Gelijke behandeling (inleiding)

Datum laatste wijziging: 11 mei 2023  |  Trefwoorden: , , , , , , , , , ,

Inhoud

  1. Grondwet
  2. Uitbreiding Grondwet artikel 1
  3. Uitwerking
  4. Ervaringen met discriminatie
  5. Contract met bedrijven opzeggen bij discriminatie
  6. SER-rapport 'Discriminatie werkt niet'
  7. Fysieke beperking kleinere handicap voor werkgevers dan ‘belast verleden'
  8. Handreiking
  9. Wetsvoorstel
  10. Steeds meer bedrijven schikken bij discriminatie
  11. Gelijkheidsbeginsel
  12. Artikel 12
  13. Afschuw in Kamer over meldpunt discriminatie
  14. Geen handen willen schudden
  15. Extra maatregelen tegen zwangerschapsdiscriminatie
  16. NS gaat reiziger voortaan genderneutraal aanspreken
  17. Maak einde aan zwangerschapsdiscriminatie
  18. Huisnummer bij autoverzekering wordt beëindigd
  19. Eén op drie Europese werknemers ervaart discriminatie
  20. Aanpak discriminatie op de arbeidsmarkt in uitzendsector
  21. Kabinet wil discriminatie arbeidsmarkt harder aanpakken
  22. Hoe kan HR met discriminatie op de werkvloer omgaan?
  23. Aanpak discriminatie op arbeidsmarkt
  24. Anti-discriminatiebeleid verplicht voor uitzendbureaus
  25. Mbo-scholen moeten aandacht besteden aan alle vormen van diversiteit
  26. Zeker 100 gemeenten hijsen regenboogvlag
  27. Alleen voor Molukkers
  28. Due Diligence
  29. Discriminatie neemt in 2019 toe
  30. Barometer Culturele Diversiteit beschikbaar voor werkgevers
  31. Discriminatie hardnekkig probleem
  32. Wettelijke plicht voor gelijke kansen bij werving en selectie
  33. Vacatureteksten schrijven: wat zijn de regels?
  34. Discriminatie via online vacatureplatforms
  35. Grondwettelijk verbod discriminatie wegens handicap of seksualiteit
  36. Een vrouw zonder man is als een vis zonder fiets…
  37. Wetsvoorstel: Toezicht en gelijke kansen bij werving en selectie
  38. Gelijke behandeling toelichting

Grondwet

'Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.', aldus artikel 1 van de Grondwet.

Uitbreiding Grondwet artikel 1

De Grondwet krijgt een algemene bepaling die uitdrukt dat Nederland een democratische rechtsstaat is. Deze zal voor artikel 1 worden toegevoegd en luiden: 'De Grondwet waarborgt de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten.' Dit heeft de ministerraad besloten op voordracht van minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Over deze voorgenomen Grondwetswijziging en de redenen hiervoor heeft het kabinet een brief naar de beide Kamers gestuurd.

Doorslaggevend voor het kabinet is dat de drieslag democratie, rechtsstaat en mensenrechten in de internationale rechtsorde de standaard is en hier in veel constituties van andere landen expliciet naar wordt verwezen. De Staatscommissie Grondwet had geadviseerd een algemene bepaling op te nemen in de Grondwet. Het kabinet heeft opnieuw gekeken naar het opnemen van een algemene bepaling in vervolg op een verzoek van de Eerste Kamer in maart dit jaar. (Bron: Rijksoverheid, 27 jun. 2014)

Uitwerking

Discriminatieverboden zijn uitgewerkt in wetten gelijke behandeling, te weten: Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) en de Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen bij de arbeid (WGB). Verder zijn er in Europees verband 'kaderrichtlijnen', waaraan de Nederlandse wetgeving zich moet houden.

De gelijke behandeling houdt in dat het verboden is onderscheid te maken tussen mensen die verschillen qua:
  • geslacht
  • ras
  • nationaliteit
  • godsdienst
  • levensovertuiging
  • politieke overtuiging
  • seksuele gerichtheid
  • burgerlijke staat
  • arbeidsduur (sinds 1 november 1996)
  • vast of tijdelijk arbeidscontract (sinds 22 november 2002) (voltijd of deeltijd werken)
  • handicap of chronische ziekte (sinds 1 december 2003)
  • leeftijd (sinds 1 mei 2004)
(Bron: Commissie Gelijke Behandeling)

Ervaringen met discriminatie

In Nederland bestaat (nog) geen systematisch onderzoek dat ervaringen van verschillende groepen inzake discriminatie op verschillende terreinen in beeld brengt. Op verzoek van min SZW heeft het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in beeld gebracht in welke mate inwoners van Nederland discriminatie ervaren, op welke gronden dit is en op welke terreinen deze ervaringen zich voordoen. Haar bevindingen zijn opgeschreven in het rapport Ervaren discriminatie in Nederland. (Bron: SCP, jan. 2014)

Lees ook het Jaarrapport integratie 2013 - SCP.

Contract met bedrijven opzeggen bij discriminatie

Bedrijven die zich schuldig maken aan discriminatie moeten door de Rijksoverheid aan de kant worden gezet. Minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zei dat in een interview in het programma Mo Actueel van de Moslim Omroep. Volgens Asscher is discriminatie een veelkoppig monster, waar we iedere keer als het de kop opsteekt met volle kracht de aanval op moeten inzetten. (Bron: Rijksoverheid, 1 maart 2014)

SER-rapport 'Discriminatie werkt niet'

Een charter om bedrijven te stimuleren tot diversiteitsbeleid, een grotere rol voor ondernemingsraden om discriminatie tegen te gaan, meer voorlichting en training voor werkgevers en werknemers en het verbeteren van het toezicht en de handhaving bij klachten over discriminatie door de Inspectie SZW. Dit zijn enkele aanbevelingen uit het SER-advies over discriminatie bij de arbeid. (Bron: SER, 17 apr. 2014)

Fysieke beperking kleinere handicap voor werkgevers dan ‘belast verleden'

Een ex-crimineel wordt door een werkgever minder makkelijk aangenomen voor een baan dan iemand met astma, artrose of diabetes. Net zoals een ex-verslaafde slechter bij werkgevers in de markt ligt dan iemand die blind is of kanker heeft gehad. Terwijl het toch in alle gevallen gaat om werkzoekenden met afstand tot de arbeidsmarkt.

Als eerste in Nederland heeft maatschappelijk investeerder Start Foundation laten onderzoeken in welke mate werkgevers worden beïnvloed door de bijzondere kenmerken van een sollicitant met een arbeidsbeperking of belast verleden. Het rapport van Start Foundation komt tot vier categorieën met profielen:
  1. Personen uit de lichtste categorie worden het makkelijkst geaccepteerd door werkgevers als ze meedingen naar een baan: onder hen vallen o.m. chronisch zieken en mensen met autisme, ADHD en schulden.
  2. Een tree lager op de ladder tref je o.a. mensen in een rolstoel en kankerpatiënten.
  3. De acceptatie van sollicitanten met psychiatrische problemen of een gok- of alcoholverslaving ligt nog een graad gevoeliger.
  4. Ex-delinquenten en drugsverslaafden, categorie 4, lopen tegen de hoogste drempels aan als het om aanvaarding van hun profiel in het bedrijfsleven gaat. De onderzoekers constateren ook dat er vaak sprake is van ‘bekend maakt bemind’. Werkgevers accepteren namelijk iemand met een arbeidsbeperking sneller als ze zo’n medewerker al in dienst hebben of hadden. (Bron: BG Magazine, 28 mei 2014)

Handreiking

De Commissie Bevordering Medezeggenschap (CBM) heeft een handreiking opgesteld die OR’en en bestuurders moet helpen om discriminatie in de eigen organisatie tegen te gaan. In de handreiking staan naast de bevoegdheden van de OR bij discriminatie ook tips voor de OR en de bestuurder. (Bron: OR Informatie, 18 dec. 2014)

Wetsvoorstel

De Inspectie SZW gaat haar inspectiegegevens over discriminatie op de werkvloer openbaar maken. Dit is een wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet. De ingangsdatum van 1 januari 2015 is echter nog niet definitief, omdat de Tweede en Eerste Kamer het wetsvoorstel nog moeten goedkeuren. (Bron: P&O Actueel, 24 dec. 2014)

Steeds meer bedrijven schikken bij discriminatie

Bedrijven treffen steeds vaker een schikking als ze worden beschuldigd van discriminatie. In 2015 gebeurde dat 35 keer, een toename van ruim 50 procent. Duidelijk is dat bedrijven absoluut niet in verband willen worden gebracht met discriminatie”, zegt voorzitter Adriana van Dooijeweert van het College voor de Rechten van de Mens.

Het College kreeg vorig jaar 422 verzoeken van mensen die zich gediscrimineerd voelden.
Het instituut oordeelde dat in 76 gevallen ook echt sprake was van discriminatie. Het vaakst werd gediscrimineerd vanwege leeftijd (21 procent), afkomst (19 procent) en handicap of chronische ziekte (18 procent). (Bron: Rechtennieuws, 26 mei 2016)

Gelijkheidsbeginsel

Gelijke gevallen dient de overheid gelijk te behandelen
Het gelijkheidsbeginsel houd in dat gelijke gevallen in beginsel gelijk behandeld dienen te worden. Indien in een specifieke situatie er reden is om af te wijken van de eerdere aanpak in een vergelijkbare situatie, dan dient dit door de overheid voldoende en duidelijk gemotiveerd te worden waarom in het voorliggende geval anders wordt gehandeld. Bij het gelijkheidsbeginsel komt het er doorgaans in de praktijk op aan dat de betrokkene die meent dat hij ongelijk behandeld wordt, zelf vergelijkbare gevallen dient aan te dragen en aan het bestuursorgaan dient voor te leggen. Het ligt dan op de weg van het bestuursorgaan om te motiveren dat geen sprake is van rechtens vergelijkbare gevallen.

Artikel 12

Wordt een strafbaar feit niet vervolgd, de vervolging niet voortgezet, of vindt de vervolging plaats door het uitvaardigen van een strafbeschikking, dan kan de rechtstreeks belanghebbende daarover schriftelijk beklag doen bij het gerechtshof, binnen het rechtsgebied waarvan de beslissing tot niet vervolging of niet verdere vervolging is genomen, dan wel de strafbeschikking is uitgevaardigd.

Jurisprudentie: Alléén moeders kregen bij boekhandel Haagse Paagman tijdens Moederdag een gratis kopje koffie aangeboden. En dat is discriminatie, zo oordeelde een verontwaardigde vader. Hij deed aangifte bij de politie. Het Openbaar Ministerie zag echter niets in vervolging en seponeerde de kwestie. Via de zogeheten artikel-12-procedure kon de man toch de gang naar de rechter maken. Het artikel biedt een klager de mogelijkheid zijn klacht voor het gerechtshof voor te leggen, indien een officier van justitie niet overgaat tot vervolging.
Maar ook daar ving hij bot. In een recent verschenen arrest noemde het Hof het gratis kopje koffie ‘een vriendelijk gebaar’ waar vooral géén rechten aan ontleend kunnen worden. Volledigheidshalve merkte het Hof nog op dat bij diezelfde boekhandel op Vaderdag een gratis kopje koffie voor de vaders klaarstaat. (Bron: Rechtblog, 30 sep. 2016)

Afschuw in Kamer over meldpunt discriminatie

In de Tweede Kamer wordt met afschuw gereageerd op een standpunt van het Meldpunt Internet Discriminatie (MiND). MiND vindt dat negatieve uitingen over homo's door moslims in de context van het geloof moeten worden gezien.

Voor de onafhankelijke Kamerleden Joram van Klaveren en Louis Bontes is deze reactie op een discriminatiemelding fout en onacceptabel. Zij stelden donderdag vragen aan de ministers van Justitie en Sociale Zaken nadat website ThePostOnline het standpunt van MiND had gepubliceerd.

Volgens de twee Kamerleden stelt MiND dat gewelddadige homohaat mag op grond van de islam. Het oproepen tot geweld zou geen probleem zijn als dat gebeurt vanuit de islamitische levensovertuiging. (Bron: MSN, 1 dec. 2016)

NB: Reactie MiND: Naar aanleiding van de berichtgeving op 1 december over de beoordeling van een melding bij MiND zijn de betreffende uitingen opnieuw onderzocht. We concluderen dat de uitingen in eerste instantie onjuist zijn beoordeeld. Dat betreuren we ten zeerste.

Geen handen willen schudden

Een islamitische man gaf voor zijn sollicitatiegesprek aan dat hij als buschauffeur vrouwelijke passagiers geen hand zou geven. Het gesprek ging niet door en de zaak kwam uitgebreid in het landelijk nieuws. Volgens busmaatschappij Qbuzz was het geven van een hand aan mannen en vrouwen een noodzakelijk onderdeel van ‘een goed functionerende dienstverlening aan haar klanten en een goed (intern) arbeidsklimaat’.

Betrokkene voelde zich gediscrimineerd op grond van zijn geloof en bracht de zaak voor het College voor de Rechten van de Mens. Deze oordeelde op 22 december 2016 dat busmaatschappij Qbuzz inderdaad verboden onderscheid had gemaakt. Argument: Het College was er niet van overtuigd dat 'het geen hand willen geven' een essentieel onderdeel van de functie.

Alom ontsteltenis.

Extra maatregelen tegen zwangerschapsdiscriminatie

Het kabinet gaat samen met maatschappelijke organisaties zwangerschapsdiscriminatie verder terugdringen. Zo komt er extra controle en wordt er meer aandacht besteed aan een betere melding en registratie van zwangerschapsdiscriminatie. Ook krijgen aanstaande moeders en werkgevers extra voorlichting over hun de rechten en plichten rond zwangerschap.

De afgelopen periode is er op initiatief van minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met allerlei betrokkenen een actieplan gemaakt met dertien extra maatregelen om zwangerschapsdiscriminatie aan te pakken. Zo worden (aanstaande) moeders onder meer met een speciale app beter op hun rechten en plichten gewezen en er komt meer informatie over dit thema in de groeiboekjes van de consultatiebureaus en de GGD. Ook gaat het team Arbeidsdiscriminatie van de Inspectie SZW gerichter toezicht houden op zwangerschapsdiscriminatie en werkgevers beter voorlichten. (Bron: Rijksoverheid, 22 mrt. 2017)

NS gaat reiziger voortaan genderneutraal aanspreken

Treinreizigers van de NS worden met ingang van de nieuwe dienstregeling niet meer aangesproken als 'Dames en heren' maar met het sekseneutrale 'Beste reizigers'.

Per dag worden er in NS-treinen ongeveer 24.000 automatische omroepberichten afgespeeld. Deze teksten worden aangepast. Op alle stations spreken de menselijke omroepers de reizigers wekelijks gemiddeld zeventigduizend keer aan. (Bron: NU, 28 jul. 2017)

Maak einde aan zwangerschapsdiscriminatie

Minister Asscher roept werkgevers op om zwangere vrouwen niet anders te behandelen dan anderen. Dat komt volgens het College voor de Rechten van de Mens nog altijd te vaak voor. Bijna de helft van de vrouwen heeft op de een of andere manier te maken met zwangerschapsdiscriminatie, zegt het College. Ze krijgen geen baan, kunnen hun contract niet verlengen en geen promotie maken. En dat neemt niet snel af.

Om zwangerschapsdiscriminatie tegen te gaan, start het ministerie SZW een landelijke campagne. Hiermee wil het ministerie werkgevers bewust maken van mogelijke zwangerschapsdiscriminatie en wijzen op het talent dat ze mogelijk laten lopen. De campagne is onderdeel van het actieplan zwangerschapsdiscriminatie dat de minister in maart heeft gepresenteerd en waarmee met 13 maatregelen actief werk wordt gemaakt van de aanpak van zwangerschapsdiscriminatie. (Bron: AlleoverHRM, 18 sep. 2017)

Huisnummer bij autoverzekering wordt beëindigd

De Consumentenbond uitte forse kritiek op Reaal en Generali, die bij de autoverzekering ook differentiëren op huisnummer. Een verzekerde woonachtig in de Rotterdamse Noorwitsstraat betaalt bij Generali voor een allriskpolis 224 euro méér dan zijn buurman met hetzelfde profiel: een verschil van 40 procent. Op een adres in Amsterdam scheelt een huisnummertoevoeging 218 euro in premie.

'We hebben Generali en Reaal om opheldering gevraagd, maar ze blijven uiterst vaag in hun uitleg over de premies. En dus blijft het voor consumenten volstrekt onbegrijpelijk dat iemand die in dezelfde straat, of zelfs in hetzelfde pand woont, een andere premie betaalt dan zijn buren.' Reaal heeft aan de Consumentenbond laten weten in 2018 te stoppen met het huisnummerbeleid bij autoverzekeringen. (Bron: VVP, 3 dec. 2017)

Eén op drie Europese werknemers ervaart discriminatie

Ruim één op de drie Europese werknemers voelt zich wel eens gediscrimineerd op het werk. Italianen ervaren dit het meest, Nederlanders het minst. Toch heeft in Nederland maar liefst 21% van de werknemers wel eens last van discriminatie op de werkvloer.

Leeftijd is volgens Europese werknemers de voornaamste reden voor discriminatie, gevolgd door geslacht. Eén op de vijf Europese werknemers noemt leeftijd ook als grootste rem op hun loopbaanontwikkeling. Discriminatie vanwege geslacht is door 8% van de Europese medewerkers ervaren. Onder vrouwen is dat iets meer (12%).

Dat blijkt uit het onderzoek ‘The Workforce View’ (blz. 6) van HR-dienstverlener ADP naar de gedachten, houding, verwachtingen en zorgen van bijna 10.000 Europese werknemers, waaronder ruim 1.300 Nederlanders. (Bron: ADP, februari 2018)

Aanpak discriminatie op de arbeidsmarkt in uitzendsector

Staatssecretaris T. van Ark schreef op 1 mei 2018 een brief aan de Tweede Kamer betreffende de aanhoudende discriminatie. Enkele (verkorte) passages uit deze brief:

  • In de uitzending van het televisieprogramma Radar van 29 januari jl. werden de resultaten gepresenteerd van een telefonisch onderzoek. 78 uitzendvestigingen werden geconfronteerd met een discriminatoir verzoek, namelijk liever geen Turkse, Marokkaanse of Surinaamse kandidaten voor openstaande vacatures. Bijna de helft van de benaderde uitzendvestigingen werkte aan dit verzoek mee.
  • De urgentie die door de Kamer is geuit met betrekking tot de aanpak van arbeidsmarktdiscriminatie, voelt het kabinet ook.
  • De uitzendbranche - i.c. ABU en NBBU - is zeer gemotiveerd om hun aanpak van arbeidsmarktdiscriminatie verder te versterken.
  • De Inspectie SZW heeft op dit moment geen bevoegdheid om toe te zien op het werving- en selectiebeleid, zowel in algemene zin als bij uitzendbureaus, zolang er geen sprake is van een formele arbeidsrelatie. Dat moet en gaat veranderen.

Kabinet wil discriminatie arbeidsmarkt harder aanpakken

Het kabinet zet vol in op de aanpak van discriminatie op de arbeidsmarkt. Bedrijven die discrimineren moeten aangepakt worden. Daarom wil staatssecretaris Van Ark toezicht van de Inspectie SZW op werving- en sollicitatieprocedures mogelijk maken. Zij gaat na hoe ze dit effectief kan doen en denkt daarbij onder andere aan het scannen van vacatureteksten of het inzetten van mystery calls en mystery guests. Daarnaast overweegt de staatssecretaris ondernemingen te vragen een paragraaf in hun jaarverslag op te nemen waarin zij de beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen in hun organisatie transparant maken.

De uitwerking van deze ideeën volgt dit najaar. Van Ark gaat hierover in overleg met verschillende partijen. Dat staat in de brief die zij 19 juni 2018 naar de Tweede Kamer stuurt. (Bron: Rijksoverheid, 19 juni 2018)

Hoe kan HR met discriminatie op de werkvloer omgaan?

De Pride-festiviteiten liggen enkele weken achter ons. Helaas blijft discriminatie op de werkvloer wél actueel. Komt het vaak voor? En wat kan HR met discriminatie? Nacha Rakraki, jurist en trainer bij het College voor de Rechten van de Mens, geeft praktische tips.

Wat kan HR doen om de stap richting College of rechter te voorkomen bij discriminatie?
  • Begin met goed te luisteren naar iemand met een klacht over discriminatie. Neem hem of haar serieus.
  • Zorg als HR dat je kennis over het recht op gelijke behandeling op peil is. Weet wat de rechten zijn van bijvoorbeeld zwangere vrouwen, mensen met een biculturele achtergrond of mensen met een chronische ziekte.
  • Zorg er voor dat je als HR een goed beleid hebt als discriminatie zich voordoet. Als er een klacht komt, behandel die altijd zorgvuldig. Dat betekent voortvarend, met voldoende hoor en wederhoor en met goede communicatie naar alle partijen.
  • Als er sprake is van discriminatie moeten er passende maatregelen worden genomen.
  • Let in het bijzonder op stagiaires. Zij zijn jong en kwetsbaar, en durven misschien niet zo snel melding te doen van discriminatie. Terwijl discriminatie hun prille loopbaan ernstig kan aantasten.
(Bron: Xpert, 20 aug. 2018)

Aanpak discriminatie op arbeidsmarkt

Werkgevers zijn straks verplicht om beleid te voeren ter voorkoming van discriminatie bij werving en selectie. Doen ze dat niet dan riskeren ze een boete. De Inspectie SZW gaat hier namelijk op inspecteren en toezien. Zij wordt bevoegd om bestuursrechtelijk op te treden op dit terrein als daar aanleiding voor is. Dit is nieuw. Staatssecretaris Van Ark bereidt een wetswijziging voor.

De staatssecretaris kijkt ook op welke wijze een rol voor de Inspectie SZW is weggelegd bij de werving en selectie door derden, zoals uitzend- en recruitmentbureaus. De uitkomsten van een onderzoek hier naar worden betrokken bij de voorgenomen wetswijziging. Er zal ook worden gekeken naar de rol van geautomatiseerde systemen en algoritmen.

Uitsluiting en discriminatie gebeurt soms moedwillig, maar vaker onbewust. Van Ark wil daarom ook de kennis over en bewustwording van de impact van discriminatie, uitsluiting en ongelijke kansen op de arbeidsmarkt vergroten. Dan gaat het niet alleen om discriminatie bij werving en selectie, maar ook om beloningsdiscriminatie bij vrouwen, zwangerschapsdiscriminatie, leeftijdsdiscriminatie, discriminatie van mensen met een beperking en discriminatie op achtergrond.

Dit alles meldt zij vandaag in haar brief d.d. 22 november 2018 over de aanpak van discriminatie op de arbeidsmarkt.

Anti-discriminatie beleid verplicht voor uitzendbureaus

Staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken) werkt aan een wetswijziging om bedrijven te verplichten beleid te maken tegen discriminatie van sollicitanten. Het bericht Anti-discriminatie beleid verplicht voor uitzendbureaus verscheen eerst op Flexmarkt (24 nov. 2018)

Mbo-scholen moeten aandacht besteden aan alle vormen van diversiteit

De wet wordt zo aangepast dat het voor iedereen duidelijk is dat er aandacht moet worden besteed aan acceptatie van etnische, religieuze, seksuele en gender diversiteit op mbo-scholen. Het kabinet stemt in met het voorstel van minister Van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap om op deze manier ook in het onderwijs de positie van LHBTI’ers te verbeteren.

In het burgerschapsonderwijs op het mbo moet al jaren aandacht worden besteed aan de acceptatie van diversiteit. Waarover het precies moest gaan was onduidelijk. Door de eisen die worden gesteld aan het burgerschapsonderwijs nu te verduidelijken, moet voor iedereen helder worden dat het gaat om acceptatie van etnische, religieuze, seksuele en gender diversiteit. (Bron: Rijksoverheid, 7 dec. 2-18)

Zeker 100 gemeenten hijsen regenboogvlag

Amsterdam, Utrecht en Arnhem hebben maandag de regenboogvlag gehesen om afstand te nemen van de Nashville-verklaring. Bestuurders van andere gemeenten verklaren schriftelijk dat zij diversiteit hoog in het vaandel hebben staan.

In de omstreden verklaring worden homoseksualiteit en transgenderisme expliciet afgewezen en wordt ook de suggestie gewekt dat dit zaken zijn waarvan mensen kunnen genezen. Gemeenten wijzen die zienswijze nadrukkelijk van de hand. ,,Vandaag hijsen we de regenboogvlag om een statement te maken tegenover de Nashville-verklaring. In onze stad mag je zijn wie je bent en houden van wie je wil", stelt Amsterdam in een tweet. (Bron: ND, 7 jan. 2019)

Alleen voor Molukkers

Een leegstaande woning in Maastricht is begin 2019 beklad met de tekst ‘Dit is de Molukse wijk. Alleen voor Molukkers’. In de buurt van de wijk is men bang dat niet-Molukkers in het huis komen wonen. Wat met de affaire samenhangt is dat sommige Molukkers de hogere huren niet meer kunnen betalen.

De wijk stamt uit de jaren ‘50 en ‘60 toen in Nederland Molukse wijken werden gebouwd om de Molukkers die uit Indonesië waren verbannen, op te vangen. Later mochten er ook niet-Molukkers wonen.

Due Diligence

Due diligence is een doorlopend proces dat bedrijven helpt risico’s op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten en milieu in kaart te brengen en vervolgens te stoppen, te voorkomen of te beperken. Due diligence is een essentieel onderdeel van internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) en staat centraal in de internationaal erkende OESO-richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen (2011) en de United Nations Guiding Principles (UNGPs). Due diligence wordt ook wel gepaste zorgvuldigheid of ketenverantwoordelijkheid genoemd.

Het due diligence proces bestaat uit zes stappen die onder de afbeelding nader worden uitgelegd:
 

6 Stappen Due Diligence


(Bron: Ministerie van Buitenlandse Zaken, zie ook Wikipedia)

Discriminatie neemt in 2019 toe

Het aantal meldingen en registraties van discriminatie-incidenten is in 2019 gestegen. Dat blijkt uit de rapportage Discriminatiecijfers 2019. De rapportage geeft een beeld waar discriminatie voorkomt, wie ermee te maken heeft en op welke wijze de discriminatie heeft plaatsgevonden.

De politie registreerde vorig jaar 17 procent meer discriminatie-incidenten. Bij de antidiscriminatievoorzieningen van de gemeenten (ADV’s) gaat het om toename van 1,4 procent. Bij MiND steeg het aantal meldingen van discriminatie op internet met 19 procent. Bij het College voor de Rechten van de Mens nam het aantal verzoeken om een oordeel met 6 procent toe en er kwamen 11 procent meer vragen en meldingen binnen. ´Elk incident van discriminatie is er een te veel. Iedereen moet mee kunnen doen. Deze cijfers geven aan dat een gerichte aanpak ontzettend belangrijk is’, aldus minister Ollongren. (Bron: Rijksoverheid, 28 apr. 2020)

Barometer Culturele Diversiteit beschikbaar voor werkgevers

Vanaf 1 juli 2020 kunnen werkgevers met de Barometer Culturele Diversiteit inzicht krijgen in de culturele diversiteit van hun organisatie. Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid schrijft op 14 mei 2020 aan de Tweede Kamer blij te zijn dat de Barometer voor alle organisaties met meer dan 250 medewerkers beschikbaar komt. Organisaties kunnen straks het CBS vragen om een geanonimiseerde versie van hun personeelsbestand te bekijken. Zij krijgen vervolgens statistieken over de culturele diversiteit binnen hun organisatie terug. Daarmee worden organisaties geholpen om diversiteitsbeleid te voeren dat op feiten is gebaseerd. Het kabinet hoopt dat de Barometer bijdraagt aan gelijke kansen op de arbeidsmarkt voor iedereen.

Werkgevers willen voor elke vacature graag de beste kandidaat. Ook willen veel werkgevers om uiteenlopende bedrijfsmatige of maatschappelijke redenen, cultureel divers talent binnen hun organisatie. Toch blijkt in de praktijk dat Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond, óók bij vergelijkbare kwalificaties, minder snel worden aangenomen. Dankzij de Barometer kunnen werkgevers straks voor het eerst ooit inzicht krijgen in de feitelijke culturele diversiteit in hun organisatie. De Barometer Culturele Diversiteit geeft inzicht in het aandeel werknemers met en zonder (niet-)westerse migratieachtergrond binnen een organisatie. Die informatie kan worden uitgesplitst naar reeds bekende subgroepen van de personeelsadministratie zoals functiegroep of aantal jaren in dienst. Met een aantal bedrijven is eerder een pilot gedaan. Werkgevers- en werknemersorganisaties hebben er bij de SER op aangedrongen dat deze pilot moet worden doorgezet.

Organisaties kunnen vrijwillig en tegen kostprijs via het CBS gebruikmaken van de Barometer. De Barometer geeft geen informatie over individuele medewerkers. De data worden verstrekt op groepsniveau en zodra deze groepen te klein worden, worden gegevens niet teruggekoppeld in verband met de privacy van werknemers. De Barometer maakt het dus niet mogelijk om individuele werknemers op basis van hun culturele achtergrond aan te nemen of promotie te geven. (Bron: Min. SZW, 14 mei 2020)

Discriminatie hardnekkig probleem

De afgelopen periode is wederom gebleken dat discriminatie en racisme hardnekkige problemen in onze samenleving zijn. “Discriminatie is een diepgeworteld probleem en het bestrijden ervan vereist de inzet van ons allemaal,” schrijft minister Ollongren op 15 juni 2020 in een brief aan de Tweede Kamer over de voortgang van de kabinetsaanpak discriminatie.

Wettelijke plicht voor gelijke kansen bij werving en selectie

Bedrijven krijgen straks de wettelijke verplichting om beleid te voeren, gericht op het bevorderen van gelijke kansen bij werving en selectie. Grote bedrijven moeten dit schriftelijk doen, kleine bedrijven lichten hun werkwijze in eerste instantie mondeling toe. Zij kunnen in tweede instantie de verplichting krijgen hun beleid op schrift te stellen. De norm voor gelijke kansen geldt voor alle organisaties. Van werkgevers wordt verwacht dat ze aantoonbaar inzet plegen om discriminatie op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Dat staat in het wetsvoorstel “Toezicht gelijke kansen bij werving en selectie” waar de ministerraad op voorstel van staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid mee heeft ingestemd.

De wetswijziging die de Inspectie SZW op termijn de bevoegdheid geeft om hierop toe te zien, wordt na de zomer aan de Tweede Kamer verstuurd. De Inspectie SZW bereidt zich voor op de uitbreiding van haar bevoegdheden en heeft verkennende inspecties uitgevoerd. De boetes die organisaties straks krijgen wanneer ze niet kunnen aantonen dat ze in hun werving en selectiewijze mensen gelijke kansen bieden, worden openbaar gemaakt. Voordat een boete wordt opgelegd, krijgen werkgevers die geen goede werkwijze hebben wel de kans om alsnog aan de wettelijke vereisten te voldoen. (Bron: Rijksoverheid, 3 jul. 2020)

Vacatureteksten schrijven: wat zijn de regels?

Er zijn regels waar jij je aan moet houden bij het schrijven van vacatureteksten. In Nederland mag je geen onderscheid maken op basis van:

  • afkomst (ras) en nationaliteit.
  • godsdienst en levensovertuiging.
  • geslacht (hieronder vallen ook zwangerschap en moederschap).
  • seksuele geaardheid.
  • leeftijd.
  • handicap en chronische ziekte.
  • burgerlijke staat.
  • politieke gezindheid.
  • aard van arbeidsovereenkomst (vast of tijdelijk contract).
  • arbeidsduur (voltijd- of deeltijdwerk).

(Bron en meer: FlexNieuws, sep. 2020)

Discriminatie via online vacatureplatforms

Discrimineren via online vacatureplatforms blijkt mogelijk. Er vinden nauwelijks tot geen controles plaats op de inhoud van nieuw geplaatste vacatures. Hierdoor heeft 85% van de vacatures met discriminerende inhoud zonder problemen 48 uur online gestaan. Daarnaast is een derde van de discriminerende verzoeken voor het aanleveren van kandidaten gehonoreerd. Dit blijkt uit onderzoek van Excap in opdracht van de Inspectie SZW naar de mogelijkheden tot discriminatie op online vacature platforms.

Alle online vacatureplatforms geven in hun voorwaarden aan dat het verboden is om vacatures met discriminerende inhoud te plaatsen. Hier wordt echter door de online vacatureplatforms verschillend mee omgegaan. Een aantal platforms geeft tips en instructies om een vacature te schrijven zonder discriminerende inhoud. Een aantal platforms geeft aan dat de verantwoordelijkheid van de inhoud niet bij het platform ligt, maar bij degene die de vacature plaats. Een deel van de platforms geeft aan proactief vacatures met discriminerende inhoud te verwijderen. (Bron: Inspectie SZW, 22 jan. 2021)

Grondwettelijk verbod discriminatie wegens handicap of seksualiteit

Een ruime meerderheid van de Eerste Kamer is voor een grondwetswijziging die discriminatie op grond van handicap of seksuele gerichtheid expliciet verbiedt. Een initiatiefvoorstel van D66, GroenLinks en PvdA werd met 58 tegen 15 stemmen aangenomen.

Nu wordt in artikel 1 van de Grondwet discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook verboden. De initiatiefnemers willen dat in dat rijtje ook handicap en seksuele gerichtheid worden verankerd. (Bron: NOS, 9 feb. 2021)

Een vrouw zonder man is als een vis zonder fiets…

Velen zullen zich de ludieke en mediagenieke actie ‘Baas in eigen buik’ nog herinneren waarmee de feministische actiegroep Dolle Mina ruim 50 jaar geleden Nederland op zijn kop zette. Of de openbare urinoirs die ze met roze linten hadden dichtgebonden. Ook in Brabant voelden vrouwen zich aangesproken en richtten afdelingen van Dolle Mina op, waar talrijke belangrijke initiatieven uit voortvloeiden. (Bron: Atria, 11 feb. 2021)

Wetsvoorstel: Toezicht en gelijke kansen bij werving en selectie

Op 10 december 2020 is het wetsvoorstel “Toezicht en gelijke kansen bij Werving en Selectie” ingediend bij de Tweede Kamer.

Het wetsvoorstel verplicht werkgevers en intermediairs om een werkwijze te hebben die gericht is op het voorkomen van discriminatie bij werving en selectie van werknemers. Werkgevers met 25 of meer werknemers moeten deze werkwijze schriftelijk vastleggen. Bij het extern inhuren van arbeidskrachten moet een werkgever ook nagaan of deze verplichting wordt nageleefd. (Bron: Tweede Kamer, 11 dec. 2020)

Gelijke behandeling toelichting

Bij de werving en selectie van werknemers heeft u als HR-professional te maken met diverse wettelijke discriminatieverboden. Zo is het verboden onderscheid te maken tussen personen op grond van leeftijd, handicap of chronische ziekte, godsdienst (artikel), levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht (inclusief geslachtskenmerken, genderidentiteit en genderexpressie), nationaliteit, seksuele gerichtheid of burgerlijke staat.
Deze verboden richten zich niet alleen op werkgevers en de personen in dienst van werkgevers, maar ook op eventuele derden die betrokken zijn bij de werving en selectie, zoals bemiddelaars.

Directe discriminatie

U kunt in uw werk direct of indirect onderscheid maken. Bij directe discriminatie wordt onderscheid gemaakt op basis van kenmerken die de gelijke behandelingswetgeving juist probeert te beschermen. Van direct onderscheid naar geslacht is bijvoorbeeld sprake als u specifiek zoekt naar mannen voor een bepaalde functie.
Ook onderscheid op grond van zwangerschap, bevalling of moederschap is een vorm van direct onderscheid op grond van geslacht. Geeft u in een vacature aan dat u op zoek bent naar Nederlandse sollicitanten, dan maakt u direct onderscheid op grond van nationaliteit. Een vacaturetekst gericht op 25- tot 35-jarigen is ook een vorm van direct onderscheid, maar dan naar leeftijd. Zoals uit deze voorbeelden blijkt, is direct onderscheid vrij gemakkelijk te herkennen.

Indirecte discriminatie

Bij indirect onderscheid is het onderscheid minder duidelijk te herkennen. Van indirect onderscheid is namelijk sprake als een op het eerste gezicht neutrale bepaling in de vacaturetekst (artikel) in de uitwerking toch leidt tot onderscheid tussen personen.
Denk hierbij aan een vacature die u alleen openstelt voor scholieren of studenten. In dat geval maakt u indirect onderscheid naar leeftijd: de leeftijdscategorie is niet expliciet genoemd, maar het is duidelijk dat u als vacaturehouder niet op zoek bent naar een werknemer van 40 jaar oud.
Andere voorbeelden van indirect onderscheid naar leeftijd zijn: ‘Je bent starter’ of ‘Je hebt maximaal twee jaar werkervaring’. De functie-eis dat een sollicitant accentloos Nederlands moet kunnen spreken, kan een vorm van indirect onderscheid zijn naar ras.

Man van 46 jaar te oud voor traineeship?

Een 46-jarige man vroeg het College voor de Rechten van de Mens om een oordeel nadat hij in een sollicitatieprocedure was afgewezen vanwege zijn leeftijd. De man was via LinkedIn door een recruiter van een detacheringsbureau benaderd voor een traineeship bij een opdrachtgever. Nog vóór het ingeplande telefonische kennismakingsgesprek vroeg de recruiter naar de leeftijd van de man. Toen bleek dat de man 46 jaar oud was, kreeg hij van de recruiter te horen dat er op grond van leeftijd toch geen match was, omdat de trainees gemiddeld tussen de 20 en 30 jaar oud zouden zijn.
 

Handelwijze

Het College stelde vast dat de recruiter de sollicitatieprocedure direct afbrak nadat de man zijn leeftijd openbaarde. Hierdoor was de man vanwege zijn leeftijd op een andere manier behandeld dan een jonger persoon behandeld zou zijn. Het College oordeelde dan ook dat er sprake was van direct onderscheid op grond van leeftijd. Omdat het detacheringsbureau geen objectieve rechtvaardigingsgrond had voor dit leeftijdsonderscheid, betrof het een verboden onderscheid op grond van leeftijd. Dat het afwijzen van deelnemers op grond van leeftijd geen structurele handelwijze was van de detacheerder en dat het bureau had geprobeerd zijn handelwijze te herstellen door de man alsnog een gesprek aan te bieden, zorgde niet voor een ander oordeel van het College.

College voor de Rechten van de Mens, 16 augustus 2022, oordeelnummer: 2022-92

Uitzonderingen op discriminatieverboden

Voor de meeste hiervoor genoemde discriminatieverboden geldt dat het maken van direct onderscheid verboden is, tenzij er sprake is van een specifiek in de wet genoemde uitzondering. Eén van die uitzonderingen is het onder voorwaarden hanteren van een voorkeursbeleid voor vrouwen, personen die behoren tot een bepaalde etnische of culturele minderheidsgroep of personen met een chronische ziekte of handicap. Dit wordt ook wel ‘positieve discriminatie’ genoemd.
Een andere uitzondering is het maken van direct onderscheid op grond van ras als uiterlijke kenmerken die samenhangen met een ras, bepalend zijn voor de functie waar u voor werft. Denk hierbij aan het vertolken van een bepaalde rol als acteur.

Rechtvaardigingsgrond voor maken onderscheid

Het maken van indirect onderscheid is alleen verboden als u dit onderscheid maakt zonder een juridisch goede reden, een zogenoemde objectieve rechtvaardigingsgrond (direct onderscheid op grond van leeftijd kan overigens ook zijn toegestaan als er sprake is van een objectieve rechtvaardigingsgrond). Hiervan is sprake als:
het doel van het maken van onderscheid voldoende zwaarwegend is;
het doel niet als oogmerk heeft te discrimineren; én
de middelen voor het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn.
Zo had een werkgever die een vrouw met obesitas afwees voor de functie van promotiemedewerker, daarvoor een juridisch goede reden. De vrouw paste niet in de te promoten dameskleding, het was te duur om speciaal een kledingset te laten maken en het was niet mogelijk om de vrouw in de herenkleding van het merk te laten werken.

Terechte afwijzing om gebrekkig Nederlands

Een man van Afghaanse afkomst besloot om te solliciteren op de functie van klantenservicemedewerker bij een webwinkel voor kabels en aansluitaccessoires. In de personeelsadvertentie stond ‘het beheersen van de Nederlandse taal’ als functie-eis. De klantenservicemedewerker zou klanten per e-mail, telefonisch, via een live chat en face to face moeten helpen bij aansluitvraagstukken. De man stuurde een motivatiebrief, maar werd afgewezen omdat het niveau van de brief niet paste bij de functie. 

Noodzakelijk

Het College voor de Rechten van de Mens oordeelde dat er door het stellen van een taaleis sprake was van indirect onderscheid op grond van ras, omdat mensen van niet-Nederlandse afkomst benadeeld werden door de eis. Maar omdat de werkgever voor dit onderscheid een objectieve rechtvaardigingsgrond had, concludeerde het College dat dit onderscheid niet verboden was.

De functie-eis was van belang voor de bedrijfsvoering, omdat een goede beheersing van de Nederlandse taal noodzakelijk was om de klanten zo goed mogelijk van dienst te zijn. De werkgever mocht daarom verwachten dat een klantenservicemedewerker vragen van klanten in taal en geschrift in vlekkeloos Nederlands kon beantwoorden.

College voor de Rechten van de Mens, 15 juli 2022, oordeelnummer: 2022-80

Oordeel College voor de Rechten van de Mens niet bindend

Als een sollicitant van mening is dat hij is gediscrimineerd in het sollicitatieproces, kan hij dit bij het College voor de Rechten van de Mens melden. Deze melding, die de sollicitant ook anoniem kan doen, wordt niet onderzocht, maar alleen gebruikt voor de statistieken. Via het klachtenformulier op de website van het College kan de sollicitant echter ook vragen om een inhoudelijk oordeel. Dit oordeel is juridisch niet bindend, maar heeft wel gezag.
Werkgevers nemen dan ook vaak wel maatregelen naar aanleiding van een oordeel van het College. Voor een juridisch bindend oordeel moet de sollicitant naar de rechter, die in dat geval wel het oordeel van het College meeneemt in zijn eigen oordeel. Een sollicitant kan ook direct naar de rechter gaan en de procedure bij het College overslaan.
verplicht uw organisatie onder meer tot het hebben en toepassen van een beleid gericht op het voorkomen van discriminatie bij werving en selectie

Nieuwe wetgeving discriminatie bij werving en selectie

Er is nieuwe wetgeving op het gebied van discriminatie bij de werving en selectie in de maak. Het voorstel voor de Wet toezicht gelijke kansen bij werving en selectie – dat om het moment van schrijven bij de Eerste Kamer ligt – verplicht uw organisatie onder meer tot het hebben en toepassen van een beleid gericht op het voorkomen van discriminatie bij werving en selectie.

De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) gaat toezien op de naleving van deze verplichting.

Bij een overtreding kan de NLA – na een waarschuwing – een boete opleggen. Deze boete wordt ook openbaar gemaakt.
Intermediairs, zoals uitzendbureaus, krijgen een meldplicht bij (vermoedelijk) discriminerende verzoeken door opdrachtgevers. Een dergelijke melding kan weer aanleiding zijn voor de NLA om onderzoek te doen naar het werving- en selectiebeleid van de opdrachtgever. Als in navolging van de Tweede Kamer ook de Eerste Kamer akkoord gaat met het wetsvoorstel, krijgt uw organisatie ná de publicatie in de Staatscourant minimaal negen maanden de tijd om het op grond van de nieuwe wet vereiste beleid (schriftelijk) op te stellen.


Ga terug naar subrubriek Gelijke behandeling.