Inhoud
- Inleiding voedselbanken
- Voedselbanken tonen noodzaak van een armoedebeleid
- Bij voedselbank-de-luxe geen voorgekauwd mandje
- Voedselbankklanten eten ongezond
- Voedselbanken actiever met zoeken naar mensen met honger
- Meer Nederlanders gaan in 2019 naar de Voedselbank
- Groei voedselbanken in 2019
- Hulpvragers voedselbank slechts topje van de ijsberg
- Steun voor voedselbanken in deze tijd van groot belang
- Noodsteun om voedselbanken draaiende te houden
- Nederland laat Europees voor voedselbanken onbenut
- Extra steun voor de voedselbanken vanwege de coronacrisis
- Kabinet: voedselaanbod voor de voedselbanken op peil houden
Inleiding voedselbanken
In Nederland werd één van de eerste voedselbanken opgericht in 2002 door Sjaak en Clara Sies in Rotterdam. In 2006 werd besloten om een landelijke organisatie te vormen op basis van acht regio’s met acht regionale voedselbanken. Dit leidde tot de oprichting van de Federatie van Voedselbanken in Nederland (FVN). In 2013 kwam daar de Vereniging van Nederlandse Voedselbanken uit voort. Deze landelijke koepelorganisatie wordt meestal Voedselbanken Nederland genoemd.
In 2016 zijn er 167 voedselbanken en acht distributiecentra bij aangesloten. Voedselbanken Nederland heeft als doel de plaatselijke voedselbanken te ondersteunen bij hun kerntaken. De voedselbanken beschikken over meer dan 535 uitgiftepunten voor voedselpakketten. Ongeveer 11.000 vrijwilligers zijn actief bij de voedselbanken. Volgens een telling die eind 2016 werd gehouden deden 135.000 mensen een beroep op een voedselverstrekking, en werden er ca. 2 miljoen voedselpakketten uitgeleverd aan 30.500 huishoudens. (Bron: Wikipedia)
Voedselbanken tonen noodzaak van een armoedebeleid
Aan de vooravond van de verkiezingen worden de voedselbanken door politici zowel een zegen als een schande genoemd. Wat ze in iedere geval zijn: een signaal voor de urgentie van een structureel armoedebeleid.
En we waren toch een van de welvarendste landen? Ja, maar niet iedereen deelt in die welvaart, de geschiedenis kent altijd armen en rijken (l'histoire se répète). En heel vaak werden de handen uit de mouwen gestoken.
Anno 2017 zijn voedselbanken niet meer weg te denken uit Nederland. In totaal zetten ruim tienduizend vrijwilligers zich in bij de voedselbanken. Zij voorzien wekelijks meer dan 90.000 mensen van voedsel. Dit zijn niet langer en alleen uitkeringsgerechtigden, maar ook werkende armen (waaronder
ZZP’ers en tweeverdieners) en mensen met hypotheekschulden. Voedselbanken zijn inmiddels geëvolueerd tot professionele vrijwilligersorganisaties, met een stevige organisatiestructuur en een landelijke vereniging die richtlijnen voorschrijft. Ze zijn actief bezig met sponsorwerving en gaan partnerschappen aan met grote bedrijven en fondsen.
In het landschap van voedselbanken zien we de laatste jaren meer variaties en nieuwe vormen ontstaan. Sommige voedselbanken hebben het klassieke model van de uitgifte van voedselpakketten vervangen door of aangevuld met een supermarktformule. In Amsterdam is er de ‘sociale kruidenier’ waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en waar de klant een maandelijks tegoed krijg en een deel van de producten zelf betaalt. En recent is een
gaarkeuken opgericht voor mensen die bij andere voedselbanken zijn afgewezen omdat hun inkomen boven de norm ligt. (Bron: Sociale vraagstukken.nl,
11 mrt. 2017)
Bij voedselbank-de-luxe geen voorgekauwd mandje
Meer keuze en minder vernedering: een nieuw model dat supermarkten omarmen richt zich op klanten die weinig te besteden hebben. 'Let wel: het is hier niet gratis.'
Een winkel met een kok die verse maaltijden staat te bereiden, dat moet wel een chique delicatessenzaak zijn, of een van die luxe aandoende vlaggenschipwinkels van Jumbo of Albert Heijn. Maar Hokke staat klanten culinair te verwennen in een buurtsuper zonder veel opsmuk. Een supermarkt bovendien, die zich niet richt op klanten met een goedgevulde portemonnee, maar juist op mensen die elk dubbeltje moeten omdraaien.
Super van Lopik is de eerste 'sociale supermarkt' van Vlaardingen. Iedereen met een uitkering kan er een kortingspas aanvragen die recht geeft op 50 procent korting op alle boodschappen. Een maand na de opening, begin april, hebben al 700 gezinnen een pas aangevraagd. (Bron: Volkskrant, 2 jun. 2017)
Voedselbankklanten eten ongezond
Sommige producten in de gigantische hal van de Voedselbank Amsterdam zouden niet misstaan op een hip lunchmenu: biologische bieten en linzensoep in zak liggen opgestapeld in blauwe plastic kratten.
Maar uit onderzoek dat de Vrije Universiteit Amsterdam woensdag publiceerde, blijkt dat voedselbankklanten ongezonder eten dan de gemiddelde Nederlander. Een gevolg van sociale klasse, niet van aanbod, volgens de Voedselbank Amsterdam. Bij sommige uitgiftepunten in Amsterdam zie je dat mensen chips prefereren boven bloemkool. (Bron: De Volkskrant,
5 okt. 2017)
Voedselbanken actiever met zoeken naar mensen met honger
De voedselbanken gaan in 2019 actief op zoek naar mensen die honger hebben en die nu geen beroep doen op voedselbanken. Enkele voedselbanken die al in 2018 daartoe initiatieven ontplooiden, zagen hun klantenaantal flink toenemen. Niet iedereen die voldoet aan de toelatingsnormen weet de weg naar de voedselbank nu al te vinden. Onbekendheid, schaamte, en laaggeletterdheid zijn enkele oorzaken daarvan.
Ook wordt de toelatingsnorm iets verruimd nu de
BTW op basis producten van 6 naar 9 % is gegaan. De voedselbanken durven deze stappen aan, nu er een steeds groter gedeelte van het voedsel dat anders verspild zou worden, bij hen terecht komt. (Bron: Voedselbanken.nl,
10 jan. 2019)
Meer Nederlanders gaan in 2019 naar de Voedselbank
Het aantal huishoudens dat in Nederland hulp ontvangt van de Voedselbank stijgt. In de eerste helft van 2019 was er een stijging van 8 procent in vergelijking met dezelfde periode in 2018.
Voedselbanken Nederland meldt dat het aantal kinderen dat voedselhulp krijgt gestegen is met 7 procent. Daarnaast worden relatief meer alleenstaanden en éénoudergezinnen geholpen.
De voedselbanken hebben begin 2019 de toelatingsnorm verruimd. Iemand die maximaal € 225 per maand heeft te besteden aan eten en kleding, aan alles behalve de vaste lasten, mag zich melden (was in 2018 nog € 215).
Nederland telt 169 voedselbanken die actief zijn in 365 gemeentes. In 2018 hebben 33.000 gezinnen hulp ontvangen van een voedselbank, in totaal 140.000 personen.
Groei voedselbanken in 2019
Het aantal mensen dat gebruikmaakt van voedselbanken is in 2019 met 8 procent toegenomen. Volgens Voedselbanken Nederland komt dit mede doordat drempels zijn verlaagd om de banken te bezoeken en er intensief wordt samengewerkt met andere partijen uit het sociaal domein.
In 2019 ontvingen 151.000 mensen een voedselbijdrage en daarmee hielpen de voedselbanken 8 procent meer klanten dan in het voorgaande jaar, blijkt uit de laatste cijfers. Wekelijks melden zich inmiddels 35.000 huishoudens die voor korte of langere periode afhankelijk zijn van de voedselbank. Er werden relatief meer ouderen en alleenstaanden geholpen. De laatste groep is met 44 procent ook de grootste.
Voedselbanken zijn ervan overtuigd dat het aantal mensen dat niet in staat is om voldoende eten te kopen nog veel groter is dan de groep die ze nu helpen. Schaamte is nog steeds de meeste genoemde reden om niet aan te kloppen voor hulp. In 2019 startten ze daarom het project
Onder de Radar om drempels te verlagen. (Bron: Voedselbanken, 3 maart 2020)
Hulpvragers voedselbank slechts topje van de ijsberg
Een groeiende groep Nederlanders doet langer dan drie jaar een beroep op hulp van de voedselbank. Het afgelopen jaar ging het om 15 procent van het klantenbestand van de voedselbank, vijf jaar geleden was dat nog 5 procent. Dat maakte de Vereniging van Nederlandse Voedselbanken vandaag bekend. (Bron: Nibud,
3 mrt. 2020)
Steun voor voedselbanken in deze tijd van groot belang
De gevolgen van het coronavirus raken ons allemaal, maar in deze tijden is het belangrijk ervoor te waken dat de kwetsbaarste groepen in onze samenleving niet nog zwaarder getroffen worden. De voedselbanken spelen daarin een belangrijke rol. Daarom hebben het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit met de VNG en Voedselbanken Nederland een actieteam in het leven geroepen. Het actieteam gaat helpen om de distributie en uitgifte van voedselbanken te versterken. (Bron: Min.
SZW,
19 mrt. 2020)
Noodsteun om voedselbanken draaiende te houden
Het calamiteitenfonds van Voedselbanken Nederland krijgt financiele hulp van het kabinet. Dat hebben staatssecretaris Van Ark (
SZW) en minister Schouten (LNV) besloten. Er word eenmalig een subsidie van vier miljoen euro als vangnet voor het calamiteitenfonds beschikbaar gesteld. Dit gebeurt in het kader van de Corona-crisismaatregelen van het kabinet. (Bron: Min.
SZW, 24 mrt. 2020)
Nederland laat Europees voor voedselbanken onbenut
"Er is een fonds in Europa dat al jaren klaar ligt, waar bijvoorbeeld Frankrijk al een half miljard uit krijgt, maar wij in Nederland nooit gebruik van hebben gemaakt", stelt CDA-Kamerlid Slootweg. "Omdat hier het gevoel heerste dat we dat niet nodig hebben in Nederland."
Dat de voedselbanken het door de coronacrisis een stuk drukker krijgen, lijkt wel vast te staan: "We houden rekening met een groei van 50 procent", zegt Tom Hillemans, vice-voorzitter van Voedselbanken Nederland. "We begrijpen niet dat Nederland al jarenlang weigert om gelden vanuit dit fonds beschikbaar te stellen voor de voedselbank." (Bron: NOS, 18 jun. 2020)
Extra steun voor de voedselbanken vanwege de coronacrisis
Het kabinet gaat de voedselbanken helpen om dreigende voedseltekorten voor te zijn. Door een verwachte toename van het beroep op de voedselbanken vanwege de coronacrisis en minder aanvoer van voedsel vanuit de supermarkten, voorzien de voedselbanken problemen. Gezien de uitzonderlijke situatie is het kabinet bereid om het Europees Sociaal Fonds aan te spreken voor ondersteuning van de voedselbanken. Ook mag Voedselbanken Nederland (VBNL) een eerder toegekende noodsubsidie van vier miljoen euro breder inzetten.
Dit schrijven staatssecretaris Bas van ’t Wout (
SZW) en minister Carola Schouten (LNV) in een brief
d.d. 16 nov. 2020 aan de Tweede Kamer.
Kabinet: voedselaanbod voor de voedselbanken op peil houden
Het beroep op de voedselbanken neemt toe onder invloed van de coronacrisis, terwijl het aanbod van voedsel vanuit supermarkten en groothandels terugloopt. Het kabinet heeft eerder aangegeven vanwege de uitzonderlijke situatie bereid te zijn de voedselbanken financieel te ondersteunen om de voedselvoorziening op peil te houden. Het kabinet wil deze middelen onder meer gebruiken voor het op termijn inrichten van nieuwe voedselstromen voor de voedselbanken. (Bron: Rijksoverheid,
29 apr. 2021)
