Kritische noten

Inhoud

1. Circulair organiseren: nog veel woorden maar minder daden
2. Zero uitstoot in binnenstad als transport geen sluitpost is
3. Circulaire economie, beloften waarmaken?
4. Ruimte voor duurzaamheidsinitiatieven
5. Verplichting energiebesparende maatregelen concreet te melden
6. Burgers en bedrijven steunen circulaire economie
7. Circulaire economie begint bij beprijzing milieuschade
8. Steden hebben weinig ambitie voor schoner verkeer
9. Consument heeft weinig trek in duurzaam als het duurder is
10. Hergebruik materiaal niet populair bij bouwers
11. Nederlander vindt snelheid belangrijker dan duurzaamheid bij bezorgen
12. Circulair organiseren: veel woorden minder daden
13. Eén op vijf werknemers heeft geen idee van bedrijfsdoelstellingen
14. Driekwart Nederlanders niet bekend met 'circulaire economie'
15. Duurzaam ondernemen niet altijd haalbaar
16. Meer milieuwinst mogelijk bij recycling plastic afval
17. Twee miljoen eigenhuisbezitters hebben geen geld voor verduurzaming

---

Circulair organiseren: nog veel woorden maar minder daden

Nog niet veel bedrijven zijn in hun praktijk bezig met circulair ondernemen. Dat blijkt uit een landelijk onderzoek dat hoogleraar Jan Jonker (Radboud Universiteit) heeft uitgevoerd. Volgens Jonker komen er wel steeds meer organisaties die een gedeelte van hun organisatie circulair maken. Niet lullen, maar poetsen.

Steeds meer organisaties denken na over circulair ondernemen. Dat nadenken is goed, maar er moet ook actie ondernomen worden. Jonker spreekt dan ook zijn vreugde uit dat er afgelopen week een ambtelijke top is geweest die moet leiden tot vijf transitieagenda's. Het programma heet Nederland circulair 2050, en de vijf grote thema's zijn biomassa, bouw, maakindustrie, kunststoffen en consumptiegoederen. (Bron en meer: CM.web, 26 apr. 2017)

Zero uitstoot in binnenstad als transport geen sluitpost is

Zero uitstoot in binnensteden in 2025. Dat is het streven van brancheorganisatie Transport en Logistiek Nederland, vertelt voorzitter Arthur van Dijk in Forum, het opinieblad van VNO-NCW. 'Maar dat kan alleen als overheid en bedrijfsleven samenwerken, en als transport geen sluitpost meer is.'

Met het streven naar zero uitstoot in 2025 loopt TLN vooruit op de huidige overheidsplannen, die op 2030 mikken. Om de doelstelling te halen, is volgens Van Dijk samenwerking met de gemeenten nodig om de huidige versnippering van milieuzones tegen te gaan. 'Er moeten daarnaast genoeg voorzieningen zijn, zoals oplaadpunten voor elektrische voertuigen en plekken buiten de binnenstad waar goederen kunnen worden overgeladen.' (Bron: VNO-NCW, 25 sep. 2017)

Circulaire economie, beloften waarmaken?

Iedereen dweept tegenwoordig met de circulaire economie. Ceo's van multinationals als Philips, Renault, Unilever, AkzoNobel, Danone en DSM pleiten er bijvoorbeeld voor in de CEO Guide to the Circular Economy. Ze noemen het de grootste economische uitdaging sinds de industriële revolutie. En ze voorzien dat de circulaire economie wereldwijd 4.500 miljard dollar kan opleveren.

Ook de Nederlandse overheid ziet kolossale kansen. Ze gaat daarbij af op onderzoeksorganisatie TNO, dat voor ons land tienduizenden nieuwe circulaire banen en miljarden euro's voorspelt. Het kabinet zet zich voor de circulaire economie in via Nederland Circulair 2050, een rijksbreed programma met vijf transitieagenda's.

Dat het met de overgang naar een nieuwe economie nog onvoldoende opschiet, blijkt uit een pilotonderzoek van de Nijmeegse hoogleraar Jan Jonker. Het onderzoeksrapport stelt dat de bereidheid om over de circulaire economie na te denken groot is. Hetzelfde geldt voor de interesse om er eventueel businessmodellen op te baseren. Maar dit staat nog in geen verhouding tot wat er werkelijk wordt bereikt. Er gebeurt veel te weinig. (Bron: Intermediair, januari 2018)

Ruimte voor duurzaamheidsinitiatieven

Bestaande marktregels kunnen het verduurzamen van de economie bemoeilijken. Het kabinet gaat daarom gezamenlijke duurzaamheidsinitiatieven van ondernemers, maatschappelijke- en consumentenorganisaties ondersteunen, te beginnen op het gebied van klimaat en dierenwelzijn. Staatssecretaris Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) heeft vandaag het wetsvoorstel 'Ruimte voor duurzaamheidsinitiatieven' ingediend bij de Raad van State. Duurzame producten of diensten kunnen daardoor een wettelijke status krijgen, mits de verantwoordelijke minister oordeelt dat er voldoende draagvlak is onder betrokken ondernemers. (Bron: Rijksoverheid, 20 mrt. 2018)

Verplichting energiebesparende maatregelen concreet te melden 

De borgingscommissie van het Energieakkoord stuurde op 13 februari 2018 haar uitvoeringsagenda naar het kabinet. Opvallend punt in die agenda is de verplichting voor de industrie te melden welke energiebesparende maatregelen ze heeft genomen. Op die manier kunnen investeringen in dit soort maatregelen die zichzelf binnen vijf jaar terugverdienen, worden afgedwongen.

Als belangrijkste maatregel komt er een informatieplicht in de Wet Milieubeheer. De Wet schrijft al jaren voor dat bedrijven besparingsmaatregelen moeten nemen die ze in vijf jaar terugverdienen. Dat zijn relatief eenvoudige maatregelen. De uitvoering van de wet liep tot nu toe gebrekkig. Er was te weinig zicht op wat bedrijven deden. (Bron: SER-borgingscommissie, 13 feb. 2018)

Zie ook Ondernemingsplein, 2018.

Burgers en bedrijven steunen circulaire economie

Burgers en bedrijven vinden het legitiem dat de overheid beleid voert om tot een meer circulaire economie te komen. Het draagvlak voor circulaire maatregelen neemt echter af als deze groepen zelf de pijn ervan voelen. Inzicht in het gedrag van burgers en bedrijven, en vooral in de beweegredenen achter concrete gedragingen, helpt om effectief circulair-economisch beleid vorm te geven. Dit zijn enkele van de conclusies uit de ‘Verkenning Brede Welvaart 2018 - Circulaire economie, gedrag en beleid’. (Bron: CPB, 16 mei 2018)

Circulaire economie begint bij beprijzing milieuschade

Beprijzing van milieuschade is belangrijk om tot een meer circulaire economie te komen. Dit werkt het beste als de schade wordt belast bij de veroorzaker ervan. De winst is vooral te behalen bij vervuilende bedrijven. Een volledig circulaire economie is vanwege de aanzienlijke maatschappelijke kosten echter onverstandig. Dit zijn enkele conclusies uit de zojuist verschenen publicatie van het Centraal Planbureau ‘Circulaire economie: Economie en ecologie in balans’.

Het gebeurt nu nog maar zelden dat producenten betalen voor de schade die zij aan het milieu toebrengen. Als dit wel zou gebeuren, houden bedrijven beter rekening met milieuschade, gaan ze duurzamer om met materialen en zullen ze producten maken die gemakkelijker te repareren zijn, vaker recyclebaar en beter te hergebruiken. (Bron en meer: CPB, 20 jun. 2018)

Steden hebben weinig ambitie voor schoner verkeer

Dat concludeert stichting Natuur & Milieu, die de coalitieakkoorden van 32 stedelijke gemeenten analyseerde. Daarbij keek de milieuorganisatie naar wat de besturende partijen hebben afgesproken over bijvoorbeeld laadpalen voor elektrische auto’s, voorzieningen voor fietsen en de bevoorrading van winkels. Slechts vier van de onderzochte gemeenten krijgen het predicaat ‘goed’. De overige scoren ‘matig’, ‘redelijk’ of ‘onvoldoende’.

De ranglijst wordt aangevoerd door Utrecht. Die stad heeft weliswaar geen plannen voor (nieuwe) snelfietspaden, maar kent wel een milieuzone en streeft naar een emissieloos openbaar vervoer. Hekkensluiter is de gemeente Venlo. (Bron: Trouw, 11 aug. 2018)

Consument heeft weinig trek in duurzaam als het duurder is

Consumenten hebben er weinig trek in om meer te gaan betalen voor duurzaam voedsel: slechts 37 procent is daartoe bereid. Vaak is onduidelijk of de extra kosten die ze maken ook daadwerkelijk iets bijdragen aan verduurzaming. Dat blijkt uit een onderzoek van ABN Amro. Bedrijven zouden meer aan voorlichting moeten doen, vindt Rob Morren, sector banker food bij ABN Amro. (Bron: BNR, 30 okt. 2018)

Hergebruik materiaal niet populair bij bouwers

Circulair bouwen lijkt nog niet van de grond te komen. Weliswaar hebben diverse partijen in de bouw Bouwmarktplaatsen opgezet waar materiaal van gesloopte gebouwen verhandeld wordt, maar deze internetplatforms worden weinig gebruikt. (Bron: BNR, 31 okt. 2018)

Nederlander vindt snelheid belangrijker dan duurzaamheid bij bezorgen

Meer dan de helft van de Nederlanders verkiest snelheid boven duurzaamheid als het aankomt op de bezorging van bestelde producten. Dat blijkt uit een onderzoek van Elbuco onder 1080 consumenten. Ook zijn de meeste Nederlanders niet bereid meer te betalen voor een duurzame bezorging.

Vooral jonge mensen (volwassenen onder de 30) lijken minder milieubewust te zijn. 64 procent van hen zegt dat ze de snelheid waarmee hun bestelling wordt bezorgd belangrijker vinden dan duurzame bezorging. (Bron: Emerce, 11 dec. 2018)

Circulair organiseren: veel woorden minder daden

Nog niet veel bedrijven zijn in hun praktijk bezig met circulair ondernemen. Dat blijkt uit een landelijk onderzoek dat hoogleraar Jan Jonker (Radboud Universiteit) heeft uitgevoerd. Volgens Jonker komen er wel steeds meer organisaties die een gedeelte van hun organisatie circulair maken.

Steeds meer organisaties denken na over circulair ondernemen. Dat nadenken is goed, maar er moet ook actie ondernomen worden. Jonker spreekt dan ook zijn vreugde uit dat er afgelopen week een ambtelijke top is geweest die moet leiden tot vijf transitieagenda’s. Het programma heet Nederland circulair 2050, en de vijf grote thema’s zijn:

1. biomassa
2. bouw
3. maakindustrie
4. kunststoffen
5. consumptiegoederen

(Bron en meer: CM, 24 dec. 2018)

Eén op vijf werknemers heeft geen idee van bedrijfsdoelstellingen

21 procent van de Nederlandse werknemers heeft geen enkel idee wat de bedrijfsdoelstellingen zijn van de organisatie. Zij weten niet wat de koers van de organisatie is voor de komende periode. In meer dan een kwart van de gevallen (27%) worden de bedrijfsdoelstellingen één keer per jaar gepresenteerd. Vaak aan het begin van het jaar. In sommige gevallen wordt er nooit meer teruggekomen op de doelstellingen die door en voor de organisatie zijn opgesteld (17%). Dit blijkt uit het onderzoek uitgevoerd door Protime. (Bron: Persberichten, 10 jan. 2019)

Driekwart Nederlanders niet bekend met 'circulaire economie'

Maar liefst 75 procent van de Nederlanders heeft nog nooit gehoord van de circulaire economie. Bovendien geeft slechts negen procent aan precies te weten wat deze term inhoudt.

Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van ABN AMRO onder ruim 1.000 Nederlanders, dat is verricht door PanelWizard. De uitkomsten zijn opmerkelijk, omdat zeven op de tien Nederlanders het uitgeput raken van grondstoffen wel degelijk als een probleem ervaren. De circulaire economie is een economisch systeem waarin producten en grondstoffen zo duurzaam mogelijk worden gebruikt en hergebruikt, zodat de waarde ervan zo lang mogelijk behouden blijft. Na uitleg over wat de circulaire economie inhoudt, verwacht de helft van de Nederlanders hier binnen vijf jaar wel een bijdrage aan te gaan leveren. (Bron: Managersonline, 21 jan. 2019)

Duurzaam ondernemen niet altijd haalbaar

Duurzaam ondernemen is een manier van ondernemerschap die men ook op de lange termijn vol kan houden. Bij deze vorm van ondernemerschap ligt de focus op de aarde, mens en winst. In de markt is er volgens het KVK veel vraag naar duurzaamheid, waardoor een deel van de ondernemers zich hier ook aan durft te wagen.

Een ander deel, ruim acht op de tien ondernemers, ervaart echter belemmeringen bij duurzaam ondernemen. Dit percentage kan, volgens een deel van hen, lager worden als duurzaam ondernemen een kostenbesparing of extra inkomsten oplevert. (Bronnen: KvK, dec. 2018 en Tentoo, 27 feb. 2019)

Meer milieuwinst mogelijk bij recycling plastic afval

Recycling in Nederland kan een stuk efficiënter. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) kan meer milieuwinst behaald worden door bepaalde maatregelen te treffen op het gebied van recyclen. Het planbureau stelt onder meer een exportheffing of -verbod van plasticafval naar landen waar veel afval gedumpt wordt voor, blijkt uit het op 5 november 2019 gepubliceerd rapport.

Nederland exporteerde vorig jaar 361 duizend ton plasticafval, waarvan 86 duizend ton buiten Europa. Dit afval eindigt dus ook in landen waar minder strenge milieuregels gelden. Een deel van het afval wordt daar gedumpt, met het risico dat het eindigt in de natuur. Hiermee draagt Nederland niet alleen bij aan milieu- en gezondheidsschade in deze landen, maar ook aan mondiale milieuproblemen als de vervuiling van de oceanen. Een exportheffing of -verbod van afval naar deze landen zou dit probleem kunnen verhelpen.

Twee miljoen eigenhuisbezitters hebben geen geld voor verduurzaming

Minstens 104.000 huishoudens hebben geen enkele ruimte in hun budget om te kunnen investeren in verduurzaming, ook niet via een lening. Dit concludeert het Nibud in het rapport Kunnen woningeigenaren energie-investeringen betalen? voor Vereniging Eigen Huis. Het instituut adviseert terughoudend te zijn met het aangaan van een lening voor het verduurzamen van de eigen woning. ‘Het is de vraag of de risico’s van een lening opwegen tegen het niet verduurzamen van de woning,’ aldus het Nibud in het rapport.