Vrijwilligers

Wanneer een vrijwilliger afziet van een beloning waar hij recht op heeft, kan dit worden aangemerkt als een aftrekbare gift. Om bij wijze van schenking af te zien van een vergoeding, moet wel een recht hebben bestaan op deze vergoeding.

Meerdere activiteiten

Doet een vrijwilliger bij meerdere organisaties vrijwilligerswerk, dan moeten deze organisaties extra opletten. De vrijwilligersregeling geldt namelijk voor de loonheffingen per inhoudingsplichtige en voor de inkomstenbelasting per belastingplichtige (de vrijwilliger). Over de vergoeding van een vrijwilliger die voor meerdere inhoudingsplichtigen werkt moeten wel loonheffingen worden ingehouden en afgedragen als deze vrijwilliger in totaal per maand meer dan € 150 ontvangt of per kalenderjaar meer dan € 1700.

Voorbeeld: Een vrijwilliger werkt twee maanden 100 uur per maand en drie maanden 50 uur per maand voor een voetbalvereniging. In totaal dus 350 uur in vijf maanden. Hij krijgt een vergoeding van € 2 per uur, dus in totaal € 700. Hier is geen sprake van een marktconforme beloning (€ 2 per uur) en het jaarmaximum van € 1700 wordt niet overschreden. Toch is de vrijwilligersregeling niet van toepassing, omdat het maandmaximum van € 150 wordt overschreden. De vergoeding in de twee maanden waarin de vrijwilliger 100 uur werkt is immers € 200. De vereniging moet over deze vergoeding dus loonheffingen inhouden en afdragen. Ook moet de vereniging hiervoor een urenadministratie bijhouden (Bron: SalarisNet 18 mei 2011).

Urenregistratie

De fiscus heeft aangegeven (brief 2008) dat het niet nodig is om voor vrijwilligers een urenadministratie bij te houden. Overschrijdt de organisatie echter de maximumnormbedragen per uur, maand en jaar dan is de organisatie wel verplicht een urenadministratie voor de verschuldigde loonbelasting bij te houden.

Reiskostenvergoeding

In de vrijwilligersvergoeding kan een reiskostenvergoeding zijn begrepen. Betaalt een organisatie bijvoorbeeld een vrijwilligersvergoeding van € 1.500 plus een reiskostenvergoeding van € 400 per jaar, dan is er volgens de fiscus niet langer sprake van een vrijwilligersvergoeding: deze is nu € 1.900 en dat is € 200 te veel.

Lees ook de jurisprudentie - Taxlive d.d. 24 april 2018 - waar het Hof Amsterdam oordeelt dat de aftrekbeperking reiskosten (aantal kilometers x maximaal € 0,19) (Art. 3.17 lib 1B - Artikel 3.1 Wet IB 2001) van toepassing is.

Naast de reiskostenvergoeding zijn ook andere vergoedingen mogelijk, regel is dat het hier om een vergoeding voor werkelijk gemaakte kosten gaat.

Collectieve verzekering

Een vrijwilliger is niet automatisch verzekerd als hij vrijwilligerswerk doet. Als hij aan het werk is en bijvoorbeeld een ongeval of schade krijgt of veroorzaakt, is hij niet automatisch verzekerd. Of de organisatie een verzekering voor ongevallen en aansprakelijkheid afsluit, is een beslissing die bij de vrijwilligersorganisatie ligt. Eventueel kan bij de gemeente een collectieve verzekering worden afgesloten. Vrijwel alle gemeenten hebben een collectieve verzekering afgesloten voor hun vrijwilligers. Het verzekeringspakket kan per gemeente verschillen. Collectieve vrijwilligersverzekeringen zijn bedoeld als een aanvulling op een eigen verzekering, dus niet als vervanging (Bron: SalarisNet 18 mei 2011).

Giftenaftrek

Vrijwilligers kunnen een vrijwilligersvergoeding van een Algemeen nut beogende instelling (ANBI)* ontvangen, die onder voorwaarden vrij van belasting en premies sociale verzekeringen is. Als een vrijwilliger daarvan afziet, komt hij onder voorwaarden in aanmerking voor de giftenaftrek. Het afzien komt onder meer voor als het gaat om ANBI’s die de inzet van de vrijwilliger willen belonen en die dat menen te bereiken door de vrijwilliger een giftenaftrek te bezorgen met behulp van een ‘vrijwilligersverklaring’. Voor de giftenaftrek komen onder meer reiskosten in aanmerking.

Een belangrijk kenmerk van een gift in fiscale zin is de vrijgevigheid van de schenker. Deze moet zelf kunnen bepalen of hij de vergoeding niet wil ontvangen. Een situatie waarbij de ANBI en een vrijwilliger - eventueel op grond van een vrijwilligersverklaring - overeenkomen dat de vrijwilliger op voorhand zal afzien van zijn recht op de vrijwilligersvergoeding, zal in beginsel niet meer kwalificeren als een aftrekbare gift. Reden hiervoor is dat het onverplichte karakter - de vrijgevigheid - er niet meer is. Dit blijkt onder meer uit jurisprudentie van mei 2011. (Bron: Belastingdienst)

* Een ANBI is een kerkelijke, levensbeschouwelijke, charitatieve, culturele of wetenschappelijke instelling, of een instelling die op een andere manier bijdraagt aan het algemeen nut.

NB: In 2009 is de Belastingdienst begonnen met een onderzoek naar de juistheid van de ANBI-status van verschillende organisaties en sindsdien zijn 1.500 organisaties deze status kwijtgeraakt.

Staatssecretaris Weekers van Financiën heeft aangegeven dat de informatieplicht voor ANBI’s wordt uitgebreid. Ook organisaties die hun ANBI-status hebben verloren, worden namelijk verplicht om vanaf 2014 hun jaarstukken aan de Belastingdienst te overleggen, inclusief een specificatie van ontvangen schenkingen. Gebeurt dit niet, dan volgt een verzuimboete. (Bron: BestuurRendement, 9 okt. 2013)

Vrijwilligerswerk doorgeven aan UWV

Mensen met een WW-, WGA-, Ziektewet of Wajong-uitkering moeten dat aan het UWV doorgeven en wel binnen 1 week nadat het vrijwilligerswerk is gestart.

Solliciteren

Vrijwilligerswerk is geen sollicitatieactiviteit. Het is volgens het UWV niet de bedoeling dat iemand ergens begint als vrijwilliger om na een tijdje wél betaald te krijgen. Voor een werkloze heeft het zoeken naar een betaalde baan prioriteit. Krijgt hij betaald werk aangeboden dan moet hij dat accepteren, ook als dat betekent dat hij daardoor moet stoppen met vrijwilligerswerk. Doet iemand dat niet, dan kan dat gevolgen hebben voor zijn uitkering.
Alleen als het vrijwilligerswerk de kansen op een gewone baan vergroot, kan iemand soms een ontheffing krijgen van sollicitatieplicht. Deze ontheffing geldt dan voor 6 maanden. (Bron: UWV)

Bijstand

Bijstandsgerechtigden die vrijwilligerswerk doen, krijgen daar soms een onkostenvergoeding voor. Die mogen ze tot een beperkt bedrag houden, zonder dat de hoogte van hun uitkering verandert. Als het gaat om vrijwilligerswerk dat de gemeente noodzakelijk vindt voor re-integratie van een bijstandsgerechtigde, dan mag er per maand maximaal € 170 vrij ontvangen worden. Per jaar is het maximum € 1.700. In alle andere gevallen is de grens van de vrij te laten onkostenvergoeding lager: maximaal € 95 per maand, met een maximum van € 764 per jaar (bedragen 2011).

Statistieken

• Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau zet 45 procent van de volwassenen zich (los van een vergoeding) onbetaald in voor de samenleving en dit percentage blijft opvallend stabiel;
• vrijwilligers spenderen gemiddeld circa 5 uur per week aan activiteiten voor organisaties;
• hoger opgeleiden doen vaker vrijwilligerswerk dan lager opgeleiden;
• de gemiddelde leeftijd van de vrijwilliger gaat omhoog;
• vrijwilligers zijn vooral in sportverenigingen actief, daarna volgen religie/levensbeschouwing en zorg, politieke partijen trekken de minste vrijwilligers.

VOG voor vrijwilligers

Het verstrekken van een gratis Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) voor vrijwilligers werkt en wordt daarom vanaf 2014 structureel ingevoerd.

In Nederland doen ruim twee miljoen mensen vrijwilligerswerk met kinderen. De staatssecretarissen van VenJ en VWS, vinden het van groot belang dat kinderen in Nederland veilig kunnen sporten en spelen. Op de eerste plaats zijn Vrijwilligersorganisaties zelf verantwoordelijk voor een veilig klimaat op de sport -of hobbyclub, maar de overheid kan dit stimuleren (Bron: Rijksoverheid, 13 jul. 2014).

Stappenplan voor aanvraag gratis VOG. Tot 31 december 2016 kunnen uw vrijwilligers een gratis Verklaring omtrent gedrag (VOG) aanvragen als zij werken met jongeren en/of mensen met een verstandelijke beperking. Hiervoor moet uw organisatie wel eerst een aantal stappen nemen. (Bron en meer: Rendement, 6 feb. 2015)

Het ministerie van Justitie is begonnen met de campagne ‘Seksueel grensoverschrijdend gedrag - maak er een punt van’ om u te stimuleren dit gedrag bespreekbaar te maken binnen uw vereniging waar vrijwilligers met minderjarigen of gehandicapten werken. Daarnaast richt de campagne zich op de screening van vrijwilligers door middel van de Verklaring omtrent gedrag (VOG). (Bron: Rendement, 18 mei 2015)

Vrijwilligerswerk door werklozen

Zie Werkloosheid (vrijwilligerswerk).

Voorkom fraude in vrijwilligersorganisaties

Fraude in vrijwilligersorganisaties komt niet heel vaak voor. Maar voor elke organisatie die met fraude wordt geconfronteerd, zijn de gevolgen enorm. De vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV) heeft een korte handleiding gepubliceerd over het voorkomen van fraude.

Aanpak regeldruk vrijwilligers

Vrijwilligers en maatschappelijke organisaties zeggen dat ze veel hinder ondervinden van knellende regels en bureaucratische procedures. Dat schrijven minister Plasterk en staatssecretaris Van Rijn in een brief aan de Tweede Kamer. Het kabinet wil vrijwilligers meer ruimte geven door de regeldruk aan te pakken.

Het ministerie krijgt signalen uit het veld dat organisaties vaak niet zozeer last hebben van de regels zelf, maar van de manier waarop ze worden toegepast. 'Dit komt doordat onvoldoende rekening wordt gehouden met het specifieke maatschappelijke karakter en de vaak beperkte omvang en de risico’s van de desbetreffende activiteit. De overheid moet ervoor waken dat regels proportioneel zijn en niet te ver doorschieten,' schrijven de bewindslieden.

Medezeggenschap en inspraak

Medezeggenschap en inspraak voor vrijwilligers binnen een organisatie moeten geregeld zijn. Met name voor zaken die de vrijwilligers direct raken, bijvoorbeeld de inhoud van hun werkzaamheden, hun rechten en plichten in de organisatie en zaken als werktijden, scholing en werving.

Er zijn verschillende vormen van medezeggenschap en inspraak. Sommigen zijn formeel, andere informeel. Bij verenigingen met leden is het hoogste inspraakorgaan de ledenvergadering. Dit ligt statutair vast. Andere organisatievormen kennen een dergelijke inspraakvorm niet. Vrijwilligers worden dan vaak niet gekend in het beleid van de organisatie. Ook niet op terreinen die de vrijwilligers direct raken. Hiervoor zal een vorm van medezeggenschap en inspraak geregeld moeten worden. (Bron: NOV, juni 2014)

Meldpunten werkverdringing

FNV Bondgenoten heeft een meldpunt geopend tegen werkverdringing door vrijwillige buschauffeurs*. Meer dan tien procent van de buschauffeurs in het openbaar vervoer is een vrijwilliger. In het landelijk gebied in het hele land maakt de reguliere streekbus op onrendabele lijnen steeds vaker plaats voor de buurtbus met vrijwilligers achter het stuur. Dit tot ergernis van FNV Bondgenoten die spreekt van 'werkverdringing'.

CNV Publieke Zaak ontvangt signalen dat betaald werk wordt verdrongen door bijvoorbeeld vrijwilligers. Om te peilen of dit op grote schaal het geval is, hebben we een meldpunt geopend. Ken jij voorbeelden van verdringing? Laat ze ons weten!

* Het gaat niet alleen om buschauffeurs, vooral in de zorg zijn veel betaalde krachten vervangen door onbezoldigde vrijwilligers: voedingsassistenten, ouderenvervoerders, activiteitenbegeleiders et cetera. Maar ook op scholen (conciërges, tuinmannen), in het maatschappelijk werk, de schuldhulpverlening, de kinderboerderij of het theater (Bron: De Volkskrant).

Te oud voor vrijwilligerswerk

Kun je te oud zijn voor vrijwilligerswerk? Een 70-jarige campinginspecteur van de ANWB krijgt vanwege zijn leeftijd geen nieuw vrijwilligerscontract. De ANWB lichtte hem nooit in over het bestaan van een leeftijdsgrens, was er ook niet. Het College voor de Rechten van de Mens oordeelt dat de ANWB hierdoor discrimineert. (Bron: College voor de Rechten van de Mens, 1 juli 2014)

Naheffingsaanslag voor sportverenigingen

Veel sportverenigingen blijken over te weinig fiscale kennis te beschikken en lopen daardoor het risico om een forse naheffingsaanslag van de Belastingdienst te krijgen. Het gaat met name fout rondom de vergoedingen voor vrijwilligers.

Onlangs heeft sportkoepel NOC*NSF voorlichtingsavonden georganiseerd in samenwerking met de Belastingdienst om alle fiscale vragen van sportverenigingen te behandelen. Daaruit bleek dat vrijwilligers in het bestuur niet altijd over voldoende fiscale kennis beschikken, waardoor er fouten sluipen in de belastingaangifte. De meeste vragen gingen over de vrijwilligersvergoeding, de opbrengst van de kantine en de BTW. (Bron: Bestuur Rendement, 22 okt. 2014)

WKR / Staatssecretaris Wiebes; antwoord op vragen Tweede Kamer oktober 2016

De vrijwilligersregeling geldt voor vrijwilligers die niet bij wijze van beroep arbeid verrichten voor een algemeen nut beogende instelling of een sportorganisatie. De regeling gaat ervan uit dat een vrijwilliger niet in dienstbetrekking is als hij maximaal 150 euro per maand, met een maximum van 1700 euro per jaar, aan vergoedingen en verstrekkingen ontvangt. Dat is op dit moment het geval onder de “oude” regeling voor vergoedingen en verstrekkingen en dit verandert niet onder de werkkostenregeling. Voor de vrijwillige brandweer geldt de vrijwilligersregeling niet; zij zijn op grond van een wettelijke regeling aangesteld als ambtenaar en dus fiscaal in dienstbetrekking. Over de hoogte van onbelaste kostenvergoedingen zijn afspraken gemaakt met de Belastingdienst.

Geen maximumuurloon meer voor vrijwilliger

Mogelijk komt er een einde aan het maximumuurloon binnen de vrijwilligersregeling. De Tweede Kamer heeft onlangs hiervoor een motie aangenomen. De maximale vrijwilligersvergoeding per uur en per maand zou vervangen moeten worden door een maximumvergoeding per kwartaal. (Bron: Rendement, 14 nov. 2014)

Nieuwe regels vrijwilligerswerk met een WW-uitkering

Sinds 1 januari 2015 gelden er nieuwe regels voor vrijwilligerswerk met een WW-uitkering, zie Werkloosheid (vrijwilligerswerk).

Naslag

Meer informatie is te vinden in Handboek Loonheffingen. Ga naar subrubriek Loon- en inkomstenbelasting en klik bij Handboeken Loonheffingen op het door u gewenste jaar.

Vrijwilligersvergoeding is soms toch belast

Geeft u een vrijwilliger een vergoeding voor zijn werkzaamheden en houdt u zich aan de vrijwilligersregeling, dan kan er soms toch sprake zijn van loon. Dit was het geval voor een lid van een stembureau. Hij ontving voor zijn werkzaamheden tijdens de verkiezingen een vergoeding van € 150. Volgens Gerechtshof Amsterdam was deze wel belast, omdat er in feite sprake was van een marktconforme vergoeding. (Bron: Rendement, 4 mei 2015)

Cijfers

Iets minder dan de helft van de Nederlanders van 15 jaar of ouder heeft zich in 2015 ten minste één keer ingezet als vrijwilliger. Dat is bijna net zoveel als in 2012. De meeste vrijwilligers zijn actief voor sportverenigingen of scholen. Voor politieke partijen melden zich naar verhouding de minste mensen als vrijwilliger.

Hoe actief Nederlanders zijn als vrijwilliger verschilt per bevolkingsgroep. De inzet is bovengemiddeld onder hoger opgeleiden, 35- tot 45-jarigen en ook onder ouders van thuiswonende kinderen.

Mannen meldden zich vorig jaar even vaak als vrijwilliger als vrouwen. In 2012 deden nog iets meer mannen dan vrouwen vrijwilligerswerk. Vrouwen zetten zich vaker in op scholen, mannen zijn vaker actief voor de sportvereniging.

Niet alleen doen hoger opgeleiden vaker vrijwilligerswerk, ze zijn ook voor andere organisaties in de weer dan lager opgeleiden. Hoger opgeleiden zijn vaker dan lager opgeleiden actief voor school, een sportvereniging, een culturele vereniging, een vakbond of een politieke partij. (Bron: CBS, 10 mrt. 2016)

Meer cijfers en achtergrondinformatie over vrijwilligerswerk zijn te vinden in de publicatie van het CBS 'Sociale samenhang: wat ons bindt en verdeelt', pagina 64 t/m 74.

Vereniging is soms werkgever van vrijwilligers

Zijn er leden binnen uw vereniging die vrijwilligerswerk doen, dan kan de Belastingdienst uw vereniging aanmerken als werkgever op het moment dat u een onderneming drijft. De Hoge Raad oordeelde onlangs dat er in zo’n geval sprake kan zijn van een gezagsverhouding tussen de vereniging en haar leden en dus van een dienstbetrekking. (Bron: Rendement, 13 mei 2015)