Inhoud
- Doel Wet WGBL
- Uitzonderingen
- Gedwongen pensionering
- CAO’s in strijd met WGBL
- Discriminatie jeugdloon
- Ervaringseis in vacaturetekst motiveren
- Werkervaring
- Afwijzen op grond van geen actuele vakkennis
- Vacatures specifiek voor jongeren van 18 tot 27 jaar tijdelijk toegestaan
- Verboden onderscheid op grond van leeftijd door het toekennen van extra verlofuren
- UWV in de fout
- Te oud voor vrijwilligerswerk?
- Ontslag Kerstman vanwege leeftijd valt verkeerd in Berlijn
- 'Ouwelullendagen' kosten Belastingdienst 800 manjaren
- Je zal toch oud en ook nog migrant zijn
- Stopzetten pensioenopbouw bij man met wachtgeld mag niet
- VU discrimineert oudere werknemers bij reorganisatie
- Centrale Raad van Beroep oordeelt over AOW-gat wachtgeld Defensie
- Een op de acht mensen gevoelsmatig gediscrimineerd tijdens sollicitatie
- Discriminatie voor 55+-werknemers bij anciënniteitscriterium
- Scholieren 16-17 jaar gevraagd: is dit leeftijdsdiscriminatie?
- Leeftijdsonderscheid bij werving personeel vanaf 2018 niet meer toegestaan
- 50.000 vacatures met leeftijdsdiscriminatie
- Leeftijdsdiscriminatie op de arbeidsmarkt
- 70.000 tot 100.000 vacatureteksten met leeftijdsdiscriminatie in 2019
Doel Wet WGBL
Op 1 mei 2004 is de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (
WGBL) in werking getreden. Met deze wet geeft Nederland invulling aan de Europese kaderrichtlijn 2000/178/EG. De wet regelt het verbod op leeftijdsdiscriminatie op de terreinen arbeid, beroep en beroepsonderwijs. De wet kan zowel in het voordeel als in het nadeel van oudere werknemers vallen, zo blijkt uit de volgende voorbeelden:
Voorbeeld 1 Een oudere werknemer mag niet van een salarisverhoging worden uitgesloten, om daarmee de loonlasten en pensioenkosten te drukken. Alleen als het stellen van een leeftijdsgrens objectief te rechtvaardigen is, is onderscheid naar leeftijd wel toegestaan.
Voorbeeld 2 Een bedrijf kende extra verlof toe aan medewerkers van 45 jaar en ouder, zodat ze langer inzetbaar zouden zijn. Omdat geen sprake was van zwaar belastende functies en er geen verschil bestond in ziekteverzuim tussen leeftijdsgroepen, oordeelde de Commissie Gelijke Behandeling dat de regeling tegen de wet indruiste.
Uitzonderingen
Het maken van onderscheid op grond van leeftijd is gerechtvaardigd als er objectieve rechtvaardigingsgronden kunnen worden aangevoerd zoals:
- er is sprake van een legitiem doel voor de leeftijdsgrens en
- de leeftijdgrens is passend (met andere woorden is het geschikt om het doel te bereiken) en
- de leeftijdgrens is noodzakelijk (het doel kan niet met een ander - niet discriminerend - middel bereikt worden).
Voorbeelden zijn:
- de pensioengerechtigde leeftijd vaststellen op 65 jaar - in plaats van '65 jaar' is het verstandig de ingangsdatum AOW te noemen - zoals vastgelegd in pensioenregelingen. Voorwaarde is dat de pensioenregeling voor alle werknemers geldt. Ook het maken van actuariële berekeningen bij pensioenregelingen, waarbij met de leeftijd rekening wordt gehouden, is bij wet toegestaan. Ook het EU Hof van Justitie heeft in deze een uitspraak gedaan, zie volgende alinea;
- de toetredingsleeftijd tot een pensioenregeling voor jongeren vanaf 21 jaar;
- als een functie inhoudt dat er met gevaarlijke machines gewerkt moet worden, kan dat een reden zijn een bepaalde leeftijdsgrens te stellen dat jongeren uitsluit;
- de overheid kan bepaalde leeftijdsgrenzen stellen om de arbeidsdeelname van een leeftijdsgroep te bevorderen, een vorm van positieve discriminatie¹;
- in een salarisschaal zijn loonstijgingen op basis van ervaringsjaren - die vaak samenhangen met leeftijd - als regel toegestaan;
- voor oudere werknemers geldt dat extra vrije dagen en vrijstellingen voor nachtwerk zijn toegestaan, mits deze maatregelen er toe bijdragen dat zij gezond hun pensioenleeftijd kunnen halen.
¹ In een vraag-en antwoordbericht laat het ministerie van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten dat positieve discriminatie soms is toegestaan. In enkele situaties mag een werkgever bij gelijke geschiktheid een voorkeur uitspreken voor een bepaalde groep sollicitanten, zoals vrouwen, allochtonen of chronisch zieken en gehandicapten. Anno 2012 is er geen overheidsbeleid dat stelt dat minderheden of vrouwen structureel voorrang moeten krijgen
Gedwongen pensionering
Een arbeidsovereenkomst die vanzelf afloopt omdat de werknemer 65 jaar wordt is geen leeftijdsdiscriminatie. Voorwaarde is wel dat de gedwongen pensionering is bedoeld om jongeren aan een baan te helpen. Het Europees Hof van Justitie heeft dat bepaald na een klacht van een Spaanse werknemer. De man kreeg in 2005 te horen dat zijn arbeidsovereenkomst van rechtswege was ontbonden omdat hij de leeftijd voor gedwongen pensionering had bereikt. De 65-jarige werknemer voelde dat als ontslag en stelde beroep in bij de Spaanse rechter. Die vroeg opheldering aan het
EU-Hof in Luxemburg. Het Hof erkent dat oudere werknemers in het nadeel zijn door de regeling. Maar dat is gerechtvaardigd voor "een betere verdeling van de werkgelegenheid tussen de generaties", aldus het arrest (Bron: OR Net,17 okt 2007).
CAO’s in strijd met WGBL
Het ministerie SZW heeft 103 (grote)
CAO’s onderzocht. Uit dit onderzoek blijkt dat 36
CAO’s een bepaling bevatten die het mogelijk maakt een werknemer functioneel leeftijdsontslag te verlenen op de eerste dag van de maand dat hij 65 wordt. Onder deze
CAO’s vallen circa 1.880.300 werknemers.
Naar het oordeel van minister Kamp van SZW is een dergelijke bepaling in strijd met de Wet gelijke behandeling leeftijd en arbeid, al is het aan de rechter of de Commissie Gelijke Behandeling om dat definitief vast te stellen.
In de Kamerstukken bij het voorstel van Wet wijziging ingangsdatum
AOW-ouderdomspensioen staat hierover opgemerkt dat cao-bepalingen die een ontslag kennen eerder dan de
AOW-gerechtigde leeftijd en waarvoor geen objectieve rechtvaardiging op grond van de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (Wgbl) aanwezig is, in strijd met het recht zijn. Ontslag op de 65e verjaardag is wel in orde.
Discriminatie jeugdloon
In artikel 1 van de Grondwet staat: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.
Maar jongeren tot 21 jaar ontvangen nog structureel minder loon dan volwassen voor hetzelfde werk puur en alleen vanwege het feit dat zij een bepaalde leeftijd hebben. De overheid, die de Grondwet zou moeten omarmen en verdedigen, kijkt op dit onderwerp bewust even de andere kant op. En dat geldt ook voor de vakbonden die nog steeds
CAO’s afsluiten waarin jeugdlonen realiteit zijn.
Ervaringseis in vacature tekst motiveren
Neemt een werkgever in een advertentie een maximum werkervaringseis op, dan heeft dit tot gevolg dat er onderscheid op grond van leeftijd wordt gemaakt. Dit is niet altijd verboden. Als er objectieve redenen zijn om dit onderscheid te maken, dan is leeftijdsonderscheid soms gerechtvaardigd. De werkgever moet in de vacature dan wel kunnen motiveren waarom hij de werkervaringseis stelt. Aldus een oordeel van het College voor de Rechten van de Mens, voorheen de Commissie Gelijke Behandeling.
Je bent 25, dus echt te oud
Een verkoopster afwijzen per voicemail dat ze echt te oud is voor een functie is niet zo handig, want leeftijdsdiscriminatie is bij wet verboden. Bovendien stapte de afgewezen verkoopster voor een baan bij Esprit - van nog maar 25 jaar - ermee naar het College voor de Rechten van de Mens.
De afgewezen kandidate schreef de inhoud van het voicemailbericht op. Esprit ontkende de inhoud van de voicemail niet. Daaruit bleek dat de vrouw voor de functie werd afgewezen, omdat ‘Esprit haar echt te oud vindt’ en dat het bedrijf op zoek is naar iemand onder de 23 jaar. Daarmee kan het bedrijf de loonkosten drukken.
Maar het College voor de Rechten van de Mens oordeelde in het voordeel van de afgewezen verkoopster, omdat Esprit ‘jegens de vrouw verboden onderscheid heeft gemaakt op grond van leeftijd bij de afwijzing voor de functie verkoper’. (Bron: Werkdichterbijhuis, 8 apr. 2013)
Werkervaring
Nooit gedacht dat het vragen naar werkervaring in de categorie leeftijdsdiscriminatie zou kunnen vallen, toch is hier nu een uitspraak over. Het College voor de Rechten van de Mens oordeelde dat Monster Worldwide Netherlands B.V. verboden onderscheid op grond van leeftijd maakt bij arbeidsbemiddeling door op vacaturesite Monsterboard aan werkgevers een keuzeoptie te bieden, waarbij kan worden geselecteerd op een maximum aantal jaren relevante werkervaring.
Het college gaf dit oordeel omdat ingevolge artikel 9 van de
WGBL het in strijd met de
WGBL is als bij een openlijke aanbieding van een betrekking onderscheid op grond van leeftijd wordt gemaakt zonder de motivering daarvoor in de advertentietekst te vermelden. De reden hiervoor is dat duidelijk moet zijn waarom de aanbieder van een functie van mening is dat voor deze functie een leeftijdseis moet worden gesteld. Op deze wijze wordt voor derden de reden voor het onderscheid kenbaar en toetsbaar. Bovendien dwingt het de aanbieder zich te beraden over de vraag of het maken van leeftijdsonderscheid in een specifiek geval al dan niet geoorloofd is.
(Bron: Stichting Bureau Gelijke Behandeling Gelderland-Zuid, 18 sep. 2013)
Afwijzen op grond van geen actuele vakkennis
Autogrill Nederland Hotels B.V., exploitant van hotels en restaurants, heeft geen onderscheid op grond van leeftijd gemaakt door een sollicitant af te wijzen voor de functie van teamleider omdat hij geen actuele vakkennis heeft.
(Bron: College voor de Rechten van de Mens, Oordeelnummer 2013-156, 6 dec. 2013)
Vacatures specifiek voor jongeren van 18 tot 27 jaar tijdelijk toegestaan
Werkgevers mogen de komende 2 jaar vacatures specifiek voor jongeren van 18 tot 27 jaar aanbieden. De overheid wil met deze maatregel de toenemende jeugdwerkloosheid bestrijden. Dit is een maatregel in het kader van de 'Aanpak jeugdwerkloosheid'. De tijdelijke maatregel geldt van 1 januari 2014 tot 1 januari 2016. (Bron:
UWV, 31 dec. 2013)
Voor jongeren van 18 tot 27 jaar is het onderscheid op leeftijd toegestaan, zolang de werkgever in de vacature refereert naar de 'Aanpak Jeugdwerkloosheid', aldus een oordeel van het College van de Rechten voor de Mens.
Verboden onderscheid op grond van leeftijd door het toekennen van extra verlofuren
Op grond van twee in de arbeidsvoorwaardenregeling opgenomen leeftijdsspecifieke regelingen kunnen medewerkers in een maatschap vanaf hun 30ste aanspraak maken op een aantal extra vakantie-uren per jaar en vanaf hun 60ste voor seniorenuren in aanmerking komen. Het aantal uren dat aan extra verlof kan worden opgenomen is afhankelijk van de leeftijd van de medewerker. Hoe ouder de medewerker hoe meer extra verlofuren de medewerker krijgt toegekend. Het College voor de rechten van de mens oordeelde dat een (verboden) onderscheid op grond van leeftijd wordt gemaakt.
(Bron: College voor de Rechten van de Mens, Oordeelnummer
2014-4)
UWV in de fout
Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (
UWV) heeft verboden onderscheid op grond van leeftijd gemaakt, door bij de werving en selectie voor een leer-werkplek (
BBL) in de gezondheidszorg een leeftijdsgrens van 52 jaar te hanteren.
(Bron: College voor de Rechten van de Mens, Oordeelnummer
2014-60)
Te oud voor vrijwilligerswerk?
Kun je te oud zijn voor vrijwilligerswerk? Een 70-jarige campinginspecteur van de ANWB krijgt vanwege zijn leeftijd geen nieuw vrijwilligerscontract. De ANWB lichtte hem nooit in over het bestaan van een leeftijdsgrens, was er ook niet. Het College voor de Rechten van de Mens oordeelt dat de ANWB hierdoor discrimineert.
(Bron: College voor de Rechten van de Mens,
1 juli 2014)
Ontslag Kerstman vanwege leeftijd valt verkeerd in Berlijn
Het Duitse warenhuis Kaufhaus des Westens in Berlijn heeft wereldwijd woede veroorzaakt door zijn kerstman te ontslaan. De 72-jarige
Peter Georgi - met echte baard - die al dertien jaar in het warenhuis voor kerstman speelt, werd vanwege zijn leeftijd aan de kant gezet.
'Ouwelullendagen' kosten Belastingdienst 800 manjaren
Door de extra vrije dagen voor oudere werknemers blijft er bij de Belastingdienst jaarlijks enorm veel werk liggen. Het gaat om werk dat door 800 ambtenaren in een jaar kan worden gedaan. Daarover klaagt directeur-generaal Veld van de Belastingdienst in een recent intern bericht aan zijn werknemers. Bij de fiscus werken ruim 30.000 mensen. (Bron: NOS,
18 apr. 2015)
Red.: Het kan ons ontgaan zijn, maar heeft het College voor de Rechten van de Mens zich over de leeftijdsregeling van de Belastingdienst al eens uitgesproken?
Je zal toch oud en ook nog migrant zijn
Oudere werknemers en werknemers met een migrantenachtergrond worden twee keer minder vaak uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek dan autochtone Nederlanders onder de 35 jaar. Dit blijkt uit een onderzoek (2015) dat minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid liet uitvoeren. De uitkomsten bevestigen dat er sprake is van discriminatie op de arbeidsmarkt. De verschillen tussen de etnische groepen onderling zijn beperkt. Zie de
Kamerbrief Voortgangsrapportage actieplan arbeidsmarktdiscriminatie.
Stopzetten pensioenopbouw bij man met wachtgeld mag niet
Stichting Pensioenfonds ABP discrimineerde door een 62-jarige man met wachtgeld uit te sluiten van pensioenopbouw. Dat is het oordeel van het College Rechten voor de Mens. Het College stelt vast dat het ABP de pensioenopbouw van de man heeft stopgezet op het moment dat hij recht kreeg op wachtgeld vanwege zijn leeftijd. Dit is niet verboden als hiervoor een goede reden bestaat, maar in dit geval was die er niet.
VU discrimineert oudere werknemers bij reorganisatie
De Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam heeft twaalf oudere medewerkers gediscrimineerd door ze ontslag aan te zeggen. Dat heeft het College voor de Rechten van de Mens vorige week geoordeeld.
Tijdens de zitting voerde de universiteit aan dat zij een einde willen maken aan de structureel verlieslijdende situatie op de afdelingen waarop de reorganisatie betrekking heeft. Dat doel is volgens het College legitiem. De VU heeft echter niet aannemelijk gemaakt dat zij heeft gezocht naar middelen die niet of minder discriminerend zijn naar leeftijd. Daarom oordeelt het College dat de VU de oudere medewerkers discrimineert door aan hen ontslag aan te zeggen. (Bron: P&O Actueel, 25 mei 2016)
53-jarige krijgt geen nieuw contract. Leeftijdsdiscriminatie?
Een opleidingsinstituut wil het personeelsbestand verjongen en verlengt het contract van een 53-jarige werkneemster niet. Is dat leeftijdsdiscriminatie of beleidsvrijheid? Lees de
jurisprudentie.
Centrale Raad van Beroep oordeelt over AOW-gat wachtgeld Defensie
De Centrale Raad van Beroep heeft op 18 juli 2016 uitspraken gedaan in zaken over voormalige ambtenaren van het ministerie van Defensie die een inkomensverlies lijden vanwege de verhoging van de
AOW-leeftijd (
AOW-gat). Geoordeeld is dat de beëindiging van een wachtgelduitkering bij 65 jaar met de gelijktijdige toekenning van een maandelijkse tegemoetkoming een verboden onderscheid naar leeftijd oplevert. (Bron en meer: Rechtennieuws,
18 jul. 2016)
NB: De Centrale Raad van Beroep is de hoogste rechter op het gebied van het sociale bestuursrecht, het ambtenarenrecht en delen van het pensioenrecht.
Een op de acht mensen gevoelsmatig gediscrimineerd tijdens sollicitatie
Iets meer dan een op de acht mensen in Nederland (13 procent) heeft zich weleens gediscrimineerd gevoeld tijdens het sollicitatieproces. Meer dan een kwart (27 procent) kent bovendien iemand die zich weleens slachtoffer van discriminatie heeft gevoeld.
Leeftijdsdiscriminatie komt het vaakst voor. Dat blijkt uit onderzoek van vacaturesite
Indeed, 20 mrt. 2017.
Discriminatie voor 55+-werknemers bij anciënniteitscriterium
Een modebedrijf discrimineert 8 winkelmedewerkers tussen de 57 en 64 jaar bij het toepassen van een anciënniteitscriterium. Het bedrijf stelt dat het anciënniteitscriterium nodig was omdat de hoogte van de transitievergoeding is gekoppeld aan het aantal dienstjaren. Hoe meer dienstjaren een werknemer heeft, hoe hoger de transitievergoeding is.
Volgens het College voor de Rechten van de Mens is een dergelijk financieel argument alleen in heel uitzonderlijke gevallen een goede reden voor het maken van leeftijdsonderscheid. Bijvoorbeeld omdat een goede doorstart niet mogelijk is. Maar dit heeft het bedrijf onvoldoende aangetoond. Daarom oordeelt het College dat bij de 8 medewerkers tussen de 57 en 64 sprake is van leeftijdsdiscriminatie. (Bron en meer: Mensenrechten.nl,
9 feb. 2017)
Scholieren 16-17 jaar gevraagd: is dit leeftijdsdiscriminatie?
Antwoord is 'Ja'. Supermarkt Albert Heijn heeft verboden onderscheid op grond van leeftijd gemaakt bij de werving, door in bepaalde vacatures een voorkeur op te nemen voor studenten of scholieren, terwijl het geen hulpkrachtfuncties zijn. Dat is in strijd met de Wet gelijke behandeling (
WGBL). De vermelding ‘student’ of ‘scholier’ geldt ook als leeftijdseis omdat in sommige vacatures specifiek wordt gevraagd om scholieren of studenten, zo oordeelde het College voor de Rechten van de Mens,
mei 2017.
Speciaal voor de supermarktbranche heeft het Collega van de Rechten van de Mens
richtlijnen voor leeftijdseisen bij hulpkrachten op haar website geplaatst.
Leeftijdsonderscheid bij werving personeel vanaf 2018 niet meer toegestaan
Tot 1 januari kunt u wel nog onderscheid maken voor jongeren van 18 tot 27 jaar en voor ouderen boven de 50 jaar. Hiermee sluit u andere doelgroepen uit. Vanaf 1 januari is dit niet meer toegestaan. Het onderscheiden van leeftijd voor specifieke doelgroepen wordt dan gezien als leeftijdsdiscriminatie van andere doelgroepen. (Bron:
UWV, 30 nov. 2017)
NB: De Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij arbeid (WGBLA) maakt het mogelijk om bij of krachtens de wet onderscheid naar leeftijd toe te staan, voor zover dit dient om werkgelegenheids- of arbeidsmarktbeleid te voeren ter bevordering van arbeidsparticipatie van werknemers van een bepaalde leeftijd. Een concrete leeftijd wordt niet genoemd. (Bron:
Verzamelwet SZW 2018, blz 69)
50.000 vacatures met leeftijdsdiscriminatie
In alle 1,8 miljoen online vacatures van 2017 werd 40.000 tot 60.000 keer om jonge medewerkers gevraagd. Dit schrikt oudere werkzoekenden af. In de beslissing om te solliciteren, weegt een leeftijdseis zwaarder dan het salaris, de reistijd en het type contract bij elkaar. Dit blijkt uit
onderzoek door de VU in opdracht van het College voor de Rechten van de Mens. (Bron: Flex Nieuws, 12 juli 2018)
Red.: Je zou ook kunnen zeggen dat van alle vacatures 97% geen leeftijdseis stelde en 3% helaas wel. Het probleem wordt nu aanzienlijk minder zwaar beleefd.
Leeftijdsdiscriminatie op de arbeidsmarkt
Ouderen hebben op de arbeidsmarkt geregeld te maken met leeftijdsdiscriminatie. Bijvoorbeeld omdat ze te duur of inflexibel zouden zijn. De
Rijksoverheid (4 april 2019) gaat leeftijdsdiscriminatie onder andere tegen door het voor werkgevers aantrekkelijk te maken om ouderen aan te nemen.
Neemt u ouderen met een uitkering in dienst? Dan kunt u een
tegemoetkoming in de loonkosten krijgen. Mogelijk zijn er nog andere regelingen die het voor u financieel aantrekkelijk maken om een oudere in dienst te nemen. Met de
tool voor het financieel CV maakt u een overzicht van de financiële voordelen waar u als werkgever recht op heeft.
In cao’s staan vaak speciale seniorenregelingen. Hierdoor krijgen ouderen bijvoorbeeld extra vakantiedagen of salarisbescherming. In het rapport '
Van ontzien naar duurzaam ontwikkelen' staan alternatieven voor seniorenregelingen.
70.000 tot 100.000 vacatureteksten met leeftijdsdiscriminatie in 2019
Het College voor de Rechten van de Mens onderzocht opnieuw hoe vaak leeftijdsdiscriminatie voorkomt in vacatureteksten. Uit het onderzoek blijkt dat in de 3,1 miljoen onderzochte vacatureteksten uit 2019 in tienduizenden gevallen leeftijd een criterium is. Met het oog op de toenemende werkloosheid door de coronacrisis wordt leeftijdsdiscriminatie bij werk extra zorgelijk. Het College benaderde bedrijven met een groot aandeel in vacatureteksten met leeftijdsdiscriminatie en presenteert de vernieuwde vacaturecheck met tips voor HR-professionals om discriminatie in vacatureteksten te voorkomen. (Bron: Mensenrechten.nl, 22 juni 2020)
Redactie: De tekst is niet helder. Is 'tienduizenden gevallen' hetzelfde als '70.000 tot 100.000' ?
Ga terug naar subrubriek Gelijke behandeling.
