Duurzame Medische Zorg voor kwetsbare ouderen en doelgroepen
In december 2020 ging het programma rcDMZ van start nadat het programmaplan door het ministerie van VWS was goedgekeurd als onderdeel van toets Kaderregeling VWS. We zijn nu bijna 2 jaar verder en maken ons op voor de afronding en oplevering van de eindrapportage rcDMZ. Hier alvast een eerste tipje van de sluier rond bevindingen vanuit de beroeps- en werkpraktijken in 5-6 regio's. In het eindrapport rcDMZ straks de veel meer gedetailleerde uitkomsten.
In deel I hebben we Regionalisering en Interprofessionalisering belicht. Deze bijdrage gaat over Datasturing in relatie tot beleidsontwikkeling binnen de Ouderenzorg rond het beleidsthema capaciteitsontwikkeling. We eindigen met een doorkijkje naar hoe nu verder.
Binnen de Ouderenzorg is de introductie van data-gestuurde medische zorg al langere tijd in ontwikkeling. Veelal begeleid vanuit de academische werkplaatsen wordt er met data gewerkt aan de verdere optimalisering van het zorgaanbod gegeven een zorgvraagstuk. Ook binnen het programma rcDMZ is in lijn met deze gedachten gewerkt aan het introduceren van datasturing. Maar dan volledig gericht op het optimaliseren van de beleidsinterventies aangaande de gewenste c.q. noodzakelijke capaciteitsontwikkeling om zo steeds tijdig in de regio te kunnen blijven voorzien in medische/geneeskundige zorg voor kwetsbare ouderen en doelgroepen, ongeacht hun verblijfplaats. In het programma is verkend of met de data uit de regionale ramingen beleidskeuzes kunnen worden onderbouwd en/of meer richting gegeven om zo te komen tot optimalisering van continuïteit en beschikbaarheid van medische/geneeskundige zorg voor kwetsbare ouderen en doelgroepen. Beleidsthema's als regionale ANW-functie en regionale Opleidingsfunctie zijn voorbeelden die in het programma aandacht kregen vanuit de deelnemende regio's. Door de aanwezige functies in de ramingstool (OZ-applicatie) voor regionale simulaties en scenarioplanning kreeg dit thema een extra dimensie. Waar staan we in 2028 als we dit doen of als we dat doen met elkaar (in de regio). Hiermee lijkt een kans voor het samen beleidsrijker maken van inspanningen en interventies om zo effecten en de impact van beleidsmaatregelen te optimaliseren. In de eindrapportage rcDMZ meer hierover.
De komende 1-2 maanden zullen in het teken staan van de afronding van het programma met als centrale vraag aan de bestuurders vanuit de regio's: draagt regionale capaciteitsraming bij aan het realiseren van continuïteit en beschikbaarheid van de medische/geneeskundige zorg voor kwetsbare ouderen en doelgroepen. Dan zal ook duidelijk worden of de OZ-applicatie (ramingstool) voor regio's beschikbaar mag blijven en ook voor andere regio's beschikbaar mag gaan komen. Begin 2023 komt de eindrapportage rcDMZ beschikbaar en zullen wij berichten over de publicatie en plaats waar het rapport kan worden gedownload.
Overzicht, inzicht en uitzicht op DMZ
Het programma rcDMZ - regionale capaciteitsraming Duurzame Medische Zorg - t.b.v. de VVT-sector komt in een stroomversnelling. De dataverzameling over de jaren 2019, 2020 en 2121 verloopt voorspoedig binnen de deelnemende regio’s.
De steeds robuuster wordende OZ-applicatie van het Capaciteitsorgaan opent nieuwe zichtlijnen.
Regionale data van gelijktijdig wel 10 of meer functies binnen de zogenaamde SO-functie(familie) geven ons overzicht en inzicht van zaken in het nu (huidige werkelijkheid) en in de nabije toekomst (nieuwe werkelijkheid). Combinaties van data geven ons meer dan ooit te voren uitzicht op oplossingsrichtingen en kansrijke interventies om DMZ daadwerkelijk te bewerkstelligen in elke regio.
Was het aspect van samenhang tussen ramingen, beleidsthema’s en gestroomlijnde taken en rollen (taakzuiverheid) eerst nog vooral een theoretisch verhaal, we zijn nu aangeland op het nivo van de werk- en beroepspraktijk van SO- en SO-gelieerde zorgprofessionals. We zijn in staat tot op detailniveau inzet-simulaties en -scenario’s te maken die we niet eerder in de deelsector Ouderenzorg hebben gehad!
Het samen in de regio benutten van de kansen en mogelijkheden van interprofessionalisering is een topic.
Maar ook regionaal opleiden kan hier genoemd worden.
Vanuit data en data-verrijking naar kennis en met informatie naar intelligentie. We zijn er bijna en zullen zeker uitgebreid rapporten over de uitkomsten. En nu nog opschalen van 5/6 regio’s naar de andere 25 resterende regio’s. Ook zij hebben recht op klant-arbeids-markt intelligentie in hun eigen regio. Want pas dan kun je doelgericht, doelmatig en doeltreffend regionaal samen sturing geven aan oplossingsrichtingen. En kunnen we de impact en merkbare en meetbare effecten van onze (bij)sturing transparant verantwoorden en tijdig aanpassen.
De regiobeelden zijn spannend waarbij we onderscheid maken in een prioriteiten-regio, een urgente regio en een crisisregio. Met rcDMZ kunnen we tijdig(er) anticiperen en vanuit regionale samenwerking DMZ binnen handbereik houden.
De studiedag Rapportages was een succes en de rcDMZ projectleider Eindrapportages is een en al luisterend oor en plukt de eerste opbrengsten voor het eindrapport.
Volg ons ook op https://rcDMZ.nl
Regionale capaciteitsraming - beleidscyclus - taakzuiverheid
De ontwikkeling van de beschikbaarheid, bereikbaarheid en aanwezigheid van de medische/geneeskundige zorg voor kwetsbare ouderen en doelgroepen in de Ouderenzorg is een serieus vraagstuk. Al langere tijd blijft de gewenste aanwas van nieuwe specialisten ouderengeneeskunde wat achter en worden de beschikbare opleidingsplaatsen (nog) niet allemaal ingevuld. Terwijl de zorgvraag in de regio's als maar toeneemt in volume, complexiteit en (epidemiologische) prevalentie (https://lnkd.in/e2-f29RG).
In 2020 is het programma regionale capaciteitsraming Duurzame Medische Zorg (rcDMZ) van start gegaan (https://rcdmz). Inmiddels zijn we een aardig eindje onderweg en tekenen zich de eerste resultaten af. Zo'n 40 zorgorganisaties hebben met elkaar data verzameld die leiden tot regionale inzichten waarop men kan gaan sturen vanuit samenhang. Men is bezig met de laatste dataverzameling waarin ook huisartsengegevens onderdeel uitmaken van de dataset. In 6 regio's wordt er al gewerkt aan deze dataverzameling. En in de regio's vinden regionale dialogen plaats met zorgprofessionals in regie. Professionele zeggenschap in de regio wordt zo in de praktijk gebracht. Zonder SO's en samen met de aan de SO's gelieerde functies zoals de huisarts en de PA, de VS, de GZ Psycholoog/Orthopedagoog Generalist en verpleegkundige 'Complexer Ouderenzorg' geen draagkracht, draagvlak en daadkracht in Capaciteitsontwikkeling. Eind december 2022 komen de 'definitieve' regionale rapportages beschikbaar.
Parallel hieraan wordt gewerkt aan de regionale beleidscyclus. Daar ligt een sleutel voor herstel van de capaciteitsontwikkeling door krachtenbundeling in de regio. Op instellingsniveau alleen werken aan capaciteitsontwikkeling is voor zorgorganisaties veelal geen haalbare kaart meer. Dit najaar (2022) staan dialogen rond de regionale beleidscyclus gepland.
En dan als laatste het vraagstuk van rollen en taken. De regionale dialogen over taakzuiverheid hebben veel inzichten opgeleverd. Hier liggen enorme kansen voor de specialist ouderengeneeskunde om zinnig en zuinig met zijn/haar capaciteiten om te kunnen blijven gaan. In samenspraak met taaktoedeling (taakschikking) binnen de SO-functie(familie).
Daarmee wordt ook de basis gelegd voor interprofessioneel samenwerken een onderwerp dat binnen de federatie van medisch specialisten op dit moment veel aandacht krijgt. (https://lnkd.in/eYbHEE3p).
Op het landelijke congres Waardigheid en trots in de regio hebben we onze tussentijdse bevindingen gedeeld met een praktijkvoorbeeld in de regio Apeldoorn-Zutphen als showcase.
Over dit praktijkvoorbeeld later meer met oplossingsgerichte voorbeelden.
Integraal Capaciteitsmansgement (licdn.com)
De samenhang tussen raming-beleid-taken
Diverse keren hebben we verschillende verduidelijkingsvragen ontvangen over de - met het ministerie van VWS, directie Langdurige Zorg afgesproken programmadrieluik - van onderstaande samenhangende beleidsthema’s:
En dit dan in de context van een regionale benadering waarbij we gelijktijdig binnen de aan rcDMZ deelnemende zorgorganisaties meerdere samenhangende functies onder de loep nemen (binnen de HR-wetenschap ook wel genoemd de SO-functiefamilie).
Capaciteirsraming in een regionale setting geeft zeer nauwkeurig aan op welke onderdelen en hoe de menskracht in medische zorg voor kwetsbare ouderen en doelgroepen zicht ontwikkeld binnen 3-5-7 jaar. Met als hamvraag: ‘Is en blijft de medische zorg, behandeling en ondersteuning echt voor iedere kwetsbare oudere - ongeacht het verblijf - beschikbaar?’
Beleidsmaatregelen richten zich op het realiseren van beleidsdoelen. De beleidscyclus organiseert de ontwikkeling van diverse regionale beleidsmaatregelen. De ramingen kunnen het tekort schieten van de beleidsmaatregelen aantonen en/of ontbrekend beleid signaleren.
Taken en vooral de zuiverheid van taken binnen een functie vormen in deze een sleutelfunctie in relatie tot te maken beleidskeuzes.
Als het takenpakket volloopt met ongewenste taken dat wordt de raming vervuild en geeft dit een vertekend beeld in de benodigde capaciteit.
Hetgeen vervolgens ook weer kan leiden tot verkeerde beleidskeuzes en daarmee samenhangend - onnodige en/of ongewenste - uit te voeren beleidsmaatregelen.
Taakzuiverheid binnen de SO-functie kan gaan over basistaken (exclusief of non-exclusief), regietaken, netwerktaken en daarnaast ook nog neventaken. Als op 1 FTE de taakonzuiverheid oploopt tot 10% dan liggen er kansen om bij elke 10 FTE aan SO’s een capaciteitsherstel van 1 FTE SO te realiseren.
We laten de exacte rekensommen verder aan de SO’s in de werk-en beroepspraktijk. En heel bewust laten we ook de taaktoedeling als vraagstuk hier vooralsnog buiten beschouwing.
Eerst maar eens proberen zo zuiver mogelijk te kunnen werken.
Zodat de SO weer kan/mag gaan doen wat in de kern zijn/haar (medische) opgave is in een tijd van toenemende volumes en complexiteit van de zorgvraag.
En met blijvende aandacht voor de SO in een regiehoudersrol.
Meten is nog meer en beter weten
Al meer dan een jaar werken we binnen het programma https://rcDMZ.nl aan nog meer en beter weten door in regionaal verband de ontwikkeling van de SO-functie in toekomstperspectief te duiden. Een uniek ramingsproces waarbij op (sub)regionaal niveau een raming van de aantallen SO’s, basisartsen, VS’ers, PA’ers, GZP’ers/OG’ers en VCO’ers gelijktijdig nu en in de nabije toekomst te maken. Een geavanceerde ramingstool - de OZ-applicatie - die gemakkelijk kan concurreren met eenzelfde ziekenhuis-applicatie brengt de sector Ouderenzorg ineens op voorsprong ten opzichte van de vele reeds bestaande landelijke enkelvoudige functieramingen van een enkele beroepsgroep.
Het actuele capaciteitsvraagstuk rond duurzame medische zorg dreigt te ontsporen. Tuchtuitspraken zijn een voorbode. Een enkelvoudige louter SO benadering zal het capaciteitsvraagstuk eerder doen verslechteren. Want een meer integrale analyse laat zien dat alleen een meervoudige aanpak om te komen tot duurzame medische zorg voor kwetsbare ouderen en doelgroepen - ongeacht hun verblijfsplaats - kansrijk is. De term SO-functie familie doet zijn intrede en helpt om anders kijken, anders denken en anders doen te introduceren om patroondenken te doorbreken.
Op dit moment analyseer we de IC-zorg op weg naar 2030. Een Intensivist blijkt een interessante spiegelfunctie voor een SO.
En dan zie je ineens wat eerder nog niet zichtbaar werd: een Verpleegkundige Complexe Ouderenzorg analoog aan een IC-verpleegkundige maar nu in de Ouderenzorg biedt enorme kansen en unieke mogelijkheden om met structurele capaciteitsinterventies problemen echt op te lossen.
Dan toch maar loslaten en DMZ capaciteit anders vast te pakken.
Of beter gezegd: samen oppakken, samen aanpakken en doorpakken!
Koppelen, schakelen en versnellen in duurzame zorg
Het programma rcDMZ (regionale capaciteitsraming Duurzame Medische Zorg) raakt in een stroomversnelling. Een gedegen voorbereidingsperiode heeft een 5-tal projectteams in de regio's Zeeland, Amsterdam, Flevoland, Apeldoor-Zutphen en Gooi-Vechtstreek-Almere in regie gebracht. Een voor een allemaal professionele projectleiders die samen een programmateam vormen om trots op te zijn. Het is een eer om zo samen te mogen werken en met de regionale SO-functie(familie) in een vooruitgeschoven positie te mogen gaan werken met een geavanceerde systematiek voor regionale capaciteitsraming. Om van daaruit samen te werken aan de ontwikkeling van een beleidscyclus in de regio en betekenisvol inhoud te gaan geven aan taakzuiverheid in de werk- en beroepspraktijk van de SO.
Het programma is te volgen via de website https://rcdmz.nl waar binnenkort ook de regionale ontwikkelingen gevolgd kunnen worden. Een vijftal unieke ervaringen op het gebied van regionaal samenwerken staat ons te wachten in de 2e helft van 2021 en heel 2022. Met de SO in regie en de SO-functie(familie) als team van zorgprofessionals in alles voorop worden nieuwe wegen en paden verkend in anders kijken, anders denken en anders doen. Waarbij werkvreugde een belangrijke aspect is in het ontwikkelen van Anders Werken in de (medische) specialistische Ouderen-geneeskunde.
De komende maanden zal er op diverse fronten aandacht zijn voor het programma rcDMZ en zullen er steeds meer praktijkrelevante voorbeelden beschikbaar komen die mogelijk ook in de andere regio's bruikbaar zijn. Op weg naar goede voorbeelden die goed kunnen doen volgen.
Geïnteresseerd in het vervolg, meld je dan aan voor de nieuwsbrief rcDMZ (https://rcdmz.nl/nieuws/#).
Professionalisering regionaal SO-netwerk Gooi-Vechtstreek-Almere
In het najaar van 2019 werd in de regio Gooi-Vechtstreek-Almere groen licht gegeven voor het programma SO-GVA. Een meerjarig programma gericht op het verduurzamen van de SO-functie in de regio waarbij met name ook voor inspraak en zeggenschap aandacht werd gevraagd. Een regio met daarbinnen meerdere vakgroepen waarbinnen tezamen zo'n 60 medische en geneeskundige zorgprofessionals actief zijn. De SO's en aan de SO gelieerde zorgprofessionals (VS, PA, GZP etc.), ook wel de SO-functiefamilie gingen in het programma op expeditie om vanuit anders kijken, anders denken en anders doen op zoek te gaan naar de nieuwe werkelijkheid van de SO-werk en beroepspraktijk op weg naar 2030.
Inmiddels bevinden we ons in 2022 en het programma SO-GVA zit erop. De expeditie heeft ons naar vele mooi uitzichten op de SO-functie in het ouderenzorglandschap gebracht, op mooie SO- bergtoppen stil laten staan en inmiddels ook uitgedaagd om vanuit diverse afdalingen - implementaties - de nieuwe werkelijkheid dichterbij te brengen in de dagelijkse werk- en beroepspraktijk.
Maar liefst 9 afdalingen zijn uitgewerkt en beschreven in concrete beleidsadviezen. Ze zijn allemaal te vinden op de programmasite https://so.gva2025.nl. Inmiddels heeft ook de regio GVA een aantal speerpunten in Ouderenzorg voor de komende jaren uitgezet op weg naar 2025. Het is mooi om te zien hoe met de SO-werktafel de inbreng van de SO's gewaarborgd is in de regio GVA.
We kijken terug op een drietal tropenjaren. De COVID-19 hobbels niet te vergeten. De ondersteuning vanuit de #AscieGroup (www.ascie.nl) is veelzijdig geweest en werd gewaardeerd door de SO's. De inzet om de SO's in regie te brengen binnen het programma SO-GVA is wederom geslaagd. Vanuit verbinding en met opgaven samen werken, samen ontwikkelen en samen realiseren is een succes geworden. Het lukt niet vaak, maar deze keer wel: 100% van de programma-doelen behaald en alle deliverables gerealiseerd. En alles mag gepubliceerd worden en is openbaar op de programmasite voor iedereen en ons allemaal beschikbaar. Kennisdelen en leren van en met elkaar. Veel lees-, leer- en werkplezier met SO-GVA.
Programma SO-GVA - SO in Toekomstperspectief
Wenkende perspectieven vanuit scenariodenken
Het stormt in het Zorglandschap en meer dan ooit worden diverse zorgsystemen beproefd op hun kunnen en/of bestaansrecht op weg naar 2030. De druk in de 0e lijn neemt in een rap tempo toe en op dit moment ronden we een voor-onderzoek af naar Vrijwilligerszorg.
De zorgvraag in de 1e lijn neemt toe in als maar grotere omvang en met een als maar verder toenemende complexiteit.
En ook de zorgvraag in de 2e lijn staat onder druk. Niet voor niets is het programma de Juiste Zorg op de Juiste Plaats gestart met een verschuivingsambitie die z’n weerga niet kent.
Als medische zorgprofessional is de SO in alle 3 de lijnen onderwerp van gesprek en in gesprek over de vraag hoe de zorg voor kwetsbare doelgroepen gewaarborgd kan worden ongeacht de verblijfplaats.
Voor de kop in het zand is geen tijd meer hoe zeer men soms ook verlangd naar tijden van weleer.
Regeren is vooruitzien op zoek naar de stip op de horizon waarmee de nieuwe SO werkelijkheid zichtbaar wordt als wenkend perspectief.
Een eerste verkenning via https://lnkd.in/eQbgmHi3 kan helpen om de grondhouding ‘Anders kijken, anders denken, anders doen’ in te nemen.
Om vervolgens via scenariodenken en SO-scenario analyses meer overzicht, inzicht en uitzicht te krijgen op de nieuwe SO-functie werkelijkheid (https://lnkd.in/dX-HGVPh)
Recent werden de uitkomsten van de SO-scenario analyse vanuit de regio Gooi-Vechtstreek-Almere gepubliceerd door Eveline van Opstal in Zorgvisie. Een mooi voorbeeld van een goed functionerende regionale beleidscyclus met regie vanuit de SO’s zelf (https://lnkd.in/d4y6AX35)
En deze cyclus zelf gaat leiden tot een SO-commissie van waaruit de beleidscyclus duurzaam kan worden verankerd in deze regio.
Met taakzuiverheid als een van de centrale beleidsthema’s en recent uitgewerkt in een zeer waardevol beleidsadvies voor zeer kansrijke vervolgacties inzake het samen verduurzamen van de SO-functie.
Met de komst van regionale facts & figures vanuit de geavanceerde OZ-ramingsapplicatie binnen het programma https://rcDMZ.nl krijgen we nog meer zicht op de nieuwe werkelijkheid. De combinatie van ramingen, beleidscycli en taakzuiverheid brengt de positie van de SO als netwerkspecialist op weg naar 2030 met rappe schreden dichterbij.
Anders kijken, anders denken en anders doen in Ouderengeneeskunde
In 2019 zijn we vertrokken met een groep van 50-60 SO’s in de regio Gooi-Vechtstreek-Almere. Met het reisprogramma SO-GVA als routekaart vertrokken we begin 2020 samen op zoek naar de nieuwe werkelijkheid van de SO op weg naar 2030 - https://lnkd.in/d68hsNER. Recent werd dit visiedocument gepubliceerd door Eveline van Opstal, die als de (medisch)programmaleider en reisleider, verslag deed van de uitkomsten van een ware expeditie.
Parallel aan dit visiegedeelte voltrok zich een nog veel bijzonderder traject van toekomstdenken en werken aan de uitwerkingen van SO’s en anders kijken, anders denken en anders doen.
In twee jaar tijd van een enkele regionale beleidsafspraak naar maar liefst 9 volwaardige strategische beleidsadviezen waarmee de SO toekomst heel concreet binnen handbereik komt.
Met SO taakzuiverheid als een van de kroonjuwelen.
Een prestatie in regionale beleids-ontwikkeling die er mag zijn en die we nog niet eerder op dit niveau gezien hebben. Chapeau SO’s jullie verdienen een heel groot compliment.
Tenslotte om de reis compleet te maken werd onderweg besloten om na afronding deze regionale SO verbindingen in tact te laten. Door de oprichting van een regionale commissie SO-GVA kiest de SO positie met regie en eigenaarschap.
Alle resultaten, publicaties en adviezen zijn voor iedereen beschikbaar als downloads via https://so.gva2025.nl.
Zelf een unieke ervaring rijker en de wereld van Ouderengeneeskunde is meer dan ooit in beeld als een top-strategische deelsector.
Een netwerkspecialist komt eraan met integrale medische zorg, welzijn en echte aandacht (integrative medicine) als nieuwe kerncompetentie.
Samen op weg naar 2030.
Chapeau SO’s!
