Inhoud
- Inleiding collectief ontslag
- Collectief ontslag vanaf 1 april 2014
- Ambtenaren
- Uitvoering
- Jurisprudentie afspiegelingsbeginsel
- Commissie voor geschilbeslechting
Inleiding collectief ontslag
Wanneer er sprake is van een collectief ontslag, d.w.z. de werkgever is voornemens de arbeidsovereenkomst met twintig of meer werknemers tegelijkertijd te beëindigen, dan is de werkgever gehouden aan de Wet Melding Collectief Ontslag (
WMCO).
De wettelijke procedures schrijven voor dat het voorgenomen ontslag besproken moet worden met de ondernemingsraad en gemeld moet worden aan het
UWV en de betrokken vakbonden. De melding van het collectief ontslag aan het
UWV moet onderscheiden worden van het aanvragen van de individuele ontslagvergunningen.
Na de melding moet de werkgever voor de verschillende werknemers met wie hij de arbeidsovereenkomst wil beëindigen, ook nog afzonderlijk een ontslagvergunning aanvragen.
Collectief ontslag vanaf 1 april 2014
Bij collectief ontslag geldt het afspiegelingsbeginsel. Dat betekent dat de werkgever werknemers met soortgelijke functies in leeftijdscategorieën indeelt, en vervolgens degene die als laatste in een categorie in dienst is gekomen, als eerste ontslaat.
Vanaf 1 april zijn de ontslagregels gewijzigd. Eerst moet de werkgever die werknemer(s) ontslaan die recht hebben op een
AOW-uitkering. Vervallen er bijvoorbeeld 4 banen en hebben 6 werknemers recht op
AOW, dan krijgt de
AOW-gerechtigde die het laatst in dienst is gekomen als eerste ontslag.
Zie ook de aanpassingen
december 2015.
Ambtenaren
De
WMCO is (nog niet) van niet toepassing op ambtenaren. Lees meer over
ambtenaren.
Uitvoering
Er is sprake van collectief ontslag als:
- De werkgever wilt de dienstverbanden van 20 of meer werknemers binnen een periode van 3 maanden beëindigen.
- Het ontslag is om bedrijfseconomische redenen.
- De werknemers die de werkgever wilt ontslaan werken binnen 1 werkgebied* van de Wet melding collectief ontslag (WMCO).
*De Wet melding collectief ontslag (
WMCO) geldt voor de volgende werkgebieden:
- Friesland, Groningen en Drenthe
- Overijssel en Gelderland
- Noord-Brabant en Limburg
- Zuid-Holland en Zeeland
- Flevoland en Utrecht
- Noord-Holland
Wet melding collectief ontslag (WMCO)
Wanneer er sprake is van collectief ontslag, moet de werkgever zich houden aan de regels van de Wet melding collectief ontslag (
WMCO). Voor de werkgever is de uitvoering als volgt:
- Hij meldt bij UWV en de vakbond(en) met leden binnen het bedrijf dat hij werknemers collectief gaat ontslaan.
- Hij raadpleegt de vakbond(en) over de voorgenomen ontslagen. Als de vakbond niet (op tijd) reageert op uw uitnodiging, dan vervalt deze verplichting.
- Hij raadpleegt meestal ook de ondernemingsraad.
NB: Als je werkgever zich niet aan de WMCO houdt, is het ontslag niet rechtsgeldig. Een gesloten beëindigingsovereenkomst of opzegging van de arbeidsovereenkomst is dan vernietigbaar bij een kantonrechter.
Wachttijd een maand
Na de melding aan
UWV en de vakbond(en) moet een werkgever één maand wachten voordat hij tot ontslag overgaat. Dit geeft de vakbond(en) genoeg tijd om te reageren op het dreigende collectieve ontslag. In een paar situaties mag de werkgever afwijken van deze termijn van een maand:
- De vakbonden kunnen zich vinden in het ontslag.
- De vakbonden reageren niet binnen twee weken op de schriftelijke melding.
- De vakbonden laten schriftelijk weten dat ze afzien van raadpleging.
In de praktijk komen deze uitzonderingen nauwelijks voor. Vaak kiezen de betrokken partijen er voor om de maand wachttijd in ieder geval te gebruiken om een sociaal plan af te sluiten.
Zie ook subrubriek
Collectief ontslag (uitvoering).
Afspiegelingsbeginsel
Het afspiegelingsbeginsel is een wettelijk voorgeschreven selectiemethode die de werkgever moet toepassen om te bepalen wie er om bedrijfseconomische redenen ontslagen mag worden. Deze selectiemethode hoeft alleen toegepast te worden als je werkzaam bent in een zogenaamde uitwisselbare functie.
- Hoe werkt het afspiegelingsbeginsel?
- Wat is een uitwisselbare functie?
Hoe werkt het afspiegelingsbeginsel?
Het afspiegelingsbeginsel is een selectiesysteem waarbij bedrijfseconomische ontslagen zoveel mogelijk gelijkmatig over 5 leeftijdsgroepen worden verdeeld. De bedoeling ervan is om de leeftijdsopbouw van het personeelsbestand in een onderneming voor en na de bedrijfseconomische ontslagen zoveel mogelijk gelijk te houden.
Om af te kunnen spiegelen moeten alle werknemers in een
uitwisselbare functie in de volgende 5 leeftijdsgroepen worden onderverdeeld:
- van 15 tot en met 24 jaar
- van 25 tot en met 34 jaar
- van 35 tot en met 44 jaar
- van 45 tot en met 54 jaar
- van 55 jaar en ouder
De ontslagen moeten zoveel mogelijk over de leeftijdscategorieën worden verdeeld in de verhouding van de bestaande personeelsopbouw. Binnen elke leeftijdscategorie geldt vervolgens de regel last in, first out (de werknemer met het kortste dienstverband moet als eerste ontslagen worden).
Heb je recht op meer vergoeding? Controleer het in één minuut en bereken je transitievergoeding
Voorbeeld afspiegelingsbeginsel
Binnen een onderneming zijn 4 account managers werkzaam. 2 van hen (A en B) vallen in de leeftijdsgroep van 25 tot en met 34 jaar. De andere 2 (C en D) vallen in de leeftijdsgroep van 35 tot en met 44 jaar. In het kader van een reorganisatie besluit de werkgever om de functie account manager met de helft in te krimpen.
Omdat het afspiegelingsbeginsel probeert om de leeftijdsopbouw van het personeelsbestand voor en na het ontslag zoveel mogelijk gelijk te houden, moet in dit voorbeeld uit elke leeftijdsgroep een account manager ontslagen worden. De werknemer met het kortste dienstverband moet dan voor ontslag worden voorgedragen.
A is 3 jaar in dienst, B 5 jaar, C 12 jaar en D 14 jaar. Dat betekent dat werknemer A en C voor ontslag moeten worden voorgedragen. Ondanks het feit dat B dus korter dan C in dienst is, mag B blijven (net als D).
Er kan een hoop misgaan bij het opstellen van een vaststellingsovereenkomst (VSO). Laat hem daarom altijd controleren door een juridisch specialist.
- In 95% van de gevallen moet de VSO aangepast worden.
- Schakel direct juridische hulp in
- Wat is een uitwisselbare functie?
Bij een uitwisselbare functie gaat het om meerdere werknemers die (vrijwel) dezelfde functie uitoefenen. Als er binnen een onderneming bijvoorbeeld 3 account managers werkzaam zijn, dan is er sprake van een uitwisselbare functie.
Volgens de officiële wettelijke definitie is er sprake van een uitwisselbare functie als het gaat om functies:
die vergelijkbaar zijn op de inhoud, de vereiste kennis, vaardigheden en competenties en die gelijkwaardig zijn qua niveau en beloning
Als je niet werkzaam bent in een uitwisselbare functie, dan heb je automatisch een unieke functie. Een unieke functie wordt dus door slechts 1 persoon vervult. Als een werkgever in het kader van een reorganisatie een unieke functie wil laten vervallen, hoeft hij dus niet af te spiegelen.
Voorbeeld niet-uitwisselbare functies
Marieke en Els werken als collega bij hetzelfde architectenbureau. Marieke is directiesecretaresse en Els werkt als secretaresse op de afdeling planning. Op deze afdeling werken nog twee andere secretaresses die hetzelfde werk doen als Els. De functies van Marieke en Els zijn niet uitwisselbaar. Een directiesecretaresse zal in het algemeen namelijk meer verantwoordelijkheden hebben dan een afdelingssecretaresse. Ook zal het salaris van de directiesecretaresse in het algemeen hoger zijn.
.
Een werkgever past wegens noodzakelijke wijzigingen haar organisatiestructuur aan. De functie van een werknemer komt daardoor te vervallen, de werkgever heeft een ontslagvergunning aangevraagd. De werknemer is het hiermee oneens, zijn functie in de organisatie is uitwisselbaar met nieuwe functies binnen de organisatie. Van de
kantonrechter krijgt hij geen gelijk omdat het afspiegelingsbeginsel niet van toepassing is.
Vakbonden niet geraadpleegd
Het
UWV heeft de
ontslagaanvraag van 15 cabinemedewerkers door Ryanair niet in behandeling genomen. Reden is dat de vliegstunter het collectieve ontslag niet met vakbonden heeft overlegd, zoals wettelijk verplicht.
De beslissing van het
UWV heeft niet alleen betrekking op de cabinemedewerkers bij Ryanair, maar ook op de piloten waarvoor een ontslagvergunning* is gevraagd.
* Redactie: Hoewel het in het bericht niet staat, nemen wij aan dat het ontslag en binnen 3 maanden en 20 of meer werknemers en binnen hetzelfde werkgebied betrof.
Commissie voor geschilbeslechting
De Stichting van de Arbeid heeft de Commissie voor Geschilbeslechting ingericht. Werkgevers en belanghebbende vakbonden kunnen hierop gezamenlijk een beroep doen bij een ontslagaanvraag van twintig of meer werknemers als zij er niet in slagen tot overeenstemming komen over de noodzaak van het aantal ontslagen in het kader van de
WMCO. (Bron: Stvda,
26 jun. 2020)
Ga terug naar subrubriek Ontslag.
