De Wet arbeid vreemdelingen (WAV) regelt de voorwaarden waaronder de werkgever buitenlands (niet EU) personeel kan inzetten en de rechten van de buitenlandse werknemer, die in Nederland werkzaam is. Een werkgever in de zin van de WAV is iemand die vreemdelingen voor zich laat werken, ook als dit via een uitzendbureau of via onder-aanneming gebeurt.
Alleen nog in uitzonderingsgevallen kan er vanaf 1 juli 2011 een tewerkstellingsvergunning worden verstrekt aan werknemers van buiten de EU, Bulgarije en Roemenië. De reden is dat aan personen met een uitkering voorrang wordt gegeven.
De periode dat een arbeidsmigrant van buiten de EU een tewerkstellingsvergunning moet hebben, voordat hij of zij zonder vergunning in Nederland mag werken, wordt verlengd van 3 naar 5 jaar. Van deze wijziging is de datum van inwerkingtreding nog niet bekend.
Migranten van derde landen die legaal in de EU werken, krijgen vergelijkbare rechten als EU-burgers wat betreft arbeidsvoorwaarden, pensioen, sociale zekerheid en toegang tot publieke diensten. Dit is geregeld in de nieuwe één aanvraagprocedure wet die het Europees Parlement op 13 december 2011 heeft aangenomen. De nieuwe richtlijn regelt bovendien dat via één procedure zowel de werk- als de verblijfsvergunning aangevraagd kunnen worden. De wetgeving heeft geen effect op de bevoegdheid van EU-landen om te beslissen of een niet EU-werknemer wordt toegelaten of hoeveel worden toegelaten, maar de landen moeten wel binnen vier maanden beslissen of een aanvraag via deze enkele procedure wordt toegekend. De nieuwe wetgeving heeft geen betrekking op langdurig ingezetenen, vluchtelingen en gedetacheerde werknemers (die al vallen onder andere EU-regels), seizoenwerkers of binnen dezelfde onderneming overgeplaatste werknemers (die zullen worden gedekt door andere EU-richtlijnen). Au pairs en zeevaarders die onder de vlag van een lidstaat varen, vallen ook niet onder de regels. Zodra de richtlijn is gepubliceerd in het EU Publicatieblad, hebben lidstaten twee jaar om hem om te zetten in nationale wetgeving.
Als seizoenwerkers van buiten de Europese Unie minimaal 14 weken (was 28 weken) niet in Nederland hebben gewerkt, kunnen zij vanaf juni 2013 een tewerkstellingsvergunning (werkvergunning) krijgen.
Bij een enquête onder buitenlandse vrachtwagenchauffeurs op de Nederlandse wegen heeft FNV Bondgenoten opmerkelijk veel truckers van buiten de Europese Unie aangetroffen. Het gaat voornamelijk om Moldaviërs, Oekraïners en Macedoniërs. Volgens FNV zijn zij nog goedkoper en zijn hun arbeidsomstandigheden nog slechter dan die van hun Poolse en Roemeense collega's. Ze zijn soms maanden weg van huis. Omdat ze van buiten de EU zijn, hebben de chauffeurs speciale vergunningen nodig om hier te mogen rijden. FNV vermoedt dat veel van hen in Nederland werken via schijnconstructies.
Het Nederlandse CAO-overleg in de transportbranche zit al maanden muurvast. Er zijn afgelopen tijd al meerdere acties en stakingen gehouden. De chauffeurs eisen naast een beter loon, ook naleving van de regels tegen verdringing in de sector door goedkope buitenlandse chauffeurs. (Bron: Z24, 7 jul. 2014)
Vluchtelingen uit Servië, Angola en nog talloze landen buiten Europa stromen behalve in Duitsland en Engeland ook in Scandinavië, Oostenrijk en (minder) in Nederland binnen. Steeds meer Europese landen binnen Europa willen daaraan meewerken. Is deze ontwikkeling goed, slecht of daar middenin?
Vluchtelingen uit Servië, Angola en nog talloze landen buiten Europa stromen in Duitsland, Engeland, Scandinavië, Oostenrijk, Nederland et cetera binnen. Steeds meer Europese landen binnen Europa willen daaraan meewerken. Is deze ontwikkeling goed, slecht of daar middenin?
De werkgeversvereniging VNO-NCW gaat met het kabinet in gesprek om te bekijken hoe vluchtelingen uit Syrië die naar Nederland komen, snel aan werk kunnen worden geholpen. Samen met de uitzendbranche moeten de kwaliteiten van vluchtelingen in kaart worden gebracht en worden bekeken hoe zij inzetbaar zijn. Het gaat met name over Syriërs, "omdat je ergens moet beginnen".
Reeds langere tijd is overleg gevoerd met het Ministerie van SZW om een soepelere regeling te maken voor niet EU-werknemers die in Nederland komen werken en waarbij geen verdringing van Nederlands of EU arbeidsaanbod aan de orde is.
Dit betreft dan reguliere werkzaamheden van werknemers en zelfstandigen van binnen en buiten het concern voor bijvoorbeeld een project-opstart in Nederland, ad hoc tijdelijke inzet in verband met storingen aan machines of systemen, bedrijfs- of activiteitenverplaatsingen, introductie en ontwikkeling van nieuwe producten, etc. De huidige regeling over incidentele arbeid biedt veelal niet voldoende duidelijkheid.
Met ingang van 1 april 2017 wordt dit knelpunt opgelost door introductie van een nieuwe regeling internationaal handelsverkeer. Daarmee wordt tevens uitvoering gegeven aan het SER advies inzake arbeidsmigratie, waar dit knelpunt ook aan de orde was gesteld.
Wanneer een van de hiervoor genoemde situaties aan de orde is, is geen tewerkstellingsvergunning meer nodig. Wat wel moet worden gedaan is het UWV verzoeken akkoord te gaan met de vrijstelling van de desbetreffende werkzaamheden. (Bron: AWVN, 2 mei 2017)
Meer dan tien uur werken per dag, voor minder dan het minimumloon. Ontslagen worden na een maand en dan ook nog zonder salaris op straat worden gezet. Het overkwam een Oekraïense man van middelbare leeftijd die in april vluchtte voor de oorlog en sindsdien in Nederland woont en werkt. Hij meldde zich bij FairWork, net zoals 212 andere Oekraïners dat deden sinds de Russische invasie.
De organisatie die strijdt tegen moderne slavernij maakt zich zorgen over deze kwetsbare groep. In heel 2022 waren er 173 Oekraïense werknemers met vragen en klachten, op een totaal van 1200 mensen die FairWork benaderden. Een jaar eerder, toen er veel minder Oekraïners in Nederland verbleven, waren er 17 Oekraïners met een vraag of een klacht, op een vergelijkbaar totaal aantal klachten. De meeste gingen over het niet uitbetalen van salaris. Dat gebeurde 82 keer in 2022, vaak in combinatie met andere arbeidsrechtelijke klachten.
De organisatie kreeg allerlei vragen en klachten: van mensen die hun salaris niet uitbetaald kregen, tot mensen die een tussenpersoon moesten betalen voor een bsn-nummer of gedwongen werden zich in te schrijven bij de Kamer van Koophandel. Bij 69 Oekraïners was er ook risico op mensenhandel. Ter vergelijking: in 2021 was dat bij vijf Oekraïners het geval.
Vaak gaat het zoals in het voorbeeld hierboven. De Oekraïense man vond via een advertentie een werkgever die (ook) Russisch sprak, dat was handig. Hij ging aan het werk in de bouw. Hij had geen contract, de werkgever zou dat na een maand in orde maken. Zijn beloofde salaris was 12 euro per uur.
Soms worden werknemers al in Oekraïne geworven via advertenties op Facebook, zegt FairWork-woordvoerder Francien Winsemius. Mensen moeten dan een bepaald bedrag betalen aan een bemiddelaar, die werk regelt. "Daarbij geldt: hoe meer cliënten hebben betaald voor de bemiddeling, hoe meer loon per uur wordt beloofd", aldus Winsemius.
En vervolgens gaat het dus geregeld mis, ziet ook Oksana Savchuk. Zij is coördinator bij het Oekraïens Huis in de Rotterdamse wijk Charlois. Per week komen er naar schatting zo'n vijf Oekraïners met vergelijkbare klachten langs bij het inloophuis. "Ze maken deels hetzelfde mee als andere arbeidsmigranten. Vaak worden ze via sociale media geworven met de belofte dat het papierwerk nog in orde komt. Ze werken een maand gratis en dan blijkt dat de papieren niet in orde komen en dat ze ook niet betaald krijgen."
Het Oekraïens Huis wijst hun de weg naar instanties en een slaapplek en geeft hun desnoods een voedselpakket mee. "De meeste mensen komen pas hier als ze niets meer hebben", zegt Savchuk. Zij schat in dat het aantal klachten dat FairWork registreert maar het topje van de ijsberg is, omdat ze het gevoel heeft dat veel Oekraïners "niet durven te praten".
Op 1 november 2023 werkte 55 procent van de circa 78 duizend 15- tot 65-jarige vluchtelingen met de Oekraïense nationaliteit in loondienst in Nederland. Dat is een toename ten opzichte van een jaar eerder: op 1 november 2022 was het aandeel werknemers nog 44 procent. Dat meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers.
Lees ook en Quatar aan de Maas
Ga terug naar Buitenlandse werknemers.