Inhoud
- Complex relatie
- Monopolypositie vakbonden onder vuur
- Bundeling van krachten
- Sociaal Plan
- Vakbond bezorgd om CAO-onderhandelingen OR
- AWVN pleit voor ingrijpende hervormingen
- Samenwerking vakbonden en ondernemingsraden kan beter
Complex relatie
De relatie tussen vakbonden* en ondernemingsraad is gecompliceerd. Eén van de terreinen waarop dat zichtbaar wordt, is dat van de arbeidsvoorwaarden. Daar waar vakbonden sinds jaar en dag het overleg over arbeidsvoorwaarden voeren, willen ondernemingsraden vaak meer invloed.
* Vakbond: een vereniging van werknemers die eenzelfde vak uitoefenen.
Monopolypositie vakbonden onder vuur
Toen de
OR in 1950 wettelijk verplicht werd voor bedrijven met 25 en meer werknemers, kwam ook de monopolypositie van de vakbonden met werkgevers te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden onder vuur te liggen, vooral toen in 1971 aan de ondernemingsraad het instemmingsrecht werd toebedeeld. Dit instemmingsrecht wordt ingeperkt als er sprake van een
CAO. Artikel 27 van de Wet op de ondernemingsraden (
WOR) is hierover duidelijk: ‘de (in het eerste lid bedoelde) instemming is niet vereist, voor zover de betrokken aangelegenheid voor de onderneming reeds inhoudelijk is geregeld in een collectieve arbeidsovereenkomst of een regeling van arbeidsvoorwaarden vastgesteld is door een publiekrechtelijk orgaan.’
Bundeling van krachten
Lange tijd stelden bonden zich op het standpunt dat ondernemingsraden rivalen waren als er niet-vakbondsleden zitting in hadden, want in dat geval kon de ondernemer de activiteiten van de
OR al te gemakkelijk naar zijn hand zetten. De relatie tussen vakbonden en ondernemingsraden is allengs milder geworden. Niet langer zien vakbonden de
OR als concurrent. Partijen zijn het erover eens dat tussen bonden en ondernemingsraden een bundeling van krachten en samenwerking is geboden om als één front de werkgever tegemoet te treden.
Sociaal Plan
De rol van de
OR is beperkt bij het opstellen van een sociaal plan. Een sociaal plan kan in samenwerking met de
OR worden opgesteld, maar de
OR is geen vereniging met volledige rechtsbevoegdheid. De
OR is vaak wel mede ondertekenaar van een sociaal plan. Zie voor meer informatie de betreffende
subrubriek.
Vakbond bezorgd om CAO-onderhandelingen OR
De vakbonden maken zich zorgen om situaties waarin de werkgevers onderhandelen met de OR over
CAO-afspraken. Iets wat onlangs nog bij een bank gebeurde. Vakbond De Unie geeft aan dat terwijl ondernemingsraden naast hun reguliere werk onderhandelen met de werkgever, dit voor de vakbonden het gebruikelijke werk is.
Onlangs bereikte de OR van de Van Lanschot Bank overeenstemming met de werkgever over nieuwe arbeidsvoorwaarden. Daardoor vallen de meeste werknemers van de bank nu niet meer onder de algemene banken-
CAO. Volgens de bank is er geen druk uitgeoefend op de werknemers, maar wil de bank de werknemers meer maatwerk bieden. Uit het onderhandelingsresultaat met de OR bleek dat werknemers € 200 en een salarisstijging van 0,5% kregen als zij kozen voor de nieuwe contractvorm.
AWVN pleit voor ingrijpende hervormingen
Tien ideeën voor de arbeidsmarkt en de sociale regelgeving van de toekomst. Onlangs gepresenteerd door de Algemene Werkgevers Vereniging Nederland (
AWVN). Met aandacht voor de rol van de ondernemingsraad bij arbeidsvoorwaarden, diversiteit, flexwerk en het menselijk kapitaal.
Neem CAO-onderhandelingen, traditioneel een taak van de vakbonden. Door afkalvende ledentallen verdwijnt het draagvlak voor CAO’s, vreest de
AWVN. Grote bonden zijn al eens buitenspel gezet in het overleg over een nieuwe CAO. Een onwenselijke ontwikkeling, omdat het ons poldermodel ondergraaft en onzekerheid en arbeidsonrust aanwakkert, stelt de
AWVN.
De eerste van de 10 ideeën: 'Eén basis voor de basis. We willen regelingen voor de basis van de arbeidsmarkt op vier onderdelen versimpelen. Zo stappen we over naar één platform waar werkgevers werkzoekenden kunnen vinden en waar één begeleider de route naar nieuw werk uitstippelt. Niet meer de uitkering, maar de afstand tot de arbeidsmarkt bepaalt de begeleiding.' (Bron:
AWVN, dec. 2018)
Samenwerking vakbonden en ondernemingsraden kan beter
Vakbonden
VCP,
FNV en
CNV vinden dat de samenwerking tussen de bonden en ondernemingsraden beter kan, met name bij het maken van afspraken over arbeidsvoorwaarden. Goede samenwerking kan voorkomen dat werknemers, vakbonden en ondernemingsraden door werkgevers tegen elkaar worden uitgespeeld, zeggen de bonden.
Van belang is ook dat bij de nadere invulling van een
CAO binnen een onderneming iedereen weet waar de ruimte voor maatwerk is. Dat zeggen de drie vakbonden ter gelegenheid van het uitbrengen van een gezamenlijke brochure, die moet bijdragen aan versterking van de samenwerking tussen ondernemingsraden en vakbonden.
De
brochure is onlangs aangeboden aan voorzitter Evert Verhulp van de
CBM, de
SER-commissie die medezeggenschap en de kwaliteit daarvan in ondernemingen moet bevorderen. (Datum: 14 mrt. 2019)
Ga terug naar rubriek Ondernemingsraad.
