Pensioen? Ben ik daar verantwoordelijk voor?

Opinie  |  ma 4 nov 2013  |  Auteur: Andries Bongers  |  Trefwoorden: Pensioen, Pensioengat



Pensioen is moeilijk, dat weet zo langzamerhand toch iedereen. Je moet
daarom als HR Manager de keuze voor een pensioenverzekering uitbesteden aan
een echte deskundige. En je vertrouwt natuurlijk op de integriteit van die adviseur. Bij het zien
van de brochure en de verwachte beleggingswinsten, kies je natuurlijk voor
het onbezorgde  "Zwitserleven gevoel" voor al je mensen. Je wilt toch een
goede werkgever zijn.

Pensioenfonds en pensioenverzekeraar

Simplistisch gesteld zijn er twee soorten pensioenorganisaties: het pensioenfonds en de pensioenverzekeraar. Het pensioenfonds is meestal een verplichte deelname van werkgever en werknemers als gevolg van een algemeen verbindend verklaarde cao. Na het verdwijnen van het eindloonprincipe en ingeruild voor het middelloonstelsel stoeien we nu alleen nog over de hoogte van de dekkingsgraad op basis van de actuele rente of een vaste rekenrente en het maximale opbouwpercentage van 2,25% of naar 1,75% per jaar moet worden bijgesteld. En niet te vergeten de pensioenleeftijd gebaseerd op de theoretische levensverwachting. Allemaal erg belangrijk; maar betrokken partijen in dat proces komen er wel uit. Later kom ik hierop terug.

Pensioenverzekeraar

Ik wil het met u hebben over de pensioenverzekeraar, waar een belangrijk deel van werkend Nederland zijn pensioen heeft “verzekerd”. We hebben het dan meestal over een Beschikbaar Premiestelsel (defined contribution). De werkgever en werknemer spreken (binnen de wettelijke normen) een vast overeengekomen bijdrage af. De bijdrage staat vast, maar de hoogte van het pensioen dus niet. Andersom kan ook, maar is hoogst ongebruikelijk geworden (eindloon).
 

Na vele pensioenbrieven (al dan niet gelezen en al helemaal niet begrepen) blijkt dat het geld “verdampt” is

84% van de totale beroepsbevolking (8 miljoen) bouwt een aanvullend pensioen op. Het vermogen is op dit moment het gigantische bedrag van bijna 1300 miljard euro. Een kwart van de spaarders (1,5 miljoen werknemers) is via de werkgever “verzekerd” bij een pensioenverzekeraar.
Over deze groep wil ik het hebben.

Negatief rendement

Deze medewerkers hebben de besteding van hun pensioen(premie), als belangrijk onderdeel van het arbeidsvoorwaardenpakket, toevertrouwd aan de werkgever. De werkgever huurt meestal een adviseur in, die (mag je aannemen) de meest aantrekkelijke regeling adviseert. En dan wordt het stil. Na vele pensioenbrieven (al dan niet gelezen en al helemaal niet begrepen) blijkt dat het geld “verdampt” is.
 

Uit diverse onderzoeken en ervaringen blijkt dat het kennisniveau van de werkgevers (lees HR Managers) in veel gevallen tekort schiet

De beleggingen vielen tegen en de kosten waren toch hoger dan verwacht. Uiteindelijk blijkt dat van de totaal ingelegde premie, maar 80% (of veel minder) over is. Dus een negatief rendement. En iedereen wast zijn handen in onschuld.

Goed werkgeverschap

Vanuit het principe van goed werkgeverschap en de verplichtingen vanuit de Pensioenwet heeft de werkgever de verantwoordelijkheid om periodiek de werknemers te informeren over de inhoud en werking van de pensioenregeling (Art.7.611 BW). De werkgever neemt (vaak ten onrechte) aan dat de verzekeraar dit wel goed zal doen en blijft verder vrij passief.
Uit diverse onderzoeken en ervaringen blijkt dat het kennisniveau van de werkgevers (lees HR Managers) in veel gevallen tekort schiet om de taken van een zorgvuldige pensioencommunicatie te kunnen verrichten. Of zij menen, dat deze taak is overgeheveld naar de pensioenuitvoerder en verschoond zijn van enige verdere verantwoordelijkheid.

Informatieplicht

Toch gaat mij zelfs deze informatieverplichting nog niet ver genoeg. De werknemer sluit een arbeidsovereenkomst met daarin een pensioenregeling, waarbij hij mag verwachten “waar voor zijn geld te krijgen”. Bij een beleggingspolis weet de medewerker, dat er een bepaald risico aan verbonden is, maar niet dat het pensioen gebaseerd is op een “woekerpolis”, wat de werkgever (lees HR Manager) bij het afsluiten van de mantelovereenkomst onvoldoende heeft onderzocht.
 

Een persoon of organisatie die een onrechtmatige daad pleegt, is verplicht de schade die de ander daardoor lijdt te vergoeden

Wie is er nu verantwoordelijk voor het onredelijk hoge verlies? In directe zin, de werkgever. Er is (in mijn opvatting) dan sprake van een onrechtmatige daad. 

Gevolgen van onrechtmatige daad

Een persoon of organisatie die een onrechtmatige daad pleegt, is verplicht de schade die de ander daardoor lijdt te vergoeden, wanneer de daad hem toegerekend kan worden. Van onrechtmatigheid is sprake, als het gaat om het doen of nalaten in strijd met iemands recht, in strijd met de wet of maatschappelijke plicht. 
 

Wie is de eerste werknemer, die zijn werkgever aansprakelijk stelt?

De onrechtmatige daad is toerekenbaar, als de persoon die de daad begaat daarbij schuld heeft, oftewel dat hem een verwijt valt te maken (Art.162 BW Boek 6). De vordering op grond van een onrechtmatige daad verjaart eerst na 20 jaar, wanneer de rechthebbende nog niet bekend was met de schade (Art3:310 lid 1 BW).
Na 20 jaar zal de medewerker toch wel weten of hij een woekerpolis heeft of dringt het pas door vlak voor z’n pensioen? Ik zou graag wat jurisprudentie zien m.b.t. de woekerpolis. Wie is de eerste werknemer, die zijn werkgever aansprakelijk stelt?