Realiteitswaarde

Een cafetariasysteem moet volgens de richtlijnen van de belastingdienst ook voldoen aan de realiteitswaarde. Met realiteitswaarde wordt bedoeld dat een wijziging van een arbeidsvoorwaarde feitelijk een nieuwe arbeidsovereenkomst inhoudt en dat de consequenties daarvan moeten doorwerken in de andere loongerelateerde emolumenten. Dit behoeft enige toelichting.

Verlaging bruto loon
Alleen als sprake is van een schriftelijk overeengekomen verlaging van toekomstig brutoloon, een verlaging met realiteitswaarde, wordt het bedrag waarmee het brutoloon is verlaagd niet als belast loon aangemerkt.
De realiteitswaarde wordt in de praktijk aannemelijk geacht, als de verlaging doorwerkt in de hoogte van inkomensafhankelijke betalingen of uitkeringen, voor zover het verlaagde brutoloonbestanddeel daarvan deel uitmaakt.
Een verlaging van het bruto maandsalaris heeft niet alleen invloed op de hoogte van de vakantietoeslag en de mogelijke toekomstige sociale zekerheidsuitkeringen, maar ook op het bruto uurloon waarover de overwerktoeslag wordt berekend.

Het ministerie van Financiën oordeelde later (2003) dat 'het staat partijen vrij om met inachtneming van de ter zake geldende regelgeving, regelingen zodanig aan te passen dat keuzen in het kader van een cafetariaregeling daarop geen invloed hebben. De realiteitswaarde van een wijziging van de overeengekomen beloning behoeft geen nadere beoordeling indien het een toekomstige wijziging betreft die berust op een structurele regeling [...] en deze regeling ook consequent wordt doorgevoerd.'
Met ander woorden, de werkgever hoeft (mag wel) de vakantietoeslag, de eindejaarsuitkering en dergelijke niet te verlagen als hij het brutoloon verlaagt. Maar hij moet dat wel duidelijk in het reglement opnemen en consequent doorvoeren (Bron: Fiscaal vriendelijk belonen 2012, blz 47 en 48).