Inhoud
- Richtlijnen en verordeningen
- Richtlijnen pensioen
- Algemene pensioeninstelling
- Strengere Europese eisen aan pensioenfondsen?
- Europarlement wil geen uniforme pensioenregels
- Brussel komt Nederland tegemoet op pensioenrichtlijn
- Nieuwe stap herziening EU-pensioenrichtlijn (IORP)
- Pan-Europees persoonlijk pensioenproduct (PEPP)
- Betere bescherming bij pensioen van buitenlands fonds
- IORP II Richtlijn aangeboden aan Tweede Kamer
Richtlijnen en verordeningen
Vele Nederlandse wetten en regels zijn afgeleid van richtlijnen van de Europese Unie of geven uitvoering aan verordeningen van de Europese Unie. De Europese verordeningen en richtlijnen zijn van toepassing op alle lidstaten van de Europese Unie (
EU).
EU-verordeningen moeten de lidstaten letterlijk overnemen. Een EG-richtlijn moet een land binnen een bepaalde tijd in de nationale wetgeving verwerken. Deze verwerking bestaat uit drie delen: overwegingen, artikelen en bijlagen. Een verordening is dus veel dwingender dan een richtlijn, een richtlijn biedt nog ruimte voor aanpassing aan de nationale situatie. Daarnaast zijn er uitspraken van het Europese Hof van Justitie, die bindend zijn voor alle landen van de
EU. Op sociaal terrein hebben
EU-richtlijnen en verordeningen betrekking op onder meer discriminatie, Arbozaken (veiligheid en gezondheid), pensioen, grensoverschrijdende arbeid, arbeidscontracten en deeltijd. Tenslotte kent de
EU nog de meer vrijblijvende 'aanbevelingen'.
Aanbevelingen, richtlijnen en verordeningen van de Europese Unie zijn vastgesteld zijn te vinden op
internet.
Richtlijnen pensioen
Alle pensioeninstellingen binnen de Europese Unie (
EU) moeten voldoen aan dezelfde eisen op het gebied van de bedrijfsvoering. De richtlijn heeft gevolgen voor de Nederlandse pensioenfondsen. Zo zijn alle pensioenfondsen door De Nederlandsche Bank (DNB) - toezichthouder van de bedrijfstakpensioenfondsen, als bedoel in artikel 1 van de Pensioen- en Spaarfondsenwet - ingeschreven in een register. Dit register geeft aan welke fondsen in welke landen actief zijn. Ook is de bestuurderstoets uitgebreid met eisen op het gebied van reputatie, beroepskwalificaties en -ervaring.
Niet iedere werknemer weet zich voor pensioen verzekerd. In het verleden waren categorieën werknemers voor de pensioenverzekering uitgesloten, waaronder werknemers met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. In overeenstemming met de Europese richtlijnen is in het Burgerlijk Wetboek een artikel opgenomen dat dat verbiedt. Ook het Europese Hof van Justitie houdt zich bezig met pensioenzaken. Algemene regel is dat de
EU-lidstaten pensioenregelingen van andere lidstaten fiscaal niet ongunstiger mogen behandelen dan de nationale pensioenregelingen. (Bron: Overheid, nov. 2005)
Algemene pensioeninstelling
Een Algemene Pensioeninstelling (
API) is een nieuw model voor pensioenfondsen. Anders dan de reeds bestaande fondsen van ondernemingen of bedrijfstakken, met een beperkt mandaat, heeft een
API de mogelijkheid om voor meerdere bedrijven en sectoren pensioenregelingen op te stellen en uit te voeren. Een
API kan onder meer specifiek op de Europese markt diensten aanbieden. De Europese Unie wil met een Europese richtlijn voor pensioeninstellingen een vrije interne pensioenmarkt tot stand brengen, lees meer in subrubriek
Pensioenverzekering.
Strengere Europese eisen aan pensioenfondsen?
In Europa wordt op regels gebroed die het Nederlandse pensioenstelsel mogelijk enorm beïnvloeden. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt vreest voor de gevolgen, zo zegt hij in een gesprek met NU.nl: "De grootste spaarpot van Nederland moet door Nederland gecontroleerd worden, niet door Brussel."
De belangen zijn dan ook groot. Europa overweegt strengere eisen te stellen aan pensioenfondsen, waardoor zij tientallen miljarden extra als buffer in kas moeten houden. Dat zal volgens het ministerie onvermijdelijk leiden tot hogere premies en waarschijnlijk ook tot lagere pensioenuitkeringen, terwijl de pensioenen toch al onder enorme druk staan als gevolg van de kredietcrisis. (Bron: Nu,
1 mrt 2012)
De Nederlandse pensioenen lopen volgens VVD-minister Henk Kamp van Sociale Zaken groot gevaar door de plannen van de Europese Commissie. Hij waarschuwt deze week 'Europa blijf van de Nederlandse pensioenen af.’
Kamp is verwikkeld in een conflict met Europees Commissaris Michel Barnier (Interne Markt) over de financiële reserves van de pensioenfondsen. De VVD-minister eist dat de commissaris ‘klip en klaar’ afstand neemt van zijn plan om de pensioenfondsen te dwingen hun financiële buffers aan te vullen.
Volgens Kamp is dat op dit moment onbetaalbaar. Hij heeft laten becijferen dat de pensioenfondsen 10 miljard extra zouden moeten reserveren om aan de Brusselse eisen te voldoen. ‘Dit leidt tot te hoge premies en te lage uitkeringen,’ zegt Kamp. Hij noemt het
EU-plan ‘onacceptabel’ en kondigt aan dat hij het zal torpederen: ‘Ik ga er absoluut vóór liggen.’ (Bron: Elsevier, 1 aug. 2012)
NB: De in Nederland omstreden Europese eis voor hogere financiële buffers voor pensioenfondsen is voorlopig van tafel. Eurocommissaris Barnier van Interne Markt zei dat in mei 2013 op een bijeenkomst in Amsterdam. Barnier wil eerst nieuw onderzoek doen naar de effecten van de Solvency-II-regels waarin de buffers op de pensioenen geregeld worden.
Europarlement wil geen uniforme pensioenregels
Het Europees Parlement heeft zich uitgesproken tegen Europese harmonisering van regels die de kwaliteit en de kwantiteit van pensioenen moeten waarborgen. Volgens een resolutie die werd aangenomen in het Parlement lopen de pensioenstelsels in de lidstaten te veel uiteen om ze allemaal aan hetzelfde regime te onderwerpen.
Het Parlement keert zich onder meer tegen in de hele Unie geharmoniseerde kapitaaleisen voor pensioenfondsen. Door die bepaling zouden de buffereisen voor pensioenfondsen in Nederland verhoogd worden – en worden gelijkgesteld aan die van verzekeraars, maar dat is van de baan. In de resolutie spreekt het Europarlement zelfs van een ‘uitermate gevaarlijke’ bepaling, omdat door het plan de kosten van de fondsen zouden toenemen. Dat leidt tot lagere uitkeringen. Volgens critici van de plannen, zoals het leeuwendeel van de Tweede Kamer, is het niet nodig om pensioenfondsen onder hetzelfde strengere regime te brengen als verzekeraars, omdat fondsen in geval van nood de mogelijkheid hebben de premies te verhogen of de uitkeringen te verlagen.
Volgens de resolutie mogen lidstaten zelf hun pensioenstelsel inrichten, zolang ze in lijn zijn met de eisen uit het stabiliteitspact. Wel willen onder meer D66 en GroenLinks ervoor waken dat gelopen risico’s door de soepelere eisen ‘worden afgeschoven op toekomstige generaties’, zoals D66-Europarlementariër Sophie in ’t Veld zegt. GroenLinks is kritischer: ‘We mogen de onzekerheid die bestaat over toekomstige pensioenrendementen niet onder een vloerkleed van soepele regelgeving schuiven,’ zegt Europarlementslid Marije Cornelisse. ‘Dan zadelen we de volgende generaties op met grote risico’s op pensioenkortingen.’
Brussel komt Nederland tegemoet op pensioenrichtlijn
Bij de laatste onderhandelingen in Brussel over de herziening van een Europese richtlijn voor pensioenen zijn belangrijke concessies gedaan op de Nederlandse eisen. “Het voorstel dat er nu ligt, sluit goed aan bij het Nederlandse pensioenstelsel.” Dat meldt staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een brief aan de Tweede Kamer.
De zogenoemde IORP*-richtlijn is bedoeld om de pensioenbelangen van deelnemers te beschermen bij grensoverschrijdende activiteiten van pensioenfondsen en om pensioenfondsen in Europa beter bestuurbaar en transparant te maken. Deze richtlijn spoort ook lidstaten, waar minder aan pensioenwetgeving is geregeld, aan om te investeren in een meer toekomstbestendige inrichting van de oudedagsvoorziening. Dit komt de financiële stabiliteit in Europa als geheel ten goede.
* Institutions for Occupational Retirement Provision
De aanpassingen zijn:
- Geen gedelegeerde bevoegdheden. Dit betekent dat de Europese Commissie en de Europese toezichthouder lidstaten en pensioenfondsen niet langer zelfstandig regels kunnen opleggen.
- De voorgestelde regels voor de informatievoorziening naar deelnemers liggen nu in het verlengde van het wetsvoorstel Pensioencommunicatie.
- Meer algemene regels als het gaat om de governance, het beloningsbeleid en het evalueren van risico's. Het is aan lidstaten zelf om daar nadere invulling aan te geven.
- Er hoeft niet langer meer verplicht een bewaarder te worden ingesteld. Nationale toezichthouders hebben namelijk de mogelijkheid gekregen om hier uitzonderingen op te maken als het pensioenvermogen op een andere manier beschermd is, zoals in Nederland het geval is.
- In het oorspronkelijke voorstel was volgens Nederland onvoldoende aandacht voor de rol van de nationale toezichthouders. In het huidige voorstel is explicieter opgenomen wat de taken van de verschillende toezichthouders zijn. (Bron: Rijksoverheid, 4 dec. 2014)
De IORP-Richtlijn zal dan op zijn vroegst op 1 januari 2016 in werking treden. Met een implementatietermijn van twee jaar voor de lidstaten betekent dat dat de eisen uit de Richtlijn pas op zijn vroegst op 1 januari 2018 van kracht worden voor Nederlandse pensioenfondsen.
Nieuwe stap herziening EU-pensioenrichtlijn (IORP)
Het Europees Parlement heeft op 24 november 2016 de herziening van de Institutions for Occupational Retirement Provision richtlijn (‘IORP’) aangenomen. Hiermee is de volgende stap gezet in het IORP-dossier. Onder het EU-voorzitterschap van Nederland is eerder dit jaar een akkoord gesloten over de definitieve tekst van deze richtlijn. In dit bericht schetsen wij de herziening van de IORP-richtlijn en de gevolgen van deze herziening.
De originele IORP-richtlijn uit 2003 wordt aangepast. Aan de herziening liggen enkele doelstellingen ten grondslag. Ten eerste dient er meer duidelijkheid te komen rondom grensoverschrijdende activiteiten van IORP’s. Daarnaast moet de nieuwe richtlijn zorgdragen voor een verbeterd governance systeem en adequaat risicomanagement. Een andere doelstelling betreft het voorzien van duidelijke en relevant informatie aan deelnemers en begunstigden. Ten slotte is een uitgangspunt dat toezichthouders de noodzakelijke middelen tot hun beschikking krijgen om effectief toezicht te kunnen houden op IORP’s. (Bron: PWC, 9 dec. 2016)
Pan-Europees persoonlijk pensioenproduct (PEPP)
Het Pan-Europees persoonlijk pensioenproduct (PEPP) biedt nieuwe mogelijkheden voor individuele pensioenopbouw voor Europese burgers. Maar om dit nieuwe product goed tot zijn recht te laten komen, is het wel van belang dat er een voldoende ruim en innovatief aanbod komt en deelnemers 'shoprecht' krijgen. Dat stellen het Verbond van Verzekeraars en de Vereniging van Premie Pensioen Instellingen (PPI’s) in een gezamenlijk advies aan het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie.
Een van de uitgangspunten van het PEPP is de mogelijkheid voor de PEPP-spaarder om te kiezen uit verschillende uitkeringsopties”, aldus het Verbond en de PPI Vereniging. “Bij het afsluiten van het contract maakt de PEPP-spaarder daarover een voorlopige keuze. Omdat de aangeboden uitkeringsopties tussen soorten aanbieders (kunnen) verschillen en daarbinnen naar voorwaarden, vinden Verbond en PPI Vereniging dat iedere PEPP-spaarder het recht moet hebben om op de pensioendatum over te stappen naar een andere aanbieder. In de voorgestelde verordening is dit 'shoprecht' onvoldoende gewaarborgd.” (Bron: Findinet, 13 feb. 2018)
Betere bescherming bij pensioen van buitenlands fonds
Er komt meer bescherming voor mensen die in Nederland pensioen hebben opgebouwd, maar hun pensioen ontvangen van een buitenlandse pensioenuitvoerder. Dit kan voorkomen bij mensen die in dienst waren bij een multinational.
Het opgebouwde pensioen mag alleen worden overgedragen als De Nederlandsche Bank (DNB) hier toestemming voor geeft. DNB controleert of pensioenrechten van Nederlandse deelnemers niet worden aangetast, dat achterblijvers voldoende worden beschermd en dat het pensioenfonds volgens de Nederlandse regels voldoende geld in kas heeft. Ook moet het belangenorgaan of het verantwoordingsorgaan van de pensioendeelnemers goedkeuring verlenen.
Dit is vastgelegd in nieuwe Europese regels voor pensioenfondsen, die in 2016 steun kregen van de Tweede Kamer, pensioenfondsen, vakbonden en DNB. De regels worden nu ook expliciet opgenomen in de Nederlandse wet. Minister Koolmees heeft het wetsvoorstel hierover naar de Kamer gestuurd. (Bron: Rijksoverheid, 13 apr. 2018)
IORP II Richtlijn aangeboden aan Tweede Kamer
Op 13 januari 2017 is de herziene IORP-richtlijn in werking getreden. Vanaf die datum hebben EU-lidstaten 2 jaar de tijd om de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving.
Minister Koolmees (SZW) heeft op 13 april 2018 twee wetsvoorstellen aangeboden aan de Tweede Kamer tot wijziging van de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Wet op het financieel toezicht in verband met de implementatie van de richtlijn in Nederlandse wetgeving. Het gaat om de implementatie van de IORP II richtlijn (PbEU 2016, L 354) en de implementatie van de mobility of workers richtlijn uit 2014 (PbEU 2014, L 128). (Bron: Rijksoverheid, 13 apr. 2018)
Ga terug naar rubriek Pensioen
