op de punt regelen, maar het is vooral de organisatie zelf, die bijtijds roosters moet wijzigen en omstandigheden moet verbeteren. Een taak van HR om de vinger aan de pols te houden.
