Ministers krijgen al 10 jaar geen grip op UWV: nieuwe minister moest onlangs nog een onwettige regeling terugdraaien

Opinie  |  di 18 feb 2025  |  Bron: HR-kiosk & Een Vandaag  |  Auteur: Andries Bongers  |  Trefwoorden: UWV, WIA, Belastingdienst, WWZ, Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB), Polisadministratie, ZZP, Toeslagenaffaire, Toeslagen, Camps, Banencarrousel

Het UWV voert zelfbedachte regelingen uit

Om wachtlijsten weg te werken neemt het UWV ingrijpende maatregelen, zonder dat de minister dat weet.
Een week geleden moest het UWV nog stoppen met een stiekeme regeling voor 62-plussers. Dat is een patroon, blijkt uit onderzoek van EenVandaag en AD.
Zeker vier ministers ondervinden dat ze onvoldoende controle hebben op het UWV. Het UWV voert zonder toestemming zelfbedachte regelingen uit, deelt rapporten en informatie niet of komt te laat met cruciale informatie. Ook zien ministers waarschuwingen in externe onderzoeken en de UWV-rapporten, die wel zijn gedeeld, over het hoofd of schatten deze niet op waarde.

Opstapeling van problemen

Dat de communicatie tussen de diverse ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en de Raad van Bestuur (Maarten Camps,voorzitter) van het UWV (al zeker tien jaar regelmatig stroef loopt, blijkt uit via de Wet open overheid (Woo) door het AD opgevraagde documenten. Het ministerie heeft deze eerst na ruim een half jaar vrijgegeven. Lees eventueel verder
Oplossing?
Het stelsel voor arbeidsongeschikten is vastgelopen en moet dringend op de schop, daar zijn vakbonden, werkgevers en politici het over eens. Maar hoe kon het zover komen? Het systeem was vanaf het begin al te complex, verlammend en door onrechtvaardige regels vaak oneerlijk.

Is er een tendens?

Op 1 juli 2015 trad de Wet werk en zekerheid (Wwz) in werking met als doel de kloof tussen ‘vaste’ en ‘flex’ medewerkers te verkleinen. Dat is echter niet gelukt. Dat was ook niet zo verwonderlijk omdat de kritiek van deskundigen in 2015 fors was. Vanwege de toch vaak discutabele interpretaties was de reactie van juristen “Lawyer’s Paradise”. Daarom lanceerde het kabinet nog geen drie jaar later plannen voor de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab). Dit wetsvoorstel bevat een pakket aan maatregelen dat de arbeidsmarkt nog beter zou moeten reguleren.

Wanneer je chaos wil, moet je vooral systemen die goed werken gaan veranderen

Het jaar 2006 is een cruciaal jaar of misschien nog beter 2005. In dat laatste jaar werden er allemaal regelingen in de Tweede Kamer verzonnen of werden nieuwe regelingen door ambtenaren voorgesteld en door de Tweede Kamer klakkeloos overgenomen. Het ging voornamelijk om de stroomlijning van twee diensten.
Het UWV en de Belastingdienst, gingen in 2006 allerlei taken van elkaar overnemen, waarbij data onderling werd gedeeld. In een convenant werd in 2005 besloten dat de Belastingdienst de controle op de verzekeringsplicht ging doen en zowel de heffingen als de werknemerspremies bij de werkgevers ging innen. Deze laatste gegevens werden opgeslagen in de zogenaamde Polisadministratie, waar zowel de Belastingdienst als Het UWV respectievelijk de uiteindelijke heffingen en daglonen konden gaan vaststellen.
Een vrij rigide systeem, dat op zich theoretisch heel goed zou kunnen werken, maar dat in de praktijk heel vaak onnauwkeurig of onredelijk uitpakte.

De ellende met de controle op de verzekeringsplicht laat zich nu 20 jaar na de wisseling van de wacht duidelijk zien. Het zijn vooral de amateurs in de Tweede Kamer en de bewindslieden, die door gebrek aan kennis, inzicht en vooral gezag er een puinhoop van hebben gemaakt. Cruciaal zijn hierin een paar gezagsdragers, die steeds van pet wisselen.

In 2006 werd ook de bestaande WAO vervangen door de nieuwe wet WIA.

Bij de WAO ging het voornamelijk in hoeverre de werknemer volledig arbeidsongeschikt was (meestal een definieve vaststelling), terwijl het vooral bij de WIA gaat om de mate van arbeidsgeschiktheid en of de medewerker vroeger of later meer of minder arbeidsgeschikt kan worden. Een vooral ingewikkelde systematiek gebaseerd op keuringen en herkeuringen en inzet van veel deskundigen in de route w.o. ook het vaststellen van het dagloon.

De Wet WWZ en daarna de Wet Wab

De wet WWZ werd in 2014, ondanks vele protesten van deskundigen, toch door een meerderheid van de Tweede Kamer ongewijzigd aangenomen.
Opmerkelijk ook dat ondanks allerlei voorgestelde reparaties Minister Asscher bleef volhouden dat de WWZ een succes zou worden.

Rapport NVP na enquête en Maarten Camps

De NVP (Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement en Organisatie Ontwikkeling) deed indertijd een persbericht uit, waarin de nieuwe wetgeving WWZ vooral werd bekritiseerd, vanwege het nadelige effect voor o.a. ouderen.
Maarten Camps, directeur generaal van het Ministerie van Economische Zaken belde mij (Andries Bongers) op 18-1-2013 persoonlijk op en zei op verontwaardigde toon dat de NVP er volkomen naast zat en of ik het bericht wilde corrigeren, terwijl ik uitsluitend na een gedegen enquête onder 2000 leden de mening van de NVP had weergegeven en een landelijk blad dit publiceerde. De heer Camps verteld dat de NVP bij haar mening zou blijven. Lees eventueel D66 volgt mening van HR-managers: iedereen een vaste baan! 

Toeslag volledig terugbetalen

Tijdens zijn periode op Sociale Zaken stelde Camps ook dat de Belastingdienst toch de volledige toeslag diende terug te vorderen, in het geval dat niet aan de wet is voldaan, wat een cruciale rol speelde in de toeslagenaffaire.
In 2013 werd Camps benoemd tot secretaris-generaal op het ministerie van Economische Zaken. Hij zocht de media op met zijn inspanningen voor een gelijker speelveld tussen ZZP-ers en werknemers en riep politici op om ook te kijken naar niet-kwantificeerbare economische impact, vooral waar het innovatie betreft.
In 2020 werd Camps voorzitter van de raad van bestuur van het Uitvoeringsorgaan Werknemersverzekeringen (UWV).


 
Lees meer