Inhoud
- Leerplicht als kind in Nederland woont
- Leerplicht begint bij 5 jaar
- Leerlingen van 4 jaar niet leerplichtig
- Volledige leerplicht
- Bijzondere verplichtingen leerlingen 12 jaar en ouder
- Kwalificatieplicht
- Vrijstelling van schoolbezoek of inschrijving
- Thuis onderwijs
- Vrijstelling schoolbezoek
- Leerplichtambtenaar
- Overtreding Leerplichtwet
- Schoolverzuim en spijbelen
- Naslag
- Hoogst opgeleide landen ter wereld
- Mammoetwet
Leerplicht als kind in Nederland woont
De leerplicht houdt in dat kinderen verplicht naar school moeten. Vanaf het moment dat een kind 5 jaar is tot het einde van het schooljaar waarin een kind 16 jaar wordt, is het op grond van de Leerplichtwet verplicht naar school te gaan. De ouder moet het kind inschrijven op een school en ervoor zorgen dat het kind naar school gaat. De leerplicht geldt voor iedereen die in Nederland woont. Ook kinderen met een niet-Nederlandse nationaliteit, asielzoekers in de leerplichtige leeftijd en kinderen die illegaal in Nederland verblijven zijn leerplichtig en moeten dus verplicht naar school.
Leerplicht begint bij 5 jaar
Een kind is leerplichtig als het 5 jaar is. Een kind moet naar school vanaf de eerste dag van de maand nadat het kind 5 jaar is geworden. Als het kind bijvoorbeeld in oktober 5 jaar wordt, moet het op 1 november van dat jaar naar school.
Leerlingen van 4 jaar niet leerplichtig
De meeste kinderen gaan al naar school als ze 4 jaar zijn. Leerlingen van 4 jaar vallen niet onder de leerplicht, ook niet wanneer ze zijn ingeschreven op een basisschool. Ouders zijn dus niet strafbaar als zij een 4-jarige kind thuis houden. De leerplichtambtenaar kan hier niet tegen optreden. Het is wel verstandig contact op te nemen met de school als de ouders een kind een dag of meer dagen willen thuis houden.
Volledige leerplicht
De volledige leerplicht duurt tot en met het schooljaar waarin het kind 16 jaar wordt. Als het kind bijvoorbeeld in februari 16 jaar wordt, dan moet het kind het schooljaar afmaken. Een schooljaar loopt van 1 augustus tot en met 31 juli. Als een kind tenminste 12 volledige schooljaren naar school is geweest, is de termijn van volledige leerplicht afgelopen. Een groep overslaan telt ook mee als volledig schooljaar.
Bijzondere verplichtingen leerlingen 12 jaar en ouder
Leerlingen van 12 jaar en ouder hebben een aantal bijzondere verplichtingen op grond van de Leerplichtwet:
- ze kunnen persoonlijk worden aangesproken op ongeoorloofd schoolverzuim en spijbelen;
- als zij zelfstandig wonen, moeten zij de school zelf op de hoogte brengen van ziekte of andere omstandigheden die hen verhinderen de school te bezoeken.
Kwalificatieplicht
Naast de leerplicht bestaat sinds 2007 de kwalificatieplicht. Dit houdt in dat jongeren tot 18 jaar onderwijs moeten volgen tot zij een startkwalificatie hebben. Een startkwalificatie is een havodiploma, vwo-diploma of een mbo-diploma op niveau 2 of hoger.
De kwalificatieplicht is een van de maatregelen die de Rijksoverheid heeft ingesteld om schooluitval van jongeren tegen te gaan en de kansen van startende jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. De kwalificatieplicht is geregeld in de Leerplichtwet.
De kwalificatieplicht geldt niet in de volgende gevallen:
- een jongere heeft een schooldiploma of getuigschrift van de praktijkschool. Deze jongeren kunnen een programma volgen dat past bij hun niveau;
- een jongere zit op een speciale school omdat hij zeer moeilijk leert of een verstandelijke en/of een lichamelijke beperking heeft;
- de leerplichtambtenaar heeft in individuele gevallen vrijstelling gegeven aan jongeren die om lichamelijke of psychische redenen geen startkwalificatie kunnen halen.
De minister van Onderwijs, cultuur en Wetenschap (OCW) onderzoekt de mogelijkheden om de leeftijd voor de kwalificatieplicht te verhogen van 18 naar 23 jaar. Volgens de minister moet alles op alles worden gezet om te zorgen dat jongeren hun diploma halen. Verlenging van de leeftijdsgrens voor de kwalificatieplicht gaat om een ingrijpende maatregel die vraagt om gedegen onderzoek, onder andere naar de juridische consequenties.
Vrijstelling van schoolbezoek of inschrijving
In sommige gevallen kan een kind een (tijdelijke) vrijstelling van schoolbezoek krijgen of van inschrijving bij een school. De
Leerplichtwet kent hiervoor een paar mogelijkheden. In de meeste gevallen beoordeelt de schooldirecteur of er sprake is van een gegronde reden voor verzuim. Uitgebreide informatie over vrijstellingen vindt u via ‘
Geoorloofd schoolverzuim en spijbelen’.
Vrijstelling van schoolbezoek geldt onder meer:
- voor kinderen die ongeschikt zijn om naar school te gaan door lichamelijke of psychische oorzaken;
- als ouders bezwaren hebben tegen de levensbeschouwelijke richting van de school. Zie ook volgende alinea 'Thuis onderwijs';
- als het kind ingeschreven bij een Nederlandse gemeente, maar in het buitenland verblijft en daar onderwijs volgt;
- als ouders met het kind een trekkend bestaan hebben, bijvoorbeeld als kermisexploitant of circusmedewerker.
De vrijstelling geldt steeds voor 1 schooljaar.
Thuis onderwijs
Er zijn ouders die hun kind(eren) thuis willen onderwijzen, omdat zij bezwaar hebben tegen de levensbeschouwelijke, pedagogische of onderwijskundige visie van de scholen in hun omgeving. In Nederland zijn er zo’n vijfhonderd kinderen die om deze reden thuis les krijgen; zij hebben hiervoor een vrijstelling van de leerplicht.
De overheid wil ook de kwaliteit van het thuisonderwijs garanderen. In een brief van 18 nov. 2015 van staatssecretaris Dekker staan de maatregelen die hiervoor moeten zorgen. Zo moeten ouders een onderwijsplan maken en worden er eisen gesteld aan het opleidingsniveau van de mama’s en papa’s die het onderwijs geven. Ook gaat de Onderwijsinspectie de onderwijsplannen beoordelen en toezicht houden. En ten slotte: mama en papa moeten – net als alle andere onderwijzers – een Verklaring Omtrent het Gedrag (
VOG) aanvragen. Of als het de buurvrouw is die lesgeeft: dan moet de buurvrouw een
VOG hebben.
Vrijstelling schoolbezoek
In bepaalde gevallen kunnen ouders van de schoolleiding toestemming krijgen om het kind niet naar school te laten gaan. Bijvoorbeeld bij ziekte, religieuze feestdagen, verhuizing, bruiloft en gewichtige omstandigheden zoals overlijden van een familielid of een begrafenis.
Ook als ouders door hun beroep of dat van de partner geen mogelijkheid hebben om tijdens schoolvakanties op vakantie te gaan, kan men bij de schoolleiding toestemming vragen voor vrijstelling. In dat geval kan het kind onder bepaalde voorwaarden maximaal 10 dagen per jaar extra vrij krijgen.
Leerplichtambtenaar
De leerplichtambtenaar in een gemeente houdt toezicht op de naleving van de Leerplichtwet. Elke gemeente moet ten minste 1 leerplichtambtenaar in dienst hebben. Ouders kunnen zelf contact opnemen met de leerplichtambtenaar in de eigen gemeente. Scholen zijn verplicht ongeoorloofd verzuim te melden bij het verzuimloket van de
Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO).
De leerplichtambtenaar controleert of de leerplicht wordt nageleefd. Hij kan geen boete of andere sanctie opleggen. Hij geeft voorlichting aan jongeren over waarom het belangrijk is om naar school te gaan en de gevolgen van overtreding van de Leerplichtwet. Ook zoekt de leerplichtambtenaar samen met de school en ouders naar een oplossing bij problemen met schoolbezoek.
De leerplichtambtenaar kan een signaal afgeven aan de Sociale Verzekeringsbank (
SVB). Dit doet de leerplichtambtenaar als hij de overtuiging heeft dat zijn pogingen om de leerling weer naar school te krijgen, geen effect hebben. De
SVB kan dan de kinderbijslag stoppen. Deze maatregel kan alleen worden toegepast op leerlingen van 16 en 17 jaar.
Voor een aanvraag voor vrijstelling van de leerplicht aanvragen moeten ouders bij de leerplichtambtenaar. Het contact verloopt meestal via de afdeling leerplicht van de gemeente.
Overtreding Leerplichtwet
Als de Leerplichtwet wordt overtreden, maakt de leerplichtambtenaar een proces-verbaal op. Vervolgens bepaalt de Officier van Justitie of er wordt overgegaan tot strafvervolging.
Als er wordt overgegaan tot strafvervolging stelt de kantonrechter vast of de ouders (en eventueel het kind) schuldig zijn aan overtreding. De rechter bepaalt de strafmaat. Dit is maximaal 1 maand hechtenis en een geldboete van maximaal € 3.700.
Schoolverzuim en spijbelen
De schoolleiding is verplicht om ongeoorloofd verzuim uiterlijk na 3 achtereenvolgende schooldagen te melden bij het
verzuimloket van DUO. Dit geldt ook als een kind tijdens een periode van 4 opeenvolgende lesweken meer dan 16 uur van de onderwijstijd verzuimt.
Alle scholen in het voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en volwasseneneducatie maken gebruik van het digitale verzuimloket van
DUO voor het melden van ongeoorloofd verzuim. Basisscholen maken geen gebruik van het verzuimloket. (Bron: Rijksoverheid)
Naslag
Meer informatie is te vinden in Handboek Loonheffingen. Ga naar subrubriek Loon- en inkomstenbelasting en klik bij Handboeken Loonheffingen op het door u gewenste jaar.
Hoogst opgeleide landen ter wereld
World Economic Forum rangschikt jaarlijks de landen met de meest hoogopgeleide bevolking. De lijst is onderdeel van het jaarlijkse Global Competitiveness Report. Elk land scoort tussen 1 (het laagst) en 7, gebaseerd op factoren als het aandeel van de bevolking dat aan een universiteit of hogeschool studeerde. Daarnaast vroeg het WEF aan ‘business leaders’ in tal van landen om vijf vragen te beantwoorden, zoals hoe goed het onderwijs aansluit bij de arbeidsmarkt of hoe stevig bedrijven investeren in cursussen en de ontwikkeling van hun werknemers.
Na Zwitserland, Verenigde Staten en Singapore komt Nederland in 2016/2017 op de vierde plaats. 'Een derde van de Nederlanders tussen de 25 en 64 heeft een diploma van de universiteit, flink hoger dan het OESO-gemiddelde van 24 procent. Naast Frankrijk is Nederland ook het enige land in deze club waar kinderen doorgaans vanaf hun vierde naar school gaan.' (Bron: Business Insider Nederland, 18 jan. 2018)
Mammoetwet
Uit de oude doos, maar nog altijd springlevend, 50 jaar Mammoetwet. In het schooljaar 1968/’69 trad de Mammoetwet in werking, een wet die het voortgezet onderwijs ingrijpend zou veranderen. Bestaande onderwijssoorten als mulo, mms en hbs verdwenen, daarvoor in de plaats kwamen mavo, havo en vwo. Tegelijk met de invoering van de Mammoetwet werd de leerplicht met twee jaar verhoogd tot 16 jaar. Vandaag de dag ligt de deelname aan het voorgezet onderwijs 17 procentpunt hoger dan kort na invoering van de Mammoetwet.
Sinds begin vorige eeuw veranderde het voortgezet onderwijs steeds meer van elite-onderwijs naar onderwijs voor velen. In 1900 bezochten 13 duizend leerlingen een school voor gymnasium, hbs of mms. Afgezet tegen de bevolking van 12 tot 18 jaar was dat 2 procent. In het schooljaar 2017/’18 volgden 985 duizend leerlingen een opleiding vmbo, havo of vwo: 81 procent van de relevante leeftijdsgroep in de bevolking. Onmiddellijk na invoering van de Mammoetwet was dat 64 procent. (Bron en meer:
CBS,
5 okt. 2018)
