Grensarbeider

Inhoud

1. Definitie
2. Sociale verzekeringen
3. Deskundigenoordeel
4. Pensioen
5. Meer informatie
6. 80 duizend werknemers uit België en Duitsland
7. Weinig Nederlanders kiezen voor baan in buurland
8. Nieuw belastingverdrag Nederland-Duitsland
9. Belgisch of Duits loon omrekenen naar Nederlands loon
10. Nederduitse ontslagvergoedingen: dubbele (niet-)heffing nog steeds mogelijk
11. Overeenkomst met Duitsland over compensatieregeling grensarbeiders
12. Meer werk en hogere lonen mogelijk in Nederlandse grensregio
13. Maak van grenswerker een expat
14. Nederlandse expatregeling grenswerkers heeft geen effect
15. Vlaamse en Nederlandse arbeidsmarkten beperkt verbonden
16. Nieuwe regels uitlenen werknemers in Duitsland
17. Beperking heffingskorting pakt nadelig uit voor grensarbeiders
18. Wonen in Nederland, werken in het buitenland. Waar betaal ik dan belasting?
19. Geen sociale verzekering in woonland bij weinig arbeid daar
20. Kamervragen over dubbele belastingheffing pensioenen van grensarbeiders uit België
21. Grenswerkers in de problemen met Duitse en Nederlandse fiscus
22. Cijfers grensarbeid
23. Uurloon grensgebieden hoogst in België
24. Werken in Nederland en sociaal verzekerd in het buitenland
25. Erkenningsplicht nodig bij uitzenden in België
26. 8 duizend zorgwerknemers in grenspendel met Duitsland en België
27. Meer coördinatie EU grensoverschrijdend werken
28. Fiscaal akkoord Nederland en België over grenswerkers ivm coronavirus
29. Akkoord Nederland België coronacrisis 8 mei 2020
30. Artikel: COVID-19: Afspraken Duitsland en Nederland inzake toerekening van inkomsten bij grensarbeiders
31. Grensarbeid naar en vanuit België blijft mogelijk
32. Afspraken met België over grensarbeiders verlengd
33. Wanneer heeft u een A1 verklaring nodig?
34. Afspraken met Duitsland over grensarbeid tijdens de coronacrisis verlengd
35. Moeten grensarbeiders ook in quarantaine?
36. Minister Koolmees intensiveert samenwerking over arbeidsmigranten met Noordrijn-Westfalen
37. Stichting grensarbeid
38. Afspraken met België over grensarbeid verlengd tot 1 juli 2021
39. Afspraken met Duitsland over grensarbeid tijdens de coronacrisis 
40. Thuiswerken en grensarbeid: maatregelen verlengd
41. Afspraken fiscale behandeling thuiswerkdagen grensarbeider verlengd
42. Overeenkomst met Belgie over grensarbeiders
43. Ruim 86 duizend mensen werken in Nederland en wonen in Duitsland of België

---

Definitie​

​Een grensarbeider is een werknemer of zelfstandige die zijn beroep uitoefent in een andere lidstaat dan die waar hij woont en waarheen hij ten minste eenmaal per week terugkeert. De meest voorkomende situatie in Nederland is dat iemand in Nederland woont en in Duitsland of België werkt, of andersom.

Sociale verzekeringen

Een grensarbeider is in principe verzekerd voor de sociale verzekeringen in het land waar hij werkt, het zogeheten werklandbeginsel. Nederlanders die in verschillende landen van de Europese Unie (EU) werken, vallen onder de sociale wetgeving van een land. Dat voorkomt dat mensen dubbele premies moeten betalen of niet verzekerd zijn voor de sociale verzekeringen.

Het werklandbeginsel geldt sinds 1 mei 2010. Dit geldt zowel voor grensarbeiders die in Nederland komen werken, als voor de omgekeerde situatie. Wel zijn er enkele speciale regels in verband met de ziekteverzekering en de werkloosheidsuitkering van toepassing. Voor de verstrekkingen bij ziekte of een arbeidsongeval kan een grensarbeider kiezen of hij een verstrekking ontvangt van de lidstaat waar hij woont, of waar hij werkt. Als hij gepensioneerd wordt, verliest hij de status van grensarbeider en heeft hij dus geen recht meer op de verstrekkingen bij ziekte in de lidstaat waar hij vroeger werkte.

Deskundigenoordeel

Een werknemer kan in Nederland werken, maar in het buitenland wonen. Bij ziekte kan deze werknemer een legitiem deskundigenoordeel aanvragen in het land waar hij woont, ofwel zijn woonland. Dit bleek in februari 2014 uit een uitspraak van het gerechtshof in ’s-Hertogenbosch, Zaaknummer HD 200.119.516_01.
 

Pensioen

De grensarbeider ontvangt een afzonderlijk pensioen van elke lidstaat waar hij ten minste een jaar verzekerd was.

Meer informatie

Meer informatie over grensarbeid is verkrijgbaar bij het Bureau voor Belgische Zaken en het Bureau voor Duitse Zaken en de website van het samenwerkingsnetwerk van de Openbare Diensten voor Arbeidsbemiddeling van de Europese Economische Ruimte (EURES)

Zie ook www.grensinfopunt.nl, www.svb.nl en www.grensarbeid.nl. 

80 duizend werknemers uit België en Duitsland

Ruim 40 duizend werknemers werken in Nederland maar wonen in Duitsland. De meesten werken in gemeenten vlak over de grens. Het betreft hier zowel Duitsers als Nederlanders die in Duitsland wonen. Een op de drie is werkzaam in de zakelijke dienstverlening. Bijna een kwart van hen werkt in Overijssel (24 procent), een kwart in Limburg en bijna een kwart in Gelderland. In Groningen en Drenthe ligt dit aandeel veel lager (2 procent en 4 procent). De meesten werken in gemeenten vlak over de grens. Enschede en Venlo trekken zo’n 3 tot 5 duizend in Duitsland wonende werknemers.

Een stroom van vrijwel dezelfde omvang komt uit België. Van de ongeveer 40 duizend personen die naar Nederland pendelen om te werken, werkt 40 procent in Limburg en 38 procent in Noord-Brabant. Slechts een klein aantal werkt in Zeeland. De meeste werknemers werken in Maastricht: meer dan 8 duizend Belgen of in België wonende Nederlanders. Naar Eindhoven en Sittard-Geleen gaan ruim 2 duizend werknemers. De industrie is voor de Belgiëpendelaars met ruim 7 duizend werkenden de belangrijkste sector. (Bron: CBS, 17 apr. 2015)

Weinig Nederlanders kiezen voor baan in buurland

De grenzen tussen Nederland en de buurlanden werken belemmerend voor de arbeidsmarkten in de grensgebieden. Per dag pendelen bijna100 duizend werknemers tussen Nederland en Duitsland of België en omgekeerd. Gezien het aantal banen en inwoners in de grensregio’s is dat weinig. Toch zullen niet alle regionale arbeidsmarkten langs de grens evenveel profiteren van het wegnemen van de belemmeringen. Meer open grenzen zijn vooral gunstig voor regio’s waar de banen over de grens goed aansluiten bij de kennis en vaardigheden van de werknemers. (Bron: CBS / PBL, 21 juli 2015)

Nieuw belastingverdrag Nederland-Duitsland

Er is een nieuw belastingverdrag tussen Nederland en Duitsland getekend. Dit verdrag zal op 1 januari 2016 in werking treden. Met deze afspraken kan worden vastgesteld welk land het recht heeft belastingen te heffen.

Aangezien deze afspreken mogelijk een financieel nadeel hebben, kan er voor gekozen worden gebruik te maken van een overgangsrecht voor belastingjaar 2016. Naast het overgangsrecht is er nog een specifieke overgangsregeling van 6 jaar voorgesteld voor pensioen, lijfrente of sociale zekerheidsuitkeringen. Op deze uitkeringen is tijdelijk een lager belastingtarief van toepassing. Het tariefpercentage loopt geleidelijk op.

Belgisch of Duits loon omrekenen naar Nederlands loon

De Belastingdienst meldt dat personen die in 2015 in Nederland woonden en werkten het buitenland, de niet-Nederlandse inkomsten in Nederland moeten aangeven, ook al betaalden zij belasting in dat andere land.

De Belastingdienst heeft een online rekentool gemaakt waarmee men Belgisch of Duits loon kan omrekenen naar Nederlands loon. De uitkomst van de berekening kan men invullen op de aangifte 2015.

Nederduitse ontslagvergoedingen: dubbele (niet-)heffing nog steeds mogelijk.

Met de komst van het nieuwe belastingverdrag gaat Nederland voor verdeling van het heffingsrecht over ontslagvergoedingen uit van het nieuwe OESO-commentaar. Of Duitsland deze visie volgt is onzeker, het probleem van dubbele heffing of heffingsvacuüm blijft dan bestaan. (Bron: Taxence, 30 mrt. 2016)

Overeenkomst met Duitsland over compensatieregeling grensarbeiders

Het Belastingverdrag Nederland-Duitsland van 2012 bevat een compensatieregeling voor de grensarbeider die inwoner is van Nederland en loon verkrijgt uit Duitsland dat in Duitsland mag worden belast. Doel van deze compensatieregeling is dat de grensarbeider zijn eventuele aftrekposten in Nederland kan vergelden. De compensatieregeling is van toepassing met ingang van belastingjaar 2016.

Duitse sociale premies tellen voor grensarbeiders die in Duitsland werken niet mee bij de berekening van de vermindering die zij kunnen krijgen op grond van de compensatieregeling. De Duitse sociale premies zijn niet vergelijkbaar met de Nederlandse premie volksverzekeringen. Dit is in lijn met de toepassing van de compensatieregeling voor de grensarbeiders die in België werken. (Bronnen: Taxence en Staatcourant, 15 juni 2016)

Meer werk en hogere lonen mogelijk in Nederlandse grensregio

Als het zou lukken om de grensbelemmeringen volledig weg te nemen, dan zou dat in het minst gunstige geval 7 duizend Nederlanders een baan opleveren, in het meest gunstige geval levert het 42 duizend mensen een baan op. Ook zou het jaarloon van een gemiddelde voltijdbaan in grensprovincies dan toenemen met 140 euro. In het minst gunstige geval gaat het om jaarlijks 30 euro meer loon. Obstakels om aan de andere kant van de grens te werken, blijken in de praktijk moeilijk weg te nemen.

Op dit moment vormt de grens nog een barrière voor de arbeidsmarkt in de grensregio. De barrière ontstaat bijvoorbeeld door taal- en cultuurverschillen met de andere landen en het feit dat buitenlandse werkgevers Nederlandse diploma’s niet altijd erkennen. Deze belemmeringen voorkomen dat werknemers de juiste werkgever kunnen vinden, en andersom. Bedrijven en werknemers zijn daardoor minder productief. Dit vertaalt zich in een lagere werkgelegenheid en lagere lonen. Als deze belemmeringen echter worden weggenomen, groeit de productiviteit in de regio. Zo ontstaan nieuwe banen en stijgen de lonen.

Vooral de Duitse grens vormt nu een belemmering voor de arbeidsmarkt, meer dan de Belgische. Dit kan te maken hebben met het feit dat men in Duitsland een andere taal spreekt en in Vlaanderen niet. Langs de Duitse grens is daarom in potentie ook meer te winnen. Verder kunnen gebieden nabij buitenlandse steden vooruitgang boeken, omdat in steden veel werkgevers te vinden zijn. (Bron: CPB, nov. 2016)

Maak van grenswerker een expat

Behandel mensen die in de grensregio wonen en over de grens werken als expats. Geef ze hetzelfde belastingvoordeel en zorg dat hun sociale zekerheid goed is geregeld. Die boodschap geven de provincies Groningen, Drenthe, Overijssel en Gelderland maandag mee aan de ministers Kamp (Economische Zaken) en Plasterk (Binnenlandse Zaken).

Volgens het Centraal Plan Bureau (CPB) kan het plan zorgen voor 40.000 nieuwe banen. Het actieplan is het resultaat van samenwerking tussen ministeries, provincies, grensgemeenten, het midden- en kleinbedrijf en de Vereniging Nederlandse Gemeenten. In het plan zijn veertig punten opgesomd om belemmeringen voor werken en leren over de grens weg te nemen.

Grenswerkers kunnen nu niet deelnemen aan een Nederlands pensioenfonds. Ook hebben ze meestal geen recht op WW als ze werkloos worden. In het buitenland wordt ziekengeld netto uitbetaald, maar daarover wordt in Nederland weer belasting geheven. De grensregio biedt volop kansen op werk, maar dan moeten de verschillen in belastingen, verzekeringen en sociale zekerheid verdwijnen, stellen de provincies. (Bron: RTVNoord, 30 jan. 2017)

Nederlandse expatregeling grenswerkers heeft geen effect

Een Nederlandse expatregeling in de loon- of inkomstenbelastingsfeer zal geen effect hebben op grenswerkers die werkzaam zijn in een ander land en alleen in dat werkland belasting op arbeid betalen.

Dat schrijft minister Plasterk van BZK in een Kamerbrief waarin hij vragen beantwoordt van de PvdA over het bericht ‘Geef grenswerkers belastingkorting’. Om ervoor te zorgen dat grenswerkers zo min mogelijk nadeel ondervinden door verschillen in belastingheffing zijn er compensatieregelingen in de belastingverdragen met België en Duitsland opgenomen. (Bron: Accountancy Week, 17 feb. 2017)

Vlaamse en Nederlandse arbeidsmarkten beperkt verbonden

De arbeidsmarkten van Vlaanderen en Nederland zijn in het grensgebied deels met elkaar vervlochten. Vooral in de Nederlandse regio’s Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen werken relatief veel grenspendelaars. Wel verschilt de structuur van de arbeidsmarkten aan weerszijden van de grens, bijvoorbeeld in arbeidsdeelname en contractvorm.

Circa 9 duizend personen die in Nederland wonen, werkten in 2014 in de Belgische grensstreek. Andersom zijn dat er 31 duizend. Inwoners van België werken vaker in Nederland dan vice versa. Vooral in de Nederlandse regio’s Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen is grenspendel een factor van betekenis. Ongeveer 5 procent van de werknemers daar woonde in 2014 in België. (BronL CBS, 15 mrt. 2017)

Nieuwe regels voor het uitlenen van werknemers in Duitsland

Wie in Duitsland werknemers wil uitlenen aan derden heeft hiervoor een uitleenvergunning nodig. Vanaf 1 april 2017 gelden er nieuwe wettelijke regels voor het uitzenden en uitlenen van werknemers in Duitsland. (Vakblad over de grens)

Beperking heffingskorting pakt nadelig uit voor grensarbeiders

Het plan van het kabinet om de heffingskortingen in de inkomstenbelasting voor buitenlandse belastingplichtigen te beperken heeft tot onbegrip geleid bij de Belgische vakbond ACV.

Belgen en Duitsers zullen vanaf 2019 minder snel de grens oversteken om in Nederland te gaan werken. Zij moeten dan meer moeite doen om aanspraak te maken op de heffingskortingen in de Nederlandse inkomstenbelasting. Dat benadeelt niet alleen de grensarbeiders maar pakt ook slecht uit voor Nederlandse werkgevers, waarschuwt de grootste vakbond in België, de ACV. (Bron: Tax Live, 11 dec. 2017)

Wonen in Nederland, werken in het buitenland. Waar betaal ik dan belasting?

Als een Nederlandse werknemer grensoverschrijdende arbeid verricht zal Nederland als woonland over het ‘wereldinkomen’ belasting heffen. Als Nederland met het werkland een belastingverdrag heeft gesloten mag het werkland in bepaalde situaties belasting heffen over de arbeidsbeloning. Nederland verleent hierover dan een korting. Het werkland heft belasting als aan minimaal één van de volgende drie voorwaarden is voldaan:

• De werknemer is fysiek aanwezig in het werkland gedurende meer dan 183 dagen in het jaar
• De beloning die de werknemer ontvangt, wordt betaald door of namens een werkgever in het werkland
• De beloning die de werknemer ontvangt, komt ten laste van een vaste inrichting die zijn (Nederlands) werkgever heeft in het werkland

Deze drie voorwaarden lijken duidelijk, maar kunnen toch anders worden geïnterpreteerd. (Bron en meer: Flynth, 11 dec. 2017)

Geen sociale verzekering in woonland bij weinig arbeid daar

Een Nederlander woonde in België. Hij was in dienstbetrekking werkzaam bij een in Nederland gevestigde werkgever als accountmanager/relatiemanager telecommunicatie. Hij werkte voornamelijk in Nederland. Hij werkte daarnaast ook regelmatig thuis in België en was tijd kwijt met het bezoeken van in België woonachtige cliënten. In geschil was of de werknemer verzekerd was voor de sociale verzekeringen in Nederland, nu hij ook in België werkzaamheden verrichtte.

De Hoge Raad oordeelde dat de man in Nederland sociaal was verzekerd en niet (ook) in België, Zie jurisprudentie d.d. 19 jan. 2018)

Kamervragen dubbele belastingheffing over pensioenen van grensarbeiders uit België

Staatssecretaris Snel van Financiën schrijft in antwoord op Kamervragen dat belastingheffing voor inwoners van België die een pensioen uit Nederland ontvangen kan leiden tot dubbele belastingheffing als België deze pensioenen ook in de heffing betrekt. Deze situatie is onwenselijk. Daarom vindt op korte termijn een overleg plaats tussen Nederland en België om te komen tot een passende oplossing. (Bron: Rijksoverheid, 9 feb. 2018)

Nederland treedt terug als België aantoont dat het uit Nederland afkomstige pensioen feitelijk en tegen het reguliere tarief in de belastingheffing wordt betrokken. Deze en andere afspraken zijn op 5 maart door de Belgische minister Van Overtveldt en staatssecretaris Snel van Financiën bestendig in een overeenkomst. Op basis van deze overeenkomst en na ontvangst van de relevante informatie van België kan de Belastingdienst op korte termijn de ontstane situaties van dubbele heffing ongedaan maken. (Bron: VVP, 9 mrt. 2018)

¹ Staatssecretaris Snel van Financiën heeft de Tweede Kamer meegedeeld dat hij later dan toegezegd schriftelijke vragen over grenswerkers zal beantwoorden. Voor de beantwoording is meer tijd nodig gelet op de benodigde afstemming met de Belastingdienst, aldus de bewindsman in een zogeheten ‘uitstelbrief’.

Grenswerkers in de problemen met Duitse en Nederlandse fiscus

Steeds meer bedrijven en Nederlanders die in Duitsland werken komen klem te zitten tussen de belastingdiensten van beide landen, meldt dagblad de Gelderlander. Volgens accountantskantoor Flynth, dat een aantal vestigingen in de grensstreek heeft, komen veel Nederlanders in de problemen door bijvoorbeeld dubbele aanslagen voor de loon- of inkomstenbelasting. In extreme gevallen zou zelfs een hogere belasting dan het inkomen moeten worden betaald.

De toename van de problemen wordt veroorzaakt doordat steeds meer Nederlanders over de grens werken. Ook de Nederlandse consul in het Duitse Kleef, Freddy Heinzel, constateert een groei van het aantal probleemgevallen. Volgens Heinzel zorgen vooral de BTW-afdracht en de ondernemersbelasting voor problemen. Werknemers en bedrijven zijn vaak onvoldoende op de hoogte van het belastingconvenant tussen Nederland en Duitsland waarmee dubbele belastingaanslagen moeten worden voorkomen. Vanwege die onbekendheid gaat het vaak mis. (Bronnen: Flynth en Accountancy Van Morgen, 10 apr. 2018)

NB: Staatssecretaris Snel van Financiën heeft de Tweede Kamer over de (mogelijke) problemen meegedeeld dat die z.i. niet reëel zijn. Lees zijn antwoord d.d 31 mei 2018.

Cijfers grensarbeid

Van de 7,7 miljoen werknemersbanen die Nederland in december 2016 telde, werd ongeveer 1% vervuld door werknemers die in België of Duitsland woonden. Het gaat om 40.000 werknemers die in België woonden en 38.000 die pendelden vanuit Duitsland. In veel gevallen hadden ze de Nederlandse nationaliteit. (Bron en meer cijfers: Loonzaken & CBS, 6 nov. 2018)

Uurloon grensgebieden hoogst in België

In de gebieden langs de Nederlandse grens worden de hoogste uurlonen betaald in België. Vrijwel overal zijn de uurlonen in de Nederlandse grensgebieden lager dan aan de andere kant van de grens. Alleen aan de grens met het Duitse Nedersaksen is dat andersom. (Bron; CBS, 28 mei 2019)

Werken in Nederland en sociaal verzekerd in het buitenland

De EG-Verordening 883/2004 bepaalt dat een werknemer slechts in één lidstaat sociaal verzekerd is (het exclusiviteitsbeginsel). De werknemer is in beginsel sociaal verzekerd in de lidstaat waar hij zijn werkzaamheden uitoefent: het werklandbeginsel. Echter, wanneer de werknemer ook in de woonstaat werkt, kan de socialezekerheidswetgeving van de woonstaat van toepassing zijn op de dienstbetrekking die in werkstaat wordt uitgeoefend. In artikel 13, lid 1, onderdeel a, van de EG- Verordening 883/2004 is s bepaald dat ‘Op degene die in twee of meer lidstaten werkzaamheden in loondienst pleegt te verrichten, is van toepassing de wetgeving van de lidstaat waar hij woont, indien hij op dit grondgebied een substantieel gedeelte van zijn werkzaamheden verricht.’ Met ‘een substantieel gedeelte’ wordt in de regel verstaan ‘minstens 25%’.

Erkenningsplicht nodig bij uitzenden in België

De Vlaamse Sociale Inspectie heeft vastgesteld dat Nederlandse bureaus steeds vaker in België uitzenden, maar niet voldoen aan deze wetgeving. Daarom kregen we van de Vlaamse Sociale Inspectie, departement werk & sociale economie het verzoek om de regels voor uitzenden in België onder de aandacht te brengen. (ABU, 30 dec. 2019)

Anders dan in Nederland kan in België alleen worden uitgezonden als een uitzendonderneming voldoet aan de erkenningsplicht. Dit geldt ook wanneer vanuit Nederland naar België wordt uitgezonden of wanneer het maar een beperkt aantal personen betreft.

Meer informatie over uitzenden naar België: zie voorwaarden voor erkenning van uitzendbureaus.

8 duizend zorgwerknemers in grenspendel met Duitsland en België

In 2017 werkten 40 duizend mensen in Nederland die in Duitsland woonden en 39 duizend die in België woonden. Van hen werkten 8 duizend in de gezondheidszorg. Dat blijkt uit cijfers van het CBS en de statistiekbureaus uit Noordrijn-Westfalen, Nedersaksen en België die te vinden zijn op het open data portaal Grensdata.eu. In de Internationaliseringsmonitor 2020 die vandaag verschijnt staan de recente ontwikkelingen over de grenspendel met Duitsland.

België sloot onlangs haar grenzen met Nederland voor niet-essentiële reizen. Duitsland heeft de grenzen met Oostenrijk, Zwitserland, Frankrijk, Luxemburg en Denemarken gesloten. Reizen naar Nederland kan nog wel, al worden reizen tussen Nederland en Duitsland die niet strikt noodzakelijk zijn afgeraden. (Bron: CBS, 26 mrt. 2020)

Meer coördinatie EU grensoverschrijdend werken

De Europese Unie (EU) heeft richtsnoeren gegeven ter coördinatie van het vrij verkeer binnen de EU tijdens coronacrisis. Meer coördinatie vanuit EU met betrekking tot grensoverschrijdend werken, vitale beroepen en sociale zekerheid was nodig, omdat een aantal lidstaten vergaande maatregelen hadden genomen om hun grondgebied af te sluiten, ook voor het intracommunautaire verkeer. (Bron en voorbeelden: AWVN, 30 mrt. 2020)

Fiscaal akkoord Nederland en België over grenswerkers ivm coronavirus

De Belgische minister van Financiën, Alexander De Croo, meldt dat grensarbeiders die moeten thuiswerken zullen worden belast door het land waarin hun werkgever is gevestigd. Dit om te voorkomen dat deze groep werkenden negatieve fiscale gevolgen gaat ondervinden als gevolg van de coronacrisis.

Normaliter word je belast in het land waar je daadwerkelijk werkt - bij thuiswerken is dat dan het land waar je woont. Deze regel is tijdelijk opgeschort. (Bron: De Telegraaf, 4 apr. 2020)

Akkoord Nederland België coronacrisis 8 mei 2020

Voor de belastingheffing hebben de bevoegde autoriteiten van België en Nederland op 30 april 2020 een overeenkomst gesloten die duidelijkheid verschaft over de situatie van grensarbeiders in de context van de coronacrisis. Deze overeenkomst is op 8 mei 2020 in de staatscourant gepubliceerd.

De overeenkomst bepaalt dat werknemers die ten gevolge van de coronacrisis van thuis uit werken belastbaar kunnen blijven in de staat waar ze voorheen, voor het uitbreken van de coronacrisis, hun beroepsactiviteit uitoefenden. Deze regeling is van toepassing vanaf 11 maart 2020 tot en met 31 mei 2020. Vanaf 31 mei 2020 kan de toepassing van deze overeenkomst zo nodig – telkenmale met een kalendermaand – worden verlengd.

Daarnaast wordt in de overeenkomst toegelicht hoe het dubbelbelastingverdrag tussen België en Nederland wordt toegepast indien werknemers thuis blijven zonder te werken maar hun salaris toch blijven ontvangen. Tot slot wordt ingegaan op de situatie van inwoners van Nederland die als gevolg van coronamaatregelen niet kunnen werken in België en dientengevolge een tijdelijke werkloosheidsuitkering ontvangen vanuit België.

NB: De overeenkomst tussen Nederland en België over grensarbeiders tijdens coronacrisis is verlengd tot 1 september 2020 (zie Staatscourant, 29 juni 2020)

Artikel: COVID-19: Afspraken Duitsland en Nederland inzake toerekening van inkomsten bij grensarbeiders

Voor grensarbeiders kunnen de maatregelen in verband met de coronacrisis een verschuiving van het heffingsrecht over (een deel van) hun inkomen van werkstaat naar woonstaat veroorzaken. Dit is bijvoorbeeld het geval als zij thuiswerken op dagen die zij normaal gesproken in de andere lidstaat zouden doorbrengen. Hetzelfde geldt voor grensarbeiders die dagen inactief (zonder werk) thuis doorbrengen op dagen waarop zij op basis van hun reguliere werkpatroon normaal gesproken in de andere lidstaat aan het werk zouden zijn. (Bron: BDO, 15 mei 2020)

Grensarbeid naar en vanuit België blijft mogelijk

Doordat het coronavirus weer oplaait, met name ook in de regio Antwerpen, krijgt AWVN opnieuw vragen over grensoverschrijdend werken en een eventuele quarantaineverplichting. Ter verduidelijking, grensarbeid in en vanuit België blijft mogelijk. Voor essentiële reizen, waaronder grensarbeid, geldt géén quarantaineverplichting. (Bron: AWVN, 3 aug. 2020)

Afspraken met België over grensarbeiders verlengd

Nederland en België hebben de overeenkomst over grensarbeiders die thuiswerken vanwege het coronavirus verlengd tot en met 31 december 2020. In deze overeenkomst staat hoe het belastingverdrag tussen beide landen mag worden toegepast.

Werkt een grensarbeider verplicht thuis vanwege het coronavirus? Dan mag je voor toepassing van artikel 15, lid 1 van het Verdrag (Niet-zelfstandige beroepen), uitgaan van het land waar de werknemer normaliter zijn dienstbetrekking zou hebben uitgeoefend. (Bron en toelichting: Accountancy Vanmorgen, 3 sep. 2020)

Wanneer heb je in het buitenland een A1-verklaring nodig?

U bent zelfstandig ondernemer (bijvoorbeeld ZZP’er) en woont in Nederland. U gaat als zelfstandige ondernemer in België werken. U gaat bijvoorbeeld een opdracht in België (of een ander EU-land) uitvoeren of u vestigt zich als zelfstandig ondernemer in België.
In een aantal situaties moet u een A1-formulier aanvragen. Bijvoorbeeld als normaal gesproken in Nederland werkt en tijdelijk in België een opdracht gaat uitvoeren. Of als u gelijktijdig in België en in één of meer andere landen gaat werken. Gaat u uitsluitend in België werken, dan hoeft u geen A1-formulier aan te vragen.

Wat is een A1-formulier?

Het A1-formulier is een verklaring over de toepasselijke socialezekerheidswetgeving. Dit is nuttig in gevallen waar u moet bewijzen dat u sociale bijdragen betaalt in een ander EU-land dan waar u werkt.

Waar vraag ik een A1-formulier aan?

U vraagt het A1-formulier kosteloos aan bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB). De SVB beslist in welk land u sociaal verzekerd en premieplichtig bent. Onder uw sociale verzekering valt niet alleen uw zorgverzekering. Het gaat ook over kinderbijslag AKW, kindgebonden budget, zorgtoeslag, ouderdomspensioen AOW en nabestaandenuitkering Anw.
Beslist de SVB dat u in Nederland verzekerd bent? Dan krijgt u het A1-formulier van de SVB. Als SVB beslist dat u in België verzekerd bent, dan neemt SVB contact op met het Belgische Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen (RSVZ). U krijgt het A1 -formulier daarna van het RSVZ.

Waar ben ik sociaal verzekerd?

Dit is afhankelijk van de manier waarop u als zelfstandige in België werkt. SVB moet kijken naar alle feiten en omstandigheden en daarna Europese “aanwijsregels” toepassen.

• U bent bijvoorbeeld in Nederland sociaal verzekerd, als u:
• tijdelijk in België werkt. De SVB noemt dit detachering.
• U heeft als metselaar een eenmanszaak in Nederland en krijgt een klus in België.
• U werkt een aantal weken alleen in België.
• afwisselend in Nederland en België werkt en ten minste 25% van uw werktijd in Nederland werkt. U bent fysiotherapeut en werkt vanuit een praktijkruimte in Nederland en België. U behandelt meestal patiënten in Nederland.

U bent bijvoorbeeld in België sociaal verzekerd, als u:

• uitsluitend in België werkt. U begint daar bijvoorbeeld een kapperszaak.
• afwisselend in Nederland en België werkt, minder dan 25% van uw werktijd in Nederland werkt, en het centrum van belangen van uw werkzaamheden ligt in België.
• U heeft een vennootschap in Nederland en in België. Maar u verleent vooral diensten in België.

In welk land betaalt u sociale zekerheidspremies?

Let op: voor de toepassing van deze aanwijsregels, onderzoekt SVB of u wel of geen zelfstandige bent:

• In Nederland bent u zelfstandige als u, door uw zelfstandige activiteit in Nederland, niet verzekerd bent voor de werknemersverzekeringen. U heeft bijvoorbeeld een eigen kledingwinkel in Nederland. Of u werkt als internationaal zelfstandig artiest.
• In België bent u zelfstandige als u, door uw zelfstandige activiteit in België, bent verzekerd in het sociaal statuut voor de zelfstandigen. U bent bijvoorbeeld zaakvoerder van een in België gevestigde BVBA.
• Als u in 1 van de landen toch als werknemer wordt beschouwd (u bent bijvoorbeeld schijnzelfstandige), dan moet SVB andere regels toepassen om te bepalen in welk land u sociaal verzekerd bent.

Afspraken met Duitsland over grensarbeid tijdens de coronacrisis verlengd

Wanneer grensarbeiders door de maatregelen die zijn getroffen vanwege die coronacrisis thuis werken (thuiswerkers) of noodgedwongen thuis blijven (thuiszitters), terwijl ze wel doorbetaald krijgen, kan dit gevolgen hebben voor waar belasting en/of sociale zekerheidspremies zijn verschuldigd. Mogelijk wordt het inkomen dan niet meer aan het werkland toegerekend, maar (deels) aan het woonland.

Nederland heeft met Duitsland en België nadere afspraken gemaakt over de fiscale en sociaal zekerheidsrechtelijke behandeling van thuiswerkdagen tijdens de coronacrisis. Eerder hebben we bericht dat de afspraken met België zijn verlengd tot en met 31 december 2020. Ook de afspraken met Duitsland zijn recent tot en met 31 december 2020 verlengd. (Bron: ZekerFiscaal, 4 nov. 2020)

Moeten grensarbeiders ook in quarantaine?

Wat dit onderwerp betreft, wordt onderscheid gemaakt tussen essentiële en niet-essentiële reizen. Bij vakanties, tanken over de grens, winkelen of cafébezoek over de grens gaat het om niet-essentieel reizen. Werken over de grens valt onder essentieel reizen, bij terugkeer in het eigen land is er geen sprake van een quarantaine. (Bron en meer details: AWVN, 19 nov. 2020)

Minister Koolmees intensiveert samenwerking over arbeidsmigranten met Noordrijn-Westfalen

In een digitaal overleg hebben de ministers de situatie rondom arbeidsmigranten in de grensregio’s besproken. Zij zijn van mening dat in het bijzonder de werk- en leefomstandigheden van de werknemers moet worden verbeterd.

In het digitale overleg tussen de ministers kwam een aantal onderwerpen aan bod. Minister Koolmees is blij met de steeds sterkere samenwerking met Noordrijn-Westfalen. In het bijzonder het recente initiatief van NRW om een grensoverschrijdende corona-taskforce op te richten. Via dit platform hebben Nederland, Duitsland en België informatie uitgewisseld over corona-maatregelen in de grensregio’s en ervoor gezorgd dat maatregelen op elkaar afgestemd zijn. (Bron: Rijksoverheid, 25 nov. 2020)

Stichting grensarbeid

België kent van oudsher een belangrijke uitstroom van werknemers naar Nederland. In hoofdzaak is dit te verklaren aan de hand van de grote aanzuigende werking van de Nederlandse bedrijven, alsook van de sectoren gezondheidszorg en onderwijs. Daar komt bij dat sedert de inwerkingtreding van een nieuw belastingverdrag in 2003 en eerder ook al door wijzigingen in de interne Nederlandse belastingwetgeving, het steeds interessanter werd om wonen in België te combineren met werken in Nederland. Dat ontdekken overigens ook steeds meer Nederlanders, die in toenemende mate de Nederlandse woning verlieten om in België te gaan wonen. Zij combineren wonen in het bourgondische België met het fiscaal aantrekkelijke werken in Nederland. In totaal pendelen momenteel naar schatting ca. 42.000 werknemers/ondernemers dagelijks van België naar Nederland. (Bron: Stichting grensgebied, 2020)

Afspraken met België over grensarbeid verlengd tot 1 juli 2021

Nederland heeft met Duitsland en België nadere afspraken gemaakt over de fiscale en sociaal zekerheidsrechtelijke behandeling van thuiswerkdagen tijdens de coronacrisis. De afspraken met België, die gelden tot 1 april 2021, zijn recent verlengd tot 1 juli 2021, zo blijkt uit een publicatie in de Staatscourant van 18 maart 2021. De verlenging tot en met 30 juni 2021 is alweer de vijfde verlenging. (Bron: Zeker Fiscaal, 21 mrt. 2021)

Afspraken met Duitsland over grensarbeid tijdens de coronacrisis 

De bevoegde autoriteiten van Duitsland en Nederland hebben een overeenkomst gesloten waarin is vastgelegd dat de overeenkomst van 6 april 2020 met betrekking tot de situatie van grensarbeiders in de context van de COVID-19-gezondheidscrisis over de toepassing, respectievelijk interpretatie, van artikel 14 en een tijdelijke vrijstelling van enkele Duitse socialezekerheidsuitkeringen tot en met 30 juni 2021 van toepassing zal blijven. (Bron: Staatscourant, 30 mrt. 2021)

Thuiswerken en grensarbeid: maatregelen verlengd

Met België en Duitsland zijn afspraken gemaakt over verdere verlenging tot en met 31 maart 2022 van de overeenkomsten over behandeling van thuiswerkdagen onder de belastingverdragen. Voor de sociale zekerheid geldt dat de afspraken in Europees kader over de behandeling van thuiswerken zijn verlengd tot en met 30 juni 2022.

Staatssecretaris Wiersma beantwoordt vragen over de ‘Impact analyse van de toekomst van thuiswerken voor grensarbeiders na COVID-19’ uit de Grenseffectenrapportage 2021. In de Kamerbrief laat hij weten dat met België en Duitsland overeenstemming is bereikt over een verdere verlenging van de overeenkomsten over de behandeling van thuiswerkdagen onder de belastingverdragen. Ook voor de sociale zekerheid geldt dat de afspraken in Europees kader over de behandeling van thuiswerken zijn verlengd en wel met een half jaar.

Impact op thuiswerkende grensarbeiders

De in het rapport van de Maastricht University genoemde mogelijke gevolgen van het toegenomen thuiswerk kunnen volgens de staatssecretaris impact hebben op sociale zekerheid en fiscaliteit van thuiswerkende grensarbeiders. Daarbij moet worden aangetekend dat voor de coronacrisis thuiswerk ook al tot deze gevolgen kon leiden en dat in twee landen werken afhankelijk van de persoonlijke situatie van de grensarbeider zowel voordelig, als nadelig kan uitvallen.

Thuiswerken beter faciliteren

De schaal waarop thuiswerk op dit moment plaatsvindt en de waarschijnlijkheid dat thuiswerk blijvend is toegenomen zijn wat Wiersma betreft echter aanleiding om gezamenlijk met buurlanden en/of in Europees verband te kijken hoe het thuiswerken voor grensarbeiders beter kan worden gefaciliteerd.

Hoeveel procent thuiswerken?

Welk percentage thuiswerken zou worden beoogd, nu 40 procent meerdere malen wordt genoemd?

Het percentage van 25 procent ziet op de aanwijsregel die het werken in twee (of meer) lidstaten regelt. Dit ziet niet alleen op thuiswerken maar op alle soorten arbeid in twee (of meer) lidstaten. Bij het minder dan 25 procent werken in de woonstaat, wordt op grond van deze aanwijsregel de lidstaat waar de werkgever gevestigd aangewezen. Dit hoeft niet dezelfde lidstaat te zijn als de lidstaat waar de grensarbeider werkt.

Als alleen het percentage wordt verhoogd, zal dit gepaard gaan met ongewenste gevolgen voor andere groepen dan de thuiswerkende grensarbeider die onder dezelfde aanwijsregel vallen. Te denken valt aan de effecten voor mensen werkzaam in het wegvervoer.

Er zal daarom eerst moeten worden gekeken naar de vormgeving van de oplossing voor het thuiswerken door grensarbeiders, voordat er over percentages wordt gesproken.

Antwoorden op Kamervragen over toekomst van thuiswerken voor grensarbeiders

Overeenkomst tussen de bevoegde autoriteiten van Nederland en België ter verlenging van de Overeenkomst met betrekking tot de situatie van de grensarbeiders in de context van de COVID19-gezondheidscrisis van 30 april 2020, zoals verlengd door de overeenkomsten van 19 mei 2020, 19 juni 2020, 24 augustus 2020, 7 december 2020, 5 maart 2021, 21 juni 2021 en 23 september 2021

Overeenkomst tussen de bevoegde autoriteiten van Duitsland en Nederland met betrekking tot de verlenging van de overeenkomst van 6 april 2020 over de toepassing en interpretatie van artikel 14 van het Belastingverdrag tussen Nederland en Duitsland

Afspraken fiscale behandeling thuiswerkdagen grensarbeider verlengd

De afspraken met Duitsland en België over de fiscale behandeling van thuiswerkdagen van grensarbeiders zijn verlengd. 

De overeenkomst met Duitsland loopt tot en met 30 april 2022. De overeenkomst met België loopt tot en met 30 juni 2022. Dat laat de Belastingdienst weten.

Voor grensarbeiders die gedurende de coronacrisis door de genomen maatregelen thuiswerken  (thuiswerkers) of noodgedwongen moeten thuis blijven (thuiszitters), terwijl zij krijgen doorbetaald, kan dit gevolgen hebben voor hun belastingpositie. Mogelijk is het inkomen dan niet meer in het werkland, maar (deels) in het woonland belast. Dit kan gevolgen hebben voor het netto inkomen. Nederland heeft daarom met Duitsland en België nadere afspraken gemaakt over de fiscale behandeling van thuiswerkdagen.

Thuiswerkers

Duitsland en Nederland en België en Nederland zijn voor grensarbeiders in loondienst overeengekomen dat de thuiswerkdagen mogen worden behandeld als dagen gewerkt in het land waar u onder normale omstandigheden zou hebben gewerkt, onder de voorwaarde dat deze thuiswerkdagen wel worden belast in het andere land.

Je hoeft niet te kiezen voor deze afwijkende behandeling. Je kunt de thuiswerkdagen ook blijven behandelen als dagen waar feitelijk is gewerkt. Je kunt de gemaakte afspraken toepassen in de aangiften inkomstenbelasting 2020 en 2021.

De overeenkomst met Duitsland loopt tot en met 30 april 2022. De overeenkomst met België loopt tot en met 30 juni 2022.

Sociale zekerheid thuiswerkende grensarbeider wijzigt per 1 juli 2023

Per 1 juli 2023 gelden er nieuwe regels voor de toepassing van socialezekerheidswetgeving voor grensarbeiders. Als een grensarbeider vanaf die dag tot 50% van de totale arbeidstijd thuis telewerkt en minimaal 50% van de totale arbeidstijd in zijn werkland, blijft de socialezekerheidswetgeving van het werkland van toepassing.
Een grensarbeider die in Nederland werkt voor een Nederlandse werkgever is in zijn werkland sociaal verzekerd. Normaal gesproken (lees: vóór corona) geldt dat als een grensarbeider 25% of meer van zijn werk deed thuis verricht, hij in zijn woonland sociaal verzekerd is. Maar tijdens de coronapandemie kwam de goedkeuring dat als de grensarbeider door de coronamaatregelen thuis werkte, dit voor de sociale zekerheid geen gevolgen had. Dit betekende dat de grensarbeider in hetzelfde land sociaal verzekerd was als vóór de pandemie. Deze goedkeuring zou eindigen per 1 juli 2023, maar een aantal lidstaten van de Europese Unie (EU) – waaronder Nederland – hebben een kaderovereenkomst gesloten waardoor onder voorwaarden een thuiswerkende grensarbeider per 1 juli 2023 toch sociaal verzekerd blijft in zijn werkland als het gaat om telewerken.

Geen gevolgen sociale zekerheid als grensarbeider tot 50% thuis telewerkt

Met telewerken wordt de situatie bedoeld waarin iemand op afstand werkt en de werkende via een IT-connectie verbonden blijft met de werkomgeving van de werkgever. Het zijn vooral grensarbeiders die structureel telewerken.
De nieuwe regels per 1 juli 2023 zijn als volgt: werknemers kunnen op basis van de kaderovereenkomst telewerken in het woonland tot 50% van de totale arbeidstijd, zonder dat dit leidt tot een wijziging van de toepasselijke socialezekerheidswetgeving. Andersom moet er minstens 50% van de totale arbeidstijd fysiek gewerkt worden in de lidstaat waar de werkgever is gevestigd (het werkland).

Aanvraag nodig SVB voor toepassing nieuwe regels

Werknemers of werkgevers die een beroep willen doen op deze kaderovereenkomst kunnen een aanvraag indienen bij de Sociale verzekeringsbank (SVB). Omdat de SVB te weinig voorbereidingstijd had, moet een werkgever mogelijk langer wachten op de beslissing. Als voldaan is aan de voorwaarden is de werknemer sociaal verzekerd in het werkland. Zonder de aanvraag gelden de reguliere regels voor het toepassen van de sociale zekerheid voor grensarbeiders

Thuiszitters

Zit een grensarbeider noodgedwongen thuis met behoud van salaris, dan blijft het salaris ook gedurende deze periode belast in het land waar hij onder normale omstandigheden zou hebben gewerkt. Voor deze grensarbeider verandert er niets.

Woont iemand bijvoorbeeld in Duitsland of België en werkt hij normaal gezien in Nederland, dan blijft de Nederlandse werkgever Nederlandse loonheffingen inhouden op het salaris.

Overeenkomst met België over grensarbeiders

Om fiscale belemmeringen voor thuiswerkende grensarbeiders te beperken, heeft Nederland in een overeenkomst met België afspraken gemaakt over wanneer sprake is van een zogenoemde vaste inrichting. Verder vinden er onderhandelingen plaats met België en Duitsland over een drempelregeling.
Om werkgevers duidelijkheid te bieden, hebben Nederland en België in een overeenkomst (pdf) verduidelijkt wanneer er (geen) sprake is van een ‘vaste inrichting’ bij thuiswerkende grensarbeiders. Dit is belangrijk, want als er sprake is van een vaste inrichting moet de werkgever in het woonland van de werknemer belasting afdragen over de winst van de onderneming. Of sprake is van een vaste inrichting hangt af van alle feiten en omstandigheden van de betreffende situatie. In de overeenkomst worden drie situaties genoemd die verduidelijken of er sprake is van zo’n vaste inrichting:

• Er wordt incidenteel thuisgewerkt;
• Er wordt structureel thuisgewerkt met de mogelijkheid tot werken op locatie;
• Er wordt structureel en verplicht thuisgewerkt.

Daarnaast is als praktische handreiking vastgelegd dat als een werknemer gedurende een kalenderjaar 50% of minder van de arbeidstijd thuis werkt, er in ieder geval geen sprake is van een vaste inrichting.

Nederland overlegt nog met België en Duitsland over drempelregeling

Verder wil Nederland een drempelregeling voor thuiswerkende grensarbeiders opnemen in bilaterale belastingverdragen. Het kan dan voorbeeld gaan om een regeling waarbij grensarbeiders tot een aantal dagen thuis kunnen werken zonder verschuiving van het heffingsrecht over hun inkomen naar de woonstaat. Nederland onderhandelt hier nog over met België en Duitsland.
Voor de langere termijn verkent Nederland of regelingen voor grensarbeiders en verduidelijkingen ook mogelijk zijn in samenwerking met een grotere groep landen, bijvoorbeeld binnen de Europese Unie of de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO)

Ruim 86 duizend mensen werken in Nederland en wonen in Duitsland of België

Ruim 86 duizend mensen werkten in Nederland als werknemer in 2021, terwijl ze in Duitsland of België woonden. Andersom zijn de aantallen die in Nederland woonden en in de buurlanden werkten veel lager. Noord-, Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen zijn de Nederlandse regio’s met het hoogste percentage werknemers die wonen in Duitsland of België. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS en de statistiekbureaus uit Noordrijn-Westfalen, Nedersaksen en België.