Arbobeleid

Inhoud

1. Wettelijk verplicht om Arbobeleid te organiseren
2. Wettelijke verplichtingen werkgever
3. Wettelijke verplichtingen werknemer
4. Arbodiensten
5. Procedure risico inventarisatie; evaluatie (RI&E)
6. Minder strenge RI&E-regels voor kleine werkgever
7. Aanvullende risico-inventarisatie en -evaluatie
8. REACH
9. Gebruikshandleiding
10. Naleving arboregels onder de maat
11. Instemmingsrecht OR bij keuze arbodienst of arbodeskundige
12. RI&E als kernbepaling voor arbozorg
13. Nationale Traploopweek
14. Belinspecties Inspectie SZW
15. De RI&E kan misleidend zijn
16. Kantoorwerkers moeten 2 uur per dag staan
17. Fijnstof: levensgevaarlijk voor werknemers
18. Streep door hoge Arboboetes
19. Toolkit arbobeleid
20. Nederlandse werknemers zitten meer dan 7 uur per dag
21. Beleidsplan 2016: duurzame inzetbaarheid, diversiteit en inclusie
22. Actie tegen kanker door werk
23. Werknemers gebruiken veiligheidsmiddelen niet
24. Gebruik veiligheidsinformatiebladen
25. Werkgevers moeten meer aa
26. Roadmap on Carcinogens nu online
27. Werkplek kantoor steeds gezonder
28. Clean desk policy
29. Maand Van Het Bewegen
30. EVI Groep biedt Arbodienstfranchise
31. Vrije toegang tot bedrijfsarts
32. Gevolgen vernieuwde arbowet voor de werkgever
33. Laagopgeleide werknemers praten mee over gezonde werkplek
34. UWV biedt hulp bij werken met gezondheidsproblemen
35. Werknemers werken vaak ongezond en onveilig
36. Dansen op de werkvloer
37. Geen basiscontract arbodienstverlening? Direct een boete
38. Nationaal Preventieakkoord
39. Met intrinsieke motivatie arbobeleid verankeren
40. Vakblad Arbo met thema duurzame inzetbaarheid
41. Matig Nationaal Preventieakkoord
42. Toepassing nieuwe technologieën voor gezond en veilig werken
43. Implementatie en uitvoering van de gewijzigde Arbowet door bedrijven
44. Verkenning Diversiteit arbeidsrelaties en arbeidsomstandigheden
45. Heeft u uw coronaprotocol al in de RI&E opgenomen?
46. Werkgevers moeten meer aandacht hebben voor oogzorg

Wettelijk verplicht om Arbobeleid te organiseren

• Lijst van gecertificeerde interne en externe bedrijfsgezondheidsdiensten, kortweg Arbodiensten.
• HR Navigator
• BGMagazine

Wettelijke verplichtingen werkgever

Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)

Ziekteverzuimbeleid

Bedrijfshulpverlening (BHV)

Preventiemedewerker

Periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO)

In artikel 18 van de Arbowet staat geschreven 'De werkgever stelt de werknemers periodiek in de gelegenheid een onderzoek te ondergaan, dat erop is gericht de risico's die de arbeid voor de gezondheid van de werknemers met zich brengt zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken.' In de risico-inventarisatie staat omschreven welke (groepen) medewerkers met welke risico's te maken kunnen krijgen in het werk. Uiteraard kunnen organisaties - ook als er geen risico's aanwezig zijn - aan het personeel een Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO) aanbieden.

Een PAGO is geen gezondheidsonderzoek, het doel is eventuele risico's van het werk te voorkomen en te beperken. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een bedrijfsarts, eventueel in dienst van een Arbodienst. Deelname aan de PAGO is vrijwillig*. Alleen als de werknemer dit wil, bespreekt hij de uitkomst van het onderzoek met de werkgever.

* Eind 2005 is het periodiek arbeidsgeneeskundig onderzoek (PAGO) vervangen door de leidraad preventief medisch onderzoek (PMO).

Arbocatalogi

Als opvolger van de Arboconvenanten, bevatten Arbocatalogi per sector afspraken tussen werkgevers en werknemers over meer veilige en gezonde arbeidsomstandigheden. Een Arbocatalogus is begrijpelijk, bevat risico's en oplossingen en is maatwerk. De catalogus beschrijft technieken en manieren, goede praktijken, normen en praktische handleidingen voor veilig en gezond werken. Zie ook Arbocatalogi.

Wettelijke verplichtingen werknemer

1. Arbeidsmiddelen en gevaarlijke stoffen* op een juiste wijze gebruiken.
2. Op arbeidsmiddelen aangebrachte beveiligingen niet veranderen en niet weghalen en deze beveiligingen op de juiste wijze gebruiken.
3. Door de werkgever beschikbaar gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen op een juiste manier gebruiken en op de daarvoor bestemde plaats opbergen.
4. Meewerken aan de voor werknemers georganiseerde instructie (onderricht).
5. De werkgever inlichten over opgemerkte gevaren voor de veiligheid en gezondheid in het bedrijf.
6. De werkgever en andere deskundige personen (preventiemedewerker, bhv'er, arbodienstverlener) indien nodig bijstaan bij de uitvoering van hun verplichtingen.

* Bij het schriftelijk overleg over het Besluit externe veiligheid in verband met het vervoer van gevaarlijke stoffen over transportroutes heeft de VVD een motie ingediend inzake gelijke regelgeving in Nederland en Duitsland voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. (Bron: Gevaarlijkelading, 8 dec. 2014)

Arbodiensten

Taken van de Arbodiensten zijn onder meer de verzuimcontrole, het begeleiden van ziekte en verzuim en de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E), wat inhoudt dat in kaart wordt gebracht welke veiligheids- en gezondheidsrisico's er in een onderneming aanwezig zijn. De Arbodiensten houden ook spreekuur voor werknemers, voeren specifieke medische keuringen* uit en keuren periodiek oudere werknemers of werknemers die regelmatig aan bepaalde gevaren zijn blootgesteld, et cetera. Behalve het handelen dat een arbeidsongeschikte werknemer snel weer beter wordt, is het de een taak van de Arbodienst om arbeidsongeschiktheid te voorkomen, de zogeheten verzuimpreventie. Welke activiteiten precies worden uitgevoerd, wordt tussen de werkgever en de Arbodienst in een (verrichtingen)contract vastgelegd.

Procedure risico inventarisatie & evaluatie (RI&E)

Stap 1

Alle risico's dienen op een lijst voor te komen. De uitvoering kan desgewenst door de Arbodienst/-deskundige worden uitgevoerd. De RI&E moet antwoord geven op de volgende zes vragen: Zijn er in het verleden ongevallen gebeurd in mijn bedrijf? Wat kan er op dit moment fout gaan in mijn bedrijf, zodat ongevallen of verzuim optreden? Hoe groot is de kans dat het gebeurt? Hoe beperk ik een risico? Of de schade als het toch misgaat? Welke maatregelen zijn nodig? En hoe voer ik ze door? Hoe zorg ik dat de maatregelen blijven werken?

Stap 2

Evaluatie. Risico's sorteren; de belangrijkste bovenaan. Volgende stap: alle risico's van de lijst worden in de goede volgorde onder elkaar gezet. Welke risico's zijn het meest dreigend? Zijn er situaties in het bedrijf die wettelijk niet zijn toegestaan? Welke risico's kunnen schade veroorzaken aan de medewerkers, apparaten of het productieproces? Welke risico's zien de medewerkers graag aangepakt? Welke aanpassingen zijn technisch mogelijk, en - ook belangrijk - hoeveel kan worden geïnvesteerd (is er een budget)?

Stap 3

Plan van Aanpak. Wie doet wat, en wanneer? Aan de hand van een activiteitenlijst worden termijnen vastgesteld voor het aanpakken van de risico's in het bedrijf.

Stap 4

De RI&E en plan van aanpak moet worden getoetst door een gecertificeerde Arbodienst/deskundige. Hierna wordt het plan van aanpak uitgevoerd. Dit vergt overleg met de werknemers, de OR of PV. Zijn de aanpassingen gereed, dan moet ook de RI&E hierop weer worden aangepast.

NB: Zie meer en bijgewerkt nieuws over de RI&E onderaan deze subrubriek.

Minder strenge RI&E-regels voor kleine werkgever

Voor kleine werkgevers is het vanaf 1 april 2011 minder ingewikkeld om een risico-inventarisatie & evaluatie (RI&E) op te stellen. De wetswijziging houdt in dat bedrijven met ten hoogste 25 werknemers, die gebruik maken van een door de Stichting van de Arbeid erkend of in de CAO vastgelegd RI&E-instrument, de RI&E niet meer hoeven te laten toetsen door een gecertificeerde arbodienst of arbodeskundige. Ook moeten werkgevers vanaf 1 april 2011 werknemers de mogelijkheid bieden om de RI&E van het bedrijf in te zien.

NB: Zie meer en bijgewerkt nieuws over de RI&E onderaan deze subrubriek.

Aanvullende risico-inventarisatie en -evaluatie

Vanaf eind 2011 is een digitaal instrument beschikbaar waarmee een bedrijf gemakkelijker kan bepalen of het onder de ARIE-regels valt. Dit is de 'aanvullende risico-inventarisatie en -evaluatie' (ARIE) voor bedrijven die veel met gevaarlijke stoffen werken. In Nederland zijn dat er ongeveer vierhonderd, vooral in de chemische industrie. De ARIE-regeling verplicht deze bedrijven onder meer om te zorgen voor:

1. een schriftelijk preventiebeleid;
2. een veiligheidsbeheerssysteem;
3. noodscenario's en;
4. een bedrijfsnoodplan.

REACH

Organisaties die met chemische stoffen werken, hebben te maken met REACH: Registratie, Evaluatie en Autorisatie van Chemische stoffen. REACH is sinds 2007 van kracht binnen de EU, zie antwoorden op gestelde vragen, een begrippenlijst en afkortingen in de brochure op internet.

Gebruikshandleiding

Werken werknemers met gevaarlijke stoffen, machines et cetera, dan is een goede schriftelijke gebruiksaanwijzing of gebruikshandleiding vereist.

Naleving arboregels onder de maat

De naleving van arbozorgvereisten zoals het opstellen van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en het in dienst hebben van een preventiemedewerker is onder de maat. Dat blijkt uit een steekproef van de Inspectie SZW.

Volgens de inspectie is het in de Arbowet beoogde systeem van arbozorg nooit tot volle wasdom gekomen. Ze gaat een nieuwe aanpak ontwikkelen die meer recht doet aan het verschil tussen grote en kleine bedrijven. Uit het onderzoek blijkt dat het nalevingsniveau van de arbozorgvereisten sinds 2006 afneemt. Meer dan de helft van de bedrijven heeft geen risico-inventarisatie opgesteld, al is dat wel verplicht. Vooral kleine bedrijven beschikken niet over plannen om het risico op arbeidsongevallen te beperken. Desondanks moet de oorzaak van de daling van het aantal bedrijven dat de regels naleeft, primair gezocht worden bij de grote ondernemingen veroorzaakt wordt. Kleine bedrijven zien de verplichtingen primair als een administratieve verplichting, of zijn helemaal niet bekend met de regels.

Instemmingsrecht OR bij keuze arbodienst of arbodeskundige

Bedrijven hoeven niet meer aangesloten te zijn bij een arbodienst. Wel moeten zij zich laten ondersteunen door een gecertificeerde arbodeskundige. Deze geeft adviezen over het verbeteren van arbeidsomstandigheden en een zorgvuldige begeleiding van zieke werknemers. Een bedrijf moet zich in elk geval laten bijstaan door een arbodeskundige. Dit kan een bedrijfsarts, arbeidshygienist, veiligheidskundige of arbeids- en organisatiedeskundige zijn. Bedrijven kunnen zelf beslissen of ze de deskundigheid inhuren via een arbodienst (vangnetregeling) of zelf organiseren (maatwerkregeling).
De ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging moet instemmen met de keuze om deskundigheid in te huren via een arbodienst of zelf te organiseren.

RI&E als kernbepaling voor arbozorg

Uit het onderzoek van de Inspectie SZW 'Arbo in Bedrijf 2012' komen belangrijke conclusies naar voren:

1. Slechts een kwart van de bedrijven voldoet aan de vier belangrijkste kernbepalingen van het arbobeleid, te weten het hebben van een RI&E, het hebben van een contract met een arbodienst of andere arbodeskundige, aanwezigheid van bedrijfshulpverlening en het hebben van een preventiemedewerker. Die bedrijven dekken bijna driekwart van de werknemers in Nederland af.
2. Ruim twee derde van de bedrijven in Nederland (waar 36% van de werknemers werken) heeft geen of een onvolledige RI&E.
3. Op vrijwel alle systeemverplichtingen binnen het arbobeleid is de naleving in 2012 verbeterd ten opzichte van 2011.
4. Van de dit jaar onderzochte arbeidsrisico's wordt het risico werkdruk het minst vaak in de RI&E onderkend: slechts een kwart van de bedrijven waar dit risico speelt maakt daar melding van in de RI&E. In totaal heeft 10% van de werknemers in 2012 regelmatig te maken gehad met stress als gevolg van werkdruk. Het kwam voor bij 12% van de bedrijven. Van die bedrijven neemt 90% maatregelen om het risico werkdruk te verminderen.

Nationale Traploopweek

Meer bewegen is gezond en goed voor iedereen. Ook voor werknemers. Daarom wil het Diabetes Fonds samen met het bedrijfsleven, bewegen meer onder de aandacht brengen. Meer bewegen hoeft niet moeilijk te zijn. Door dagelijks de trap te nemen in plaats van de lift, kom je al een heel eind. De Nationale Traploopweek zorgt op een leuke en laagdrempelige manier voor bewustwording bij de Nederlandse werknemers.

De Nationale Traploopweek vond in 2016 plaats van 11 t/m 15 april, in 2017; van 29 september t/m 5 oktober.

Belinspecties Inspectie SZW

De Inspectie zet na een pilotperiode, bel-inspecties in om bedrijven te bevragen naar de preventiemedewerker en de RI&E (2014). Heeft een bedrijf geen preventiemedewerker en/of RI&E, dan benadert de Inspectie het bedrijf verder. Bedrijven die kernbepalingen van de arbozorg niet nakomen krijgen een herinspectie.

De Inspectie checkt een reeks grote bedrijven op de (uitvoering van) arbozorg. Ook voert zij een pilot uit onder startende bedrijven, in samenwerking met Kvk's en ondernemersplatforms. Veel kleinere, startende bedrijven weten namelijk weinig over arboverplichtingen.

De RI&E kan misleidend zijn

De arbowetgeving is onduidelijk en zet bedrijven op het verkeerde been. Momenteel lijkt geen enkel bedrijf de veiligheid en gezondheid voldoende goed te kunnen regelen als gevolg van onduidelijke wetgeving, onvoldoende kwalitatief geborgde RI&E's en het feit dat door de overheid steeds meer lijkt te worden afgerekend op 0% onveiligheid. Het gevolg is een regen van extreem hoge boetes die goedwillende bedrijven eerder demotiveren dan stimuleren.

Meestal wegen deskundigen de zaken die tijdens de RI&E geconstateerd zijn, volgens een bepaalde wegingsmethode, op groottes van de risico's. Ze brengen deze onder in een plan van aanpak om ze in de tijd gefaseerd aan te pakken. Daarbij wordt geadviseerd de grotere risico's het eerst aan te pakken en de kleinere pas later. Een zeer verdedigbare en logische gedachtegang.

Maar als goed naar de wetgeving wordt gekeken, mag eigenlijk helemaal niet zo gewerkt worden. In het Arbobesluit staan veel concrete wettelijke voorschriften beschreven waaraan (gewoon) voldaan moet zijn: niet voldaan moet worden maar voldaan moet zijn. Dit is ook het geval voor die situaties waarbij slechts geringe risico's zouden bestaan als niet aan die wettelijke voorschriften wordt voldaan. Dus deze zaken aan de hand van een plan van aanpak pas later aanpakken, mag niet.

Kantoorwerkers moeten 2 uur per dag staan

Britse experts bevelen kantoorwerkers aan om tenminste twee uur per dag te staan om zo de gevaren van langdurig zitten te ondervangen. Ook in Nederland leeft het besef dat langdurig zitten gezondheidsrisico's met zich meebrengt. Daarom wordt bijvoorbeeld door het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) geadviseerd om regelmatig beweegmomentjes in te lassen. Het Britse advies gaat nu dus een flinke stap verder.

Fijnstof: levensgevaarlijk voor werknemers

Fijnstof is een sluipmoordenaar: elk jaar sterven er wereldwijd 3,2 miljoen mensen aan de schadelijke gevolgen van deze ongezonde deeltjes in de lucht. Ook voor werknemers van uw organisatie is fijnstof levensgevaarlijk.

Uw organisatie is verplicht om werknemers te beschermen tegen overmatige blootstelling aan fijnstof. Dit houdt in elk geval in dat u dit risico moet opnemen in uw risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E). In het bijbehorende plan van aanpak geeft u aan hoe u werknemers beschermt. Houd werkplekken bijvoorbeeld zo veel mogelijk stofvrij, zorg voor voldoende ventilatie en zet kantoorapparaten zoals printers en faxen in een aparte, goed geventileerde ruimte met afzuiging.

Fijnstof valt onder de gevaarlijke stoffen en is een verzamelnaam voor alle deeltjes die zo klein zijn dat ze moeiteloos langs het afweersysteem in de luchtpijp en de longen glippen. Deze deeltjes zijn kleiner zijn dan 2,5 micrometer (0,0025 millimeter) en onzichtbaar voor het blote oog. Toch is fijnstof wel zichtbaar en bijvoorbeeld te ruiken in de vorm van een bruine waas die boven vuile steden hangt. De viezigheid kan leiden tot een beroerte, longkanker, de chronische longaandoening COPD of een hartaanval. (Bron: Rendement, 22 jul. 2015)

Streep door hoge Arboboetes

Het beleid van de minister van SZW is onredelijk en leidt tot onevenredige Arboboetes. Dat is het gevolg van een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 6 mei 2015. Een deel van de boetes zal daarom worden gematigd.

Toolkit arbobeleid

Werkgevers krijgen hulp bij de inrichting van hun arbo- en verzuimbeleid van branchevereniging OVAL. In de toolkit staan de spelregels en ook aan de verschillen tussen de maatwerk- en de vangnetregeling wordt aandacht besteed.

Nederlandse werknemers zitten meer dan 7 uur per dag

Beleidsplan 2016: duurzame inzetbaarheid, diversiteit en inclusie

Duurzame inzetbaarheid, diversiteit en inclusie zijn de hoofdthema's in het beleidsplan 2016 van het A+O fonds Rijk. Het dagelijks bestuur heeft het plan in januari goedgekeurd.

De belangrijkste doelen van het bestuur van het A+O fonds zijn:

• dat de rijksdienst een aantrekkelijke werkgever is met voldoende en goed gekwalificeerde medewerkers;
• een gelijkwaardige arbeidsrelatie waarbij zowel de medewerker als de werkgever verantwoordelijkheid draagt: goed medewerkerschap en goed werkgeverschap;
• dat organisaties oog hebben voor diversiteit en inclusie*, met de nadruk op medewerkers met een arbeidsbeperking;
• effectieve medezeggenschap, voor betrokkenheid van medewerkers en doordachte besluitvorming. Het bestuur verwelkomt initiatieven die leiden tot versterking van de medezeggenschap.

* Geen bekend woord dat Wikipedia als volgt vertaalt: Inclusie betekent de insluiting (opname) in de samenleving van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten.

Actie tegen kanker door werk

Als Europees voorzitter kan Nederland dit voorjaar een cruciale rol spelen in het terugdringen van kanker op het werk. Dat zeggen FNV, CNV en VCP en de Europese vakbond ETUC in een brandbrief die zij op 15 maart 2016 aanboden op het ministerie van SZW. De vakbonden vragen minister Asscher om met strenge Europese grenzen te komen voor 50 kankerverwekkende stoffen. Ze krijgen hierin bijval van de Europese Vakbondskoepel ETUC.

Kanker is momenteel de meest voorkomende aan de werkgebonden doodsoorzaak waardoor in Europa per jaar niet minder dan 100.000 mensen sterven. (Bron: BG Magazine)

Werknemers gebruiken veiligheidsmiddelen niet

Gebruik veiligheidsinformatiebladen 

Bedrijven kunnen hun VIB's (veiligheidsinformatiebladen) controleren op VIB-check.nl. Uit inspecties is gebleken dat de kwaliteit van de VIB's in veel bedrijven niet goed geregeld is. Met de VIB-checklist kunt u vanaf nu zelf gemakkelijk controleren of uw VIB's de juiste informatie bevatten. En vanuit de checklist kunt u de leverancier rechtstreeks mailen en om betere informatie vragen. De aanwezigheid en kwaliteit van de VIB's is ook een aandachtspunt bij de geplande inspecties bij bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen en moeten voldoen aan de REACH-verplichtingen*. (Bron: Inspectie SZW, 9 aug. 2016)

*REACH: Aanvullende risico-inventarisatie en -evaluatie.

Roadmap on Carcinogens nu online

In een gezamenlijke inspanning om de blootstellingen aan kankerverwekkende stoffen op Europese werkplekken te verminderen hebben de voorzitters van de Europese Raad in 2016 (Nederland) en de toekomstig voorzitter van 2018 (Oostenrijk) samen met de Europese Commissie en het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, ETUC en Business Europe de website Roadmap on Carcinogens gelanceerd. (Bron: Min. SZW, 13 okt. 2016)

Werkplek kantoor steeds gezonder

Het binnenklimaat van kantoorgebouwen is de afgelopen jaren verbeterd. In 2012 scoorde 30 procent van de kantoorgebouwen onder de maat, in 2014 was dat percentage 23 procent en in 2016 was in 16 procent van de gevallen het binnenklimaat onvoldoende. Dat concludeert Vereniging Schoonmaak Research (VSR) na onderzoek op 56 kantoorlocaties in Nederland.

Toch zijn er nog twee verbeterpunten:

• Een kwart van de kantoren heeft te weinig frisse lucht
• Het niet naleven van clean-desk levert verontreiniging met micro-organismen (fijnstof) te veroorzaken

(Bron: HR Praktijk,

Clean desk policy

Mede door de toename van het aantal flexplekken voeren steeds meer organisaties een clean desk policy in. Verlaten de werknemers het pand, dan is het bureau leeg. Dat klinkt simpel, maar om het hele kantoor op deze manier te laten werken, kan een behoorlijke uitdaging zijn.

Er zijn verschillende reden waarom een bedrijf voor een clean desk policy kiest: professionele uitstraling, gemakkelijker schoonmaken en vooral ook beveiliging.(Bron: HR-kiosk)

Maand Van Het Bewegen

Uit onderzoek blijkt dat meer sporten en bewegen op nummer 1 staat wat betreft goede voornemens voor 2017. Maar houden we ons hier ook echt aan? Kassa helpt je op weg door in februari a.s. met De Maand Van Het Bewegen te komen. Sluit je alvast aan bij onze online community, waar je vanaf 1 februari tips en tricks krijgt om meer te gaan bewegen.

Red.: het aanbod van acties die het bewegen promoten is legio. Typ plaats/provincie, 'bewegen' en 'maand' in en in de meeste gevallen wordt u beloond.

EVI Groep biedt Arbodienstfranchise

Vrije toegang tot bedrijfsarts

• kan een consult aanvragen voor gezondheidsvragen die in relatie staan met zijn werk
• hoeft niet ziek te zijn voor het consult
• heeft geen toestemming nodig van zijn werkgever

• informeert de werkgever niet over het consult

• betaalt de kosten
• maakt het consult toegankelijk voor de werknemers
• communiceert aan de werknemers dat zij de bedrijfsarts vrij kunnen benaderen

Gevolgen vernieuwde arbowet voor de werkgever

De nieuwe regels hebben gevolgen voor de werkgever, de werknemer, de bedrijfsarts en de preventiemedewerker, maar ook voor de ondernemingsraad (OR) of personeelsvertegenwoordiging (PVT).

AWVN heeft samen met VNO-NCW, MBK Nederland en Oval de wijzigingen en de belangrijkste consequenties hiervan op een rijtje gezet: De vernieuwde arbowet

Laagopgeleide werknemers praten mee over gezonde werkplek

De Universiteit Maastricht gaat onderzoeken hoe je laagopgeleide medewerkers kunt laten meepraten over een gezonde werkplek. Dankzij een ZonMw subsidie van € 600.000 en € 90.000 van het Kenniscentrum voor Sociale Werkgelegenheid SBCM starten twee onderzoeksprojecten op het terrein van gezond werk voor laagopgeleiden. Het gaat om onderzoeken en interventies die zijn gebaseerd op dialoog en participatie.

Sociaaleconomische gezondheidsverschillen in Nederland zijn groot en hardnekkig. Dit vraagt om extra inspanningen voor het verbeteren van de gezondheid van laagopgeleiden op de werkplek. Veel programma's werken echter niet goed voor laagopgeleide werknemers. Ze sluiten niet aan op de behoeften, wensen, leefwereld en cultuur van laagopgeleiden.

Onderzoekers gaan samen met werknemers en werkgevers in twee tot vier arbeidsorganisaties een gereedschapskist ontwikkelen met tools voor de ontwikkeling en implementatie van gezondheidsinterventies die zijn afgestemd op de ervaringen en het perspectief van laagopgeleide werknemers. (Bron: F-Facts, 8 jan 2018)

UWV biedt hulp bij werken met gezondheidsproblemen

Online hulpprogramma’s die mensen met een chronische aandoening helpen om aan het werk te komen of te blijven zijn lastig te vinden. Onderzoeksinstituut Nivel verzamelde daarom samen met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, het RIVM en het Vlaamse JKVG bestaande programma’s binnen één website. Het onderzoek werd uitgevoerd met een onderzoeksubsidie van UWV.

De onderzoekers brachten twintig online zelfmanagementprogramma’s uit Nederland en Vlaanderen in kaart. Uit de analyse hiervan bleek dat de programma’s vooral bedoeld zijn voor mensen met een chronische lichamelijke of psychische aandoening. Voor mensen met een verstandelijke beperking bleken maar twee programma’s beschikbaar. Omdat de programma’s voor mensen met een chronische lichamelijke aandoening verspreid staan over het internet en daardoor lastig te vinden zijn, heeft het Nivel samen met mensen uit de doelgroep de overzichtssite Beter Werken ontwikkeld. (Bron: UWV, 23 feb. 2018)

Werknemers werken vaak ongezond en onveilig

Vandaag de dag is er nog steeds sprake van tekortschietende arbeidsveiligheid. Werknemers werken vaak ongezond en onveilig. Voor hen die het treft zijn de consequenties groot. Bedrijven ondervinden schade en de samenleving als geheel krijgt de torenhoge rekening gepresenteerd. Het is ons gezamenlijk belang dat wie gezond naar het werk gaat ook weer gezond en veilig thuiskomt. Alle reden om arbeidsveiligheid hoog op de agenda te zetten bij werkgevers en werknemers”, zegt Marc Kuipers, inspecteur-generaal van de Inspectie SZW.

Op dinsdag 17 april 2018 publiceerde de Inspectie SZW de Staat van arbeidsveiligheid. De realiteit achter de cijfers over arbeidsongevallen en beroepsziekten. Jaarlijks overlijden er tussen 50 en 70 werknemers als gevolg van een ongeval op het werk. In 2017 stijgt het aantal ongevalsonderzoeken door de Inspectie SZW met 7 procent naar ruim 2.500. In 2016 overlijden meer dan 4.000 werknemers als gevolg van een beroepsziekte.

Dansen op de werkvloer

Bewegen op de werkvloer wordt zo langzamerhand als de norm gezien; zit-stabureaus, fietsstoelen en rondjes wandelen tijdens de lunch. Danswetenschapper Jacqueline de Kuijper en organisatiewetenschapper Sophie Verdaasdonk gaan nog verder: onder de noemer Dance to the people organiseren ze trainingen en seminars voor bedrijven. Want dansen mag dan klinken als iets om te doen in de discotheek, het heeft ook zakelijke voordelen.

Oxford University deed een experiment met virtual reality waarin deelnemers virtueel gingen dansen met iemand. In de ene groep danste de ander in hetzelfde ritme, in de andere met een vertraging. Wie hetzelfde ritme aanhield in de dans, vind je aardiger, daarmee ben je vertrouwd. (Bron en meer voorbeelden: MT, 16 jun. 2018)

Geen basiscontract arbodienstverlening? Direct een boete

Als het gaat om het gezond en fit houden van werkend Nederland zijn werkgevers, werknemers en dienstverleners gebaat bij duidelijke afspraken. Er is een grote diversiteit aan contracten tussen arbodienstverleners, bedrijfsartsen en werkgevers. Contracten zijn vaak onvolledig of bevatten maar weinig voorzieningen, wat kan leiden tot ontoereikende arbozorg. Meer aandacht voor preventie is nodig. De overheid heeft daarom het basiscontract geïntroduceerd.

Als het gaat om het gezond en fit houden van werkend Nederland zijn werkgevers, werknemers en dienstverleners gebaat bij duidelijke afspraken. Iedere werkgever moet daarom beschikken over een eigen overeenkomst met een arbodienst of bedrijfsarts: het basiscontract.
In het basiscontract worden werkafspraken gemaakt voor de taken waarvoor de werkgever zich volgens de Arbowet moet laten bijstaan door kerndeskundigen. Er zijn drie verschillende basiscontracten:

Basiscontract & vangnetregeling

In de meeste gevallen zal de werkgever een basiscontract sluiten met een gecertificeerde arbodienst. De werkgever maakt dan gebruik van de vangnetregeling. Bij de vangnetregeling sluit de werkgever hiervoor een contract af met één gecertificeerde arbodienst. De arbodienst kan vervolgens verschillende kerndeskundigen inzetten die de werkgever ondersteunen.

Basiscontract & maatwerkregeling

In sommige situaties kan de werkgever zelf bepalen wie hem ondersteunt bij de uitvoering van zijn taken volgens de Arbowet. De werkgever organiseert het arbo- en verzuimbeleid dan via een maatwerkregeling. Dit kan op verschillende manieren: de werkgever kan bijvoorbeeld zelfstandige bedrijfsartsen (of andere kerndeskundigen) extern inhuren, de kerndeskundigen via een arbodienst inschakelen, of een combinatie daarvan. Let op: bij de maatwerkregeling is de hulp van in ieder geval één bedrijfsarts – die de wettelijke arbotaken uitvoert – verplicht.

Basispluscontract

In het basiscontract worden werkafspraken gemaakt voor de taken waarbij de werkgever zich volgens de Arbowet moet laten bijstaan door kerndeskundigen.

Inhoud basiscontract

In het basiscontract worden werkafspraken gemaakt voor de taken waarvoor de werkgever zich volgens de Arbowet moet laten bijstaan door kerndeskundigen. Om ervoor te zorgen dat de kerndeskundigen op professionele wijze hun werk kunnen doen, moeten ook hierover werkafspraken worden vastgelegd in het basiscontract.

Werkgevers moeten zich door kerndeskundigen laten bijstaan bij het uitvoeren van taken op het gebied van preventie en bescherming. De kerndeskundigen zijn de bedrijfsarts, de veiligheidskundige, de arbeidshygiënist en de arbeids- en organisatiedeskundige. De werkgever moet zich laten bijstaan bij de uitvoering van de volgende taken:

• Ziekteverzuimbegeleiding
• Toetsen van en adviseren over de risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E).
• Periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO)
• Aanstellingskeuring
• Toegang tot de bedrijfsarts

Om ervoor te zorgen dat de kerndeskundigen op professionele wijze hun werk kunnen doen, worden daarover werkafspraken vastgelegd in het basiscontract. In het basiscontract moeten de volgende punten zijn opgenomen:

• Overleg met OR en preventiemedewerker
• Bezoek aan de werkplek
• Second opinion
• Klachtenprocedure
• Melden beroepsziekten
• Advisering over preventie

De Inspectie SZW kan bij het ontbreken van een basiscontract of onderdelen daarvan handhavend optreden*. (Bron en meer: Arboportaal, 15 aug. 2018)

* Redactie: Met ander woorden 'per direct een boete opleggen'. Lees in dit verband ook 'Direct een boete zonder basiscontract arbodienstverlening' van BG Magazine.

Nationaal Preventieakkoord

Met het Nationaal Preventieakkoord gaan meer dan 70 partijen samen aan de slag om Nederland gezonder te maken en gezondheidsverschillen te verkleinen. Het akkoord bestaat uit een uitgebreid pakket aan afspraken en maatregelen over het terugdringen van roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik. Met vereende krachten willen de deelnemers onder andere bereiken dat er in 2040 een rookvrije generatie is ontstaan, dat jongeren en zwangeren geen alcohol drinken, iedereen veel bewuster is van de risico’s van alcohol en dat het aantal mensen met overgewicht daalt in plaats van stijgt.

Namens het kabinet stuurt staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het Nationaal Preventieakkoord naar de Tweede Kamer. (Bron: Rijksoverheid, 23 nov. 2018)

Met intrinsieke motivatie arbobeleid verankeren

Het heeft weinig zin om veilig en gezond gedrag af te dwingen. Daar komen arboprofessionals snel achter: duwen helpt niet. Wat wél helpt is het opwekken van intrinsieke motivatie: arbobeleid verankeren van binnenuit. Maar hoe doe je dat?

De werkgever van het bouwbedrijf had het goed voor elkaar. Want in één klap had hij het dieet van zijn medewerkers drastisch veranderd, en wel ten goede. In de hele kantine was geen kroket meer te bekennen, tot zover het oog reikte zag je salades. Die medewerkers, die aten voortaan gezond.
Goede actie toch? Nou nee, zegt adviseur en onderzoeker Arjella van Scheppingen. “Die medewerkers daar gingen gigantisch met hun hakken in het zand. Sterker nog, ze organiseerden een grootscheepse actie: red de kroket. Zo zie je maar: je kunt geen veilig en gezond gedrag bevorderen door alleen maar duwen. Je moet gebruik maken van intrinsieke motivatie.” (Bron en hoe het dan wel moet: Arbo Online, 15 feb. 2019)

Vakblad Arbo met thema duurzame inzetbaarheid

De maart-editie 2019 van Vakblad Arbo is verschenen. Dit nummer heeft als thema duurzame inzetbaarheid. Wat is de stand van zaken? Bij lang niet alle werknemers lijkt het van de grond te komen. Daar is wat aan te doen. Zit de werknemer wel op de juist plek? Heeft hij de juiste hulpmiddelen? En vooral: communiceert u als professional wel optimaal met de werkvloer?

In het vakblad treft de lezer een keur van artikelen aan waarbij de duurzame inzetbaarheid centraal staat. Enkele van de uiteenlopende onderwerpen:

• Doe werk dat u ligt.
• Hoe houden de ambulancediensten fysieke belasting binnen de perken?
• Na ernstige arbeidsongevallen is er vaak gerommel met bewijsmateriaal.
• Wat is een goede stoel in een heftruck?

Om de artikelen te lezen is een proefabonnement op het vakblad Arbo noodzakelijk. (Bron: Arbo Online, 12 mrt. 2019)

Matig Nationaal Preventieakkoord

Staatsecretaris Blokhuis sloot het Nationaal Preventieakkoord met maatregelen om het roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik te bestrijden. Aan dezelfde onderhandelingstafel zaten ook 70 maatschappelijke organisaties en bedrijven die geld verdienen aan zaken die nu bestreden moeten worden. Gevolg, veel gespraat en weinig concrete maatregelen, op een paar punten na om niet op te vallen.

Een uitzondering betrof het bestrijden van het roken. Aan de onderhandelingstafel zat dit keer geen organisatie die daarvan moet leven. En dat hielp, er zijn afspraken gemaakt die niet misselijk zijn.

Nawoord van de heer Blokhuis: „De grootste winst is dat er een beweging op gang is gekomen. Wie had een aantal jaar geleden kunnen denken dat we met zoveel partijen om de tafel zouden zitten om Nederland gezonder te maken.”

Toepassing nieuwe technologieën voor gezond en veilig werken

De concentratie van een gevaarlijke stof meten in de urine van werknemers. Een app die bij een werknemer in een fabriekshal het risico op gehoorschade meet. Staatssecretaris van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft de SER op 2 april 2019 om advies gevraagd over de bijdrage van dergelijke technologieën aan gezond en veilig werken.

Ter voorbereiding op deze aanvraag aan de SER heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een rapport geschreven over biomonitoring en sensoring.

Implementatie en uitvoering van de gewijzigde Arbowet door bedrijven

Werkgevers en arbodienstverleners kregen tot 1 juli 2018 de tijd om de vernieuwingen in de Arbowet te implementeren. De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid ziet toe op de naleving van de Arbowet. De Inspectie SZW had behoefte aan inzicht in de wijze waarop bedrijven de nieuwe wetgeving invoeren en uitvoeren. Panteia voerde samen met De Beleidsonderzoekers een kwalitatief onderzoek uit om dit in beeld te brengen.

In het onderzoek over 2018 zegt Panteia onder meer:

• De hoofdconclusie van ons onderzoek is dat de mate waarin bedrijven de wetswijzigingen implementeren sterk verschilt en het beoogde doel - meer preventie en betrokkenheid van werkgevers en werknemers - nog niet altijd behaald wordt.
• Een deel van de bedrijven kent de wetswijziging niet of geeft weinig prioriteit aan arbeidsgerelateerde zorg, met als gevolg dat de verplichtingen niet worden geïmplementeerd.
• Een ander deel heeft naar aanleiding van wetswijziging het contract met de arbodienstverlener aangepast, maar werknemers daarbij niet betrokken en in de praktijk geen invulling geven aan de nieuwe elementen.
• Weer een ander deel van de bedrijven voldeed grotendeels al aan de verplichtingen.

Verkenning Diversiteit arbeidsrelaties en arbeidsomstandigheden

In de Arbowet en Arbeidstijdenwet staat dat veiligheidsmaatregelen zoals beschermende kleding of toegang tot een bedrijfsarts voor alle werkenden gelden. Ongeacht de vorm van het arbeidscontract. Maar de praktijk is vaak anders. Een groeiend aantal mensen heeft een flexcontract of is zelfstandige. Zulke verschillende arbeidscontracten kunnen leiden tot onduidelijkheden over de regels voor gezond en veilig werken. Werknemers én werkgevers moeten weten wat hun rechten en plichten zijn, én de wet naleven, zegt de SER in de verkenning “Diversiteit arbeidsrelaties en arbeidsomstandigheden” (Bron: SER, 13 dec. 2019)




NB: Meer en aangepaste gegevens over RI&E treft u aan op de site van Ondernemen Met Personeel, d.d. 11 feb. 2020.

Heeft u uw coronaprotocol al in de RI&E opgenomen?

Sociale partners hebben coronaprotocollen opgesteld voor hun sector. Daarin geven zij aan welke maatregelen zij in hun sector of branche nemen om besmetting met het coronavirus te voorkomen. Een coronaprotocol heeft echter geen juridische status binnen de Arbeidsomstandighedenwet. Bron: Arbo beleid, 6 augustus 2020)

Redactie: geen jurische status, Inspectie SZW kan feitelijk niets doen, dus ook geen boete. Gevraagd om een oordeel zit de kantonrechter met lege handen. Het ministerie SZW moet haast maken met haar wetsvoorstel.
 

Werkgevers moeten meer aandacht hebben voor goede oogzorg werknemers

Oogklachten met 73% toegenomen door thuiswerken

Het afgelopen jaar is het beeldschermgebruik bij bijna de helft van de thuiswerkers met gemiddeld 3 uur extra per dag omhoog gegaan. Hierdoor zijn bestaande oogklachten met 73% toegenomen zo blijkt uit onderzoek* van optiekketen GrandVision Benelux. Volgens de Arbowet is het de plicht van werkgevers om hier actie op te ondernemen, echter is dit vaak onbekend bij hen. Daarom roept de opticien op tot meer aandacht onder werkgevers voor goede oogzorg voor werknemers.

Gezondheid medewerkers staat voorop
Gezien de toename van het beeldschermwerk is het extra belangrijk om als werkgever ervoor te zorgen dat dit geen gevaar oplevert voor de veiligheid en gezondheid van de werknemers. Dit is volgens de Arbowet ook verplicht. Zo ook het regelmatig laten checken van de ogen van werknemers, of wanneer er klachten zijn. Het is dan ook aan de werkgevers om hun werknemers een vergoeding aan te bieden om een beeldschermbril aan te schaffen als dit nodig is. Werknemers kunnen hier al aanspraak op maken als zij meer dan 2 uur per dag achter een beeldscherm werken.