Voor slechts 10% belasting voerden we in de 16e en 17e eeuw 80 jaar oorlog

Opinie  |  do 21 sep 2023  |  Bron: RTL Nieuws & HR-kiosk  |  Auteur: Andries Bongers  |  Trefwoorden: Inkomensplaatje, Heffing, Heffingskorting, Toeslagen, Pieter Omtzigt

Misverstand

Een groot misverstand is dat Willem van Oranje de Nederlanden heeft bevrijd van het “Spaanse Juk”, vanwege de onderdrukking van Filips de Tweede door o.a. zijn landvoogd Alva. De aanleiding voor de 80-jarige oorlog was echter dat Filips de Tweede 10% belasting ging heffen op alle goederentransacties om de oorlogen, die hij voerde te kunnen financieren. Dus een voorloper van de BTW. De Tiende Penning was een omzetbelasting van 10% op de verkoop van (eten en drinken, kleding enz.). De heffing op producten van handel en nijverheid was in de Nederlanden nog niet eerder voorgekomen. De heffing leidde tot woede en verzet van de Staten van Holland en kan als een belangrijke aanleiding gezien worden voor de opstand die leidde tot de 80-jarige oorlog. De Staten van Holland zochten een legerleider en vonden die in Willem van Nassau (later Oranje), die met zijn zonen Maurits en Frederik Hendrik 80 jaar oorlog hebben gevoerd om een heffing van slechts 10%. Als we nu totaal 70% en meer betalen komen we niet eens in opstand. We protesteren wel en debatteren in de Tweede Kamer en we morren nog een tijdje, stemmen op een andere partij, maar uiteindelijk winnen de Tollenaars in Den Haag het toch.

Het is bijna niet uit te leggen

Het Kamerlid Omtzigt deed gisteren (20-9) een poging om de andere Kamerleden uit te leggen hoe dat nou kon komen. Het opmerkelijke is dat de meeste Kamerleden geen enkele weet hebben, hoe ons belastingstelsel van wazige heffingen en toeslagen in elkaar is gezet, met nog eens een wirwar aan regels.
Voor sommige huishoudens loont het niet of amper om meer te gaan werken. Dat kan zelfs zo extreem uitpakken dat van iedere 100 euro die je meer verdient slechts 8 euro overblijft.
Hoe kan dat nou, zullen veel mensen zich afvragen. Het belastingtarief voor inkomsten uit werk is immer 37 procent voor de grootste groep en 49,5 procent voor de meest verdienende Nederlanders. (Overigens 50% van de Nederlanders betaalt helemaal geen belasting)

Marginale druk?

Daar zit het probleem dan ook niet. Iets anders is de marginale druk, zoals dat heet. Dat is het percentage van iedere euro die je meer verdient, dat je uiteindelijk niet terugziet op je bankrekening en als het al op je bankrekening staat, dan komen nog de gemeentelijke lasten, het waterschap en alle belastingen bij de super en de pomp (teveel om op te noemen).
Om die marginale druk te berekenen, kijk je niet alleen naar het percentage belasting dat je afdraagt, maar ook naar allerlei andere factoren. Denk aan de huurtoeslag, de kinderopvangtoeslag, de zorgtoeslag en een aantal inkomensafhankelijke belastingkortingen.

Inkomensafhankelijk

Het probleem zit hem erin dat al die toeslagen en belastingvoordelen afhankelijk zijn van je inkomen. Meer verdienen betekent dus dat je minder ondersteuning krijgt van de overheid. Dat is eigenlijk precies zoals het systeem bedoeld is. Immers, wie meer verdient heeft ook minder ondersteuning nodig, is het idee (inkomensplaatje).
Maar het heeft een nogal onwenselijk resultaat, vindt men in Den Haag van links tot rechts. Want voor de groepen die het meest profiteren van al die toeslagen, betekent dit dat meer werken niet zorgt voor een groter besteedbaar inkomen. En waarom zou je het dan doen?
En langer doorstuderen en harder werken of beter je best doen, kan je zelf wel met trots vervullen, maar wordt je er nu echt beter van?

Extreme gevallen

Het meest extreme geval zit hem bij alleenstaande ouders met kinderen die in een huurhuis wonen. Stel dat je in die situatie een brutoloon hebt van 32.500 euro en je wil een paar uur extra gaan werken om vaker iets leuks te kunnen doen met de kinderen, dan houd je nu slechts 8 cent over van iedere euro die je meer verdient.
Tussen de 30.000 en de 40.000 euro is de marginale druk zo hoog voor deze groep, dat als je 10.000 euro extra gaat verdienen, dus 40.000 in plaats van 30.000 euro, je onder aan de streep net aan 1000 euro meer overhoudt.

Toeslagen

Dat komt door het toeslagensysteem. Neem bovenstaande situatie. Het nettoloon van deze persoon stijgt met ruim 5500 euro als hij 10.000 euro meer gaat verdienen. Maar dan komen de klappen. Want hij wordt 1254 euro op zijn zorgtoeslag gekort. Krijgt 621 euro minder kindgebonden budget, 2169 euro minder huurtoeslag en 413 euro minder kinderopvangtoeslag. En dan blijft er van die 10.000 euro uiteindelijk dus nog maar iets meer dan 1000 euro over.
De andere kant van het verhaal is wel dat dezelfde persoon, een netto-inkomen heeft dat hóger is dan zijn bruto-inkomen. Die grens ligt zo rond de 40.000 euro. Door alle toeslagen is de gemiddelde belastingdruk voor deze groep dus juist negatief. Dat wil zeggen, ze krijgen meer terug van de staat in de vorm van kortingen en toeslagen dan ze afdragen in de vorm van belasting.
Daarmee is ook meteen duidelijk dat het lang niet eenvoudig is om het probleem van de marginale druk op te lossen. In theorie ben je van het probleem af door de toeslagen af te schaffen, dan heb je immers ook geen last van de afbouw ervan. Maar dan gaan deze huishoudens er letterlijk duizenden en duizenden euro's op achteruit. Er moet dus iets anders voor in de plaats komen.
Een andere optie, die de afgelopen jaren is gebruikt, is het minder snel afbouwen van de toeslagen als het inkomen stijgt. Maar ook dat kun je niet ongestraft blijven doen, want dat zorgt er onherroepelijk weer voor dat ook steeds hogere inkomens recht houden op toeslagen, die ze misschien helemaal niet nodig hebben.

Is er een gelijkenis?

Ja, de enige gelijkenis met bijna 500 jaar geleden is dat het in beide gevallen om 10% gaat. Toen moest je 10% betalen en nu houd je 10% over. Toen streden we 80 jaar voor ons recht, nu laten we de “gladiatoren” in de Tweede Kamer wat kibbelen en uiteindelijk, winnen de tollenaars in Den Haag toch de slag.

 
Lees meer